عملکرد حوزههای علمیه را باید با آرمان‌های امام خمینی محک زد
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا مراجع تقلید، روحانیون صالح و مجتهدان پارسا به عنوان متخصصان و کارشناسان دینی از دیر باز به عنوان منادیان و مروجان فرهنگ و هویت دینی و حافظان و پاسداران همیشگی اسلام و قرآن بوده‌اند.
نقش و نفوذ روحانیت در شکل گیری هویت و فرهنگ دینی و اخلاقی مردم واقعیتی است که موافقان و منادیان اسلام نیز بدان اعتراف نموده‌اند و در میان نقش بانوان حوزوی بی‌بدیل و انکار ناپذیر است.
رهبر معظم انقلاب درباره جایگاه بانوان فرهیخته می فرمایند: «ببینید نگاه دنیای مادی نسبت به پدیده زن و جنس زن چه نگاه بدی است، چه نگاه تحقیرآمیزی است، چه نگاه منحرفانه‌ای است. حضور دانشمندان اسلامی زن در عرصه‌های مختلف - مثل حضور دانشمندان فرزانه و فهمیده دانشگاهی زن که متدین و متشرع هستند - اثرات بسیار عظیمی را در دنیا می‌گذارد؛ برای انقلاب آبروست.»
در نشست نگاهی به منشور روحانیت که دفتر خبرگزاری رسای مشهد برگزار شد، با خانم سکینه نیک، مدیر مدرسه علمیه حضرت خدیجه(س) مشهد در زمینه جایگاه و رسالت حوزه های علمیه گفت و گویی داشتیم که تقدیم خوانندگان می شود.
رسا- حوزه علمیه خواهران برای پیشبرد اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران چه کارهایی می توانند انجام دهند؟
حوزه های علمیه به لحاظ کمیت و کیفیت قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیستند؛ چرا که رشد خیلی خوبی داشته و به لطف خداوند، حوزه های علمیه خواهران از بدو انقلاب سازماندهی شدند و فعالیت های آن ها نیز بیش تر شده است.
حوزه های علمیه خواهران همان هدفی را دارد که حوزه علمیه برادران دارند. اهدافی که حوزه های علمیه خواهران دارند و باید داشته باشند، همان اهداف اسلام و انقلاب اسلامی است.
اهداف حوزه علمیه خواهران همانگونه که حضرت امام خمینی(ره) ترسیم کردند، تربیت انسان و انسان سازی است. اما از آن جا که برای تربیت و تزکیه بهتر، تعلیم باید همرا تزکیه یا مقدمه آن باشد، حوزه های علمیه هم به تعلیم و هم به تزکیه توجه دارند.
در همین راستا وظیفه حوزه های علمیه خواهران این است که هم به بانوان علوم قرآنی، دینی و روایی را آموزش بدهند و هم این که به لحاظ اخلاق و تربیت، نیروهای زبده تربیت کنند. حوزه های علمیه باید نیروهای زبده را به گونه ای تربیت کند که آن ها هر کدام خودشان، وظیفه تعلیم و تربیت جامعه را نیز به عهده بگیرند.
به خاطر این که انقلاب اسلامی ما از حوزه علمیه برخواسته است و خاستگاه آن حوزه های علمیه و شخص مرجع تقلید و مجتهد مسلم بوده است؛ حضرت امام خمینی(ره) که پایه ریزی تعلیم و تربیت را بر عهده داشتند، در سخنرانی ها و بیانات خود تذکرات و راهکارهای لازم را برای تعلیم و تزکیه در حوزه ها ارائه دادند. و حوزه های علمیه نیز همان مسیر امام خمینی(ره) و در استای تحقق فرمایشات ایشان گام برمی دارد.
رسا - آیا می‌توان گفت در این مسیر به حد مطلوب دست یافته‌ایم؟
اصلا نمی توان گفت به حد مطلوب رسیده است؛ چرا که اولاً انسان،موجودی کمال طلب است و ثانیاً با توجه به این که رهبر معظم انقلاب می فرمایند حوزه ها باید پیشرو باشند، هنوز پیشرو نبوده ایم و باید تلاش کنیم.
گاهی می بینیم حوزه علمیه از شبهات و ایراداتی که دشمنان مغرض مطرح می کند، در صدد دفاع بر می‌آید در صورتی که وظیفه حوزههای علمیه منحصر در دفاع نیست؛ بلکه وظیفه آن ها تهاجم به ضد دین و ارائه طریق برای کسانی که می خواهند مسیر دین و اسلام را طی کنند. اما ما می بینیم حوزه هنوز آنقدر فعال و پویا نیست که بتواند پاسخ گوی این هجمه بزرگی که علیه دین اتفاق می افتد، باشد.
حوزه های علمیه در حد و توان خود در حال تلاش هستند. ان شاالله خداوند متعال کمک کند تا بتوانیم در این مسیر موفق باشیم. بنابر این به آن نقطه مطلوب هرگز نرسیده ایم ، ولی باید بیش تر تلاش کنیم.
رسا- نخبگان حوزه برای به دست گرفتن نبض تفکر و اندیشه، باید در راستای چه اهدافی حرکت کنند؟
نخبگان باید سعی کنند با تحقیق و پژوهش شناخت خود را در گستره بیش تری قرار دهند؛ یعنی هم دین را بشناسد و هم دنیا را بشناسد؛ چرا که اگر انسان فقط دین را از روی قواعد و اصول شناخت، اما آشنایی با دنیا و آن چه می گذرد، نداشته باشد، نمی تواند توفیق حاصل کند.
با توجه به این که می خواهیم انسان تربیت کنیم؛ ضرورت شناخت انسان وجود دارد؛ لذا امروز زبدگان حوزه باید هم انسان را بشناسند و هم فضایی که انسان در آن زندگی می کند و رشد می کند.
از این رو نