تابش نور نبوت از ازل تا ابد؛ محمد (ص) می‌آید...
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا سخن گزافی نیست اگر بگوییم همه ما وقتی نام پیامبر رحمت و مهربانی و اخلاق حضرت محمد مصطفی (ص) می‌آید و یا خاطره وقایع خطیر و مهم تاریخ صدر اسلام به میان کشده می‌شود با تصاویری که از فیلم مصطفی عقاد «الرساله» که در ایران با نام محمد رسول الله (ص) معروف شد، به یاد داریم آن‌ها را در ذهن و ضمیر خود تداعی می‌کنیم؛ وقایعی همچون فتح مکه، رشادت‌های حمزه سیدالشهدا، مظلومیت و مصایب مسلمانان در شعب ابی طالب، فروریختن بت‌ها از کعبه، جنگ بدر و احد و ده‌ها نام و یاد و واقعه عظیم تاریخی دیگر که در ان اثر ارزشمند و مانگار، به تصویر کشیده شد و گنجینه‌ای نمایشی در ذهن و جهان خاطرات سینمایی همه ما متجلی گشت.
خبرهای امیدوارکننده از تلاش‌های هنرمندان متعهد عرصه سینما
این روزها اما خبرهای خوش و گوارایی از سینمای ایران در این خصوص به گوش می‌رسد که پس از یک تلاش چند ساله و زحمات فراوان کارگردان متعهد و انقلابی مجید مجیدی و گروه تولید، با همراهی و معاضدت علمی بسیاری از فضلا و نخبگان دینی و البته حمایت و ارشادات مراجع معظم تقلید و به خصوص رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای که شخصا با حضور در پشت صحنه این فیلم، عوامل آن را مورد تحسین و تفقد قرار دادند، فیلم محمد (ص) با رونمایی از نام‌واره اش، نوید نمایش یک محصول فاخر و در سطح بین المللی در ادای دین سینمای ایران به شخصیت ناب و تابناک حضرت رسول (ص) را می‌دهد.
فقدانی که در کارنامه سینمای ایران محسوس و دریغ آلود است
حقیقت آن است که تاریخ سینمای ایران در عین نقاط قوت و موفقیت‌های نسبی‌اش، همواره از این جهت دچار خلل و فقدان بوده و سینماگران ایرانی آنچنان که باید و شاید نسبت به گنجینه معارف الهی اسلام و به تصویرکشیدن شخصیت‌های برجسته دین مبین، کارنامه درخوری نداشته و ارائه ننموده اند.
این در حالی است که از ابتدای به وجود آمدن سینما به عنوان هنر مدرن و اثرگذار جهانی، همواره آثاری تولید شده است که حقیقت اسلام و مبانی فکری و شخصیت‌های برجسته آن را آماج حملات و هجمه های موهن خویش قرار داده‌اند.
هالیوود به عنوان بزرگ‌ترین کمپانی تولید فیلم در کنار دیگر مراکز فیلمسازی غربی در طی سده اخیر، کارنامه ننگین و پلشتی در این خصوص از خود بروز داده و هنوز هم شاهدیم که هر از گاهی با تولید و اکران جهانی فیلمی از این تبار، تلاش می‌کنند که با حربه سینما بر چهره تابناک اسلام و شخصیت‌های برجسته‌اش، چنگ زنند.
ارزش و اهمیت مضاعف فیلم محمد (ص) در برابر جریان اسلام هراسی هالیوودی
اینجاست که اهمیت و ارزش کاری که مجید مجیدی و گروه تولید فیلم محمد (ص) به انجام رسانیده مشخص تر می‌شود و وجهی مضاعف می‌یابد. به یاد داریم که از چند دهه پیش که با تولید و اکران فیلم محمد رسول الله (ص) مرحوم مصطفی عقاد، موجی از اثرگذاری و حسی از دلپذیری سینما و توانمندی‌های منحصربفردش، در میان متدینین جامعه و علمای جهان اسلام برپا شد، چه بستر مبارک و فضای دلنشینی نسبت به دمیده شدن روح تعهد و باور به زیبایی‌های دین و جلوه‌های تابناک شخصیت حضرت رسول (ص) در میان همه مردم جهان و به خصوص مسلمانان عالم پدیدار شد.
این موقعیت، بی تردید در درجه اول، ناشی از عظمت و معنویت جاری در ابعاد وجودی شخصیت حضرت پیامبر و یاران و اصحاب وفادارشان بود اما شکی نیست که استفاده درست و جدی و مستحکم از عنصری به نام هنر و پدیده‌ای به اسم سینما به یاری این حقیقت ناب آمد و آن را ماندگار تر کرد.
بیان دقیق و زیبای رهبر معظم انقلاب در خصوص هنر
تعبیر زیبا و دقیقی از مقام معظم رهبری در این خصوص را به یادمی آوریم که فرمودند: «هیچ اندیشه و حقیقتی در جهان ماندگار نخواهد شد مگر آنکه به قالب هنر درآید». و براستی که این تعبیر گویا و جویای حقیقتی است که امروزه در جهان رسانه به عینه شاهدیم.
بسیاری از دولت‌ها و مراکز سینمایی برای شخصیت‌های خیالی و داشته‌های من درآوردی خود، با استفاده از قالب هنر و به خصوص سینما، برجسته سازی‌ها و جریان آفرینی‌های بسیار می‌کنند و از این مسیر تاریخ نداشته و عقبه ابتر خویش را بارور و حتی جهانی می‌کنند؛ در این موقعیت، ما مسلمانان با در اختیار داشتن برترین و والاترین حقیقت‌ها و برجسته‌ترین و جهانی‌ترین شخصیت‌های معنوی و معارف انسان ساز الهی، چرا نباید از این دستاورد و ابزار ارزشمند و اثرگذار بهره ببریم؟
نیاز جهان امروز به حقیقت دین و آموزه‌های آیین
در جهان امروز که جهان جهل مدرن و عصبیت و خودخواهی و جنگ و بی هویتی است، چه ارمغانی شریف تر و چه هدیه‌ای والاتر و چه راهگشایی بایسته‌تر از شخصیت عظیم و الهی حضرت رسول (ص) و آموزه‌های الهی و معارف وحیانیش می‌تواند به یاری انسان بیاید؟
اما فیلم محمد (ص) که عظیم‌ترین و پرهزینه‌ترین محصول تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود، علاوه بر همه ارزش‌های فنی و دستاوردهای تولیدی که به مثابه شاخص‌های سینمایی برای هنر هفتم ایران به همراه داشته است، یک اثر آرمانگرایانه و ناشی از دغدغه‌های ایمانی عوامل تولید و به خصوص کارگردان شناخته شده و متعهدش به شمار می‌آید.
فیلم محمد (ص) تنها یک اثر صرف سینمایی نیست؛ طلیعه‌ای بر یک جریان آرمانی
درست است که این فیلم در نگاه اول یک اثر سینمایی است که تلاش کرده با رویکردی حرفهای و با عواملی استاندارد و در یک پروسه با ابعاد بین المللی و با در اختیار گرفتن تعدادی از برجسته‌ترین عوامل جهانی سینما تولید شود اما این همه ماجرا نیست و شاید بتوان گفت دستاوردهایی از این دست، در وهله دوم قرار می‌گیرد و آنچه در درجه اول از اهمیت و در صدر ارزش‌های چنین اثری است، همان نکته‌ای که در بیان ماندگار امام (ره) در تبیین اهمیت و ماهیت و ارزش هنر بر زبان راندند؛ دمیدن روح تعهد بر کالبد رنجوز و مهجور سینمای ایران و طلیعه‌ای از یک اقدام آرمانگرایانه در عرصه سینمای ما.
نقش مهم و حساس و حیاتی علمای اسلام در ارائه طریق به اهالی هنر
و بجاست که علمای دینی و کارشناسان حوزوی و همه دغدغه داران دین و آیین و به خصوص مراجع معظم تقلید به عنوان خبرگان این جامعه و هدایتگران و ناظران بزرگواری که وظیفه یاوری همه اقشار مردم در عرصه دینداری و باورهای ایمانیشان را بر عهده دارند به یاری سینما و سینماگران بیایند و دست آن‌ها را بگیرند تا در مسیر آفرینش‌هایی از این دست، تکیه گاه محکم و پشتیبان واقعی و قابل اطمینانی داشته باشند. اما در آستانه میلاد حضرت رسول اکرم (ص) از نام‌واره و شهرک سینمایی و دکورهای این اثر برجسته بین المللی سینمای ایران نیز رونمایی شد.
ناگفته‌های شنیدنی و دلنشین هنرمندان محمد (ص) از طراحی نام‌واره تا...
هنرمند برجسته عرصه خط جلیل رسولی که طراح نام‌نوشت فیلم «محمد» رسول الله (ص) می‌گوید: حدود یک سال و نیم قبل از من درخواست شد که درباره طراحی نام‌نوشت محمد رسول الله (ص) داوری کنم. حدود 7 نفر بودیم که 2600 اثر از هنرمندان تهرانی و شهرستانی را مورد ارزیابی قرار دادیم و نفرات اول تا سوم هم جوایزی را دریافت کردند.
مجید مجیدی از این اسم‌نوشته‌ها قانع نشده بود و از داوران خواست تا این اسم را دوباره بنویسند. این کار مشکل بود. با اینکه این اسم یک کلمه بود اما رسیدن به خطی که از جنس فیلم و زمان فیلم باشد خیلی سخت بود. من نزدیک 53 سال است که کار خوشنویسی می‌کنم و خط برای من مثل موم شده است ولی این کار برای من سخت بود.
دستم لرزید و دلم تابید؛ نام‌واره ای برای حضرت مهر و رحمت
بعد از مدتی نام‌نوشته محمد رسول الله (ص) را به‌صورت گرافیکی نوشتم و به‌نظرم خط محکمی بود و از 2600 اثری که فرستاده بودند محکم‌تر بود. این نام‌نوشته را 4 روز جلوی خودم گذاشته بودم اما مشکلی که داشت این بود که از جنس فیلم نبود. نهایتاً به پیامبر اکرم (ص) توسل کردم تا شاید اتفاقی که برای این کار می‌خواستم، بیفتد.
یک روز مرکب قهوه‌ای را جلوی خودم گذاشتم و انگشتم را روی آن گذاشتم، انگشتم لرزید و آن چیزی که بر دلم اثر گذاشت گویا تمام تنم را به لرزه انداخت. من از خودم که هیچ‌گاه در نوشتن خط دستم نمی‌لرزید، پرسیدم چرا اینگونه شدم. برای من باعث افتخار است که نام‌نوشته محمد (ص) بر پیشانی این فیلم نوشته شده است.
اما مجید مجیدی کارگردان این اثر فاخر هم حرفهای شنیدنی و قابل تأملی درباره این پروژه دارد:
در حوزه تحقیق تلاش‌های زیادی صورت گرفت و تحقیقات مفصلی داشتیم که نزدیک به دو سال مفصلاً در این خصوص انجام دادیم. در این زمینه به سراغ نوشته‌ها و آثار برجسته‌ترین تارخ دانان شیعه و اهل سنت رفتیم و رایزنی‌های زیادی با علمای اهل سنت و شیعه داشتیم. کار تحقیقات کاملا کارشناسی شده جلو رفته و بر همین اساس مقطعی از زندگی ایشان را در این فاز انتخاب کردیم که هیچ گونه اختلافی درباره آن میان مراجع و گروه‌های مختلف شیعیان و اهل سنت وجود نداشته باشد. اتفاقاً این فیلم با این نگاه و فلسفه ساخته شده است که وفاقی میان جهان اسلام به وجود بیاورد.
قرائت حقیقی از دین بستری برای تصویرگری «محمد (ص)»
قرائت‌هایی که در چند سال اخیر در خصوص اسلام در دنیا مطرح شده است، بستری بوده برای یک توجه جدی و حساس که مجیدی بر آن واقف بوده و ارزیابی‌اش را در این باره اینگونه بیان می‌دارد: این قرائت‌ها هیچ قرابتی با زیبایی‌های اسلام ندارد. ما سعی کردیم قرائتی را تصویر کنیم که وحدت آمیز در جهان اسلام باشد و به همین دلیل سراغ کودکی ایشان رفتیم و پاسخ دادیم که چرا باید اسلام و دین جدیدی بیاید. این رویکرد هم قرائت صحیحی برای جهان عرب به وجود می‌آورد و هم برای جهان اسلام وحدت آفرین خواهد بود.
نگرانی‌های مقدس و محترم در باب فیلمی که درباره محمد (ص) است
مجیدی نگرانی درباره این فیلم را به شدت محترم و پسندیده و مورد استقبال می‌داند و می‌گوید: دوست دارم این حساسیت در همه زمینه‌ها باشد و هر زمانی که به ساحت ایشان بی حرمتی می‌شود تنها عکس العمل نشان ندهیم چرا که کافی نیست.
نباید در برابر هجمه دشمنان علیه پیامبر اسلام (ص) ما به واکنش مسلمانان و نهایتاً پرچم آتش زدن‌های مرسوم در دنیا که در جای خود قابل تقدیر است، بسنده کنیم. چرا که کافی نیست و دشمن به دنبال این است که از احساسات مسلمانان به نفع خود بهره ببرد و ریختن احساسات در برابر آنان به خیابان‌ها کافی نیست. امروز باید با زبان هنر و به خصوص هنر سینما پاسخ آن‌ها را دهیم.
از جهان اسلام دعوت می‌کنم که بیایند و در این زمینه کار کنند. یکی از دلایل ساخت این شهرک فقط این نبود که فیلم محمد ساخته شود چرا که این تنها یک فیلم نیست و این شروع یک جریان فرهنگی درست برای بیان قرائت‌های صحیح از اسلام است.
الازهر باید نگران چه باشد؟ فیلم محمد (ص) یا اسلام هراسی جهانی؟
دوستان الازهر باید نگران این باشند که کار فرهنگی صحیح انجام دهند. در دنیای مدرن درباره حضرت عیسی (ع) 10 ها فیلم ساخته شده است، درباره حضرت موسی (ع) هم فیلم ساخته شده حتی درباره بودا حدود 45 فیلم ساخته شده اما در خصوص وجود مقدس خاتم پیامبران که در واقع با آمدن ایشان حجت بر تمام هستی تمام می‌شود حساب کنید تنها «الرساله» توسط مصطفی عقاد ساخته شد.
غیر از سریال‌های ضعیف و منطقه‌ای و بومی که در این زمینه ساخته شده و به شدت هم ضعیف بوده و ظرفیت عرض اندام نداشته است اثر هنری دیگری نداشته‌ایم. و در اینجاست که مجیدی به «نگرانی» های ابراز شده الاظهر در مورد فیلمی که هنوز ندیده‌اند اشاره می‌کند و یادآور می‌شود:
دلیل این نگرانی شدید الازهر برای چیست؟ اگر نگرانی برای عدم نمایش چهره است که از نظر ما هم مورد قبول است و آن را می‌پسندیم اما می‌گوییم نگرانی خاصی نیست، چرا که شیعیان هم کمتر از آنان نگران این موضوع نیستند و من نگرانی آن‌ها را نمی‌فهمم که چرا در برابر این فیلم قرار گرفته‌اند و به جای کمک کردن برای اینکه این فیلم را تقویت کنند، از دور ایستاده و فیلم را تخطئه می‌کنند.
نقدهایی در برابر این فیلم نوشته شده است در حالی که تمامی آنان همه این نقدها را بدون تماشای فیلم نوشتند و این بسیار غیر منصفانه است. همین جا از تمام علمای جهان اسلام به خصوص الازهر دعوت می‌کنم که ابتدا فیلم را ببینند و بعد درباره آن گفتگو کنیم. ما در حوزه کار فرهنگی در خصوص پیامبر اسلام به شدت جفا کردیم و کار خاصی نکرده‌ایم.
داستان فیلم محمد (ص) کدام دوران حیات طیبه رسول (ص) را نشانه رفته است؟
اساس داستان ما درباره روزهای کودکی تا دوازده سالگی ایشان است. اما قصه ما در روز آخر شعب ابی طالب شروع می‌شود و با فلاش بک به زمان قبل و دوران کودکی ایشان می‌رویم. مجموعا بیست دقیقه تا نیم ساعت فیلم در زمان کنونی و شعب ابی طالب می‌گذرد اما در واقع بخش اعظم فیلم به دوران کودکی تا دوزاده سالگی پیامبر برمی‌گردد.
اما خاطره حضور مقام معظم رهبری در پشت صحنه فیلم محمد (ص) هم بسیار شنیدنی است:
یکی از توفیقاتی که در این پروژه بود حس اعتمادی بود که مراجع و شخص مقام معظم رهبری به ما کردند. ما خدمت مراجع مختلف، آیت الله سیستانی، وحید جوادی آملی، مکارم شیرازی و به خصوص مقام معظم رهبری رسیدیم و هر گاه زاویه دیدمان را تعریف کردیم حس اعتمادی پیدا می‌کردند که به شدت باعث قوت قلب ما بود. این یکی از الطاف بزرگ ما بود و نه فقط علمای تشییع بلکه علمای اهل تسنن از ترکیه سوریه و الجزایر ... هم پشتبیان کار بودند.
تعابیر بسیار زیبای رهبری در تحسین سینمای ایران
اما بزرگ‌ترین تجلی در خصوص این اثر همان دیدار مقام معظم رهبری از پشت صحنه ماجرا بود. ایشان تعابیر بسیار زیبایی داشتند که به وقت خودش اطلاع رسانی خواهد شد و بعد از پخش فیلم این گزارش اعلام خواهد شد. ایشان صحبت‌های زیادی درباره تحسین سینمای ایران داشتند که جالب توجه بود.
آری؛ در آستانه میلاد پیامبر رحمت و مهر حضرت محمد مصطفی(ص) و امام جعفر صادق(ع) در این روزها اما خبرهای خوش و گوارایی از سینمای ایران در این خصوص به گوش می‌رسد که پس از یک تلاش چند ساله و زحمات فراوان کارگردان متعهد و انقلابی مجید مجیدی و گروه تولید، با همراهی و معاضدت علمی بسیاری از فضلا و نخبگان دینی و البته حمایت و ارشادات مراجع معظم تقلید و به خصوص رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای که شخصا با حضور در پشت صحنه این فیلم، عوامل آن را مورد تحسین و تفقد قرار دادند، فیلم محمد (ص) با رونمایی از نام‌واره اش، نوید نمایش یک محصول فاخر و در سطح بین المللی در ادای دین سینمای ایران به شخصیت ناب و تابناک حضرت رسول (ص) را می‌دهد.
امید آنکه این رخداد، طلیعه‌ای باشد فرخنده بر جریانی که با استمرار و جدیت، باز شدن باب تولید محصولات آرمانگرایانه و ارزشی را در هنر هفتم ایران زمین نوید دهد؛ ان شاالله تعالی.
سجاد حسنی
/830/501/م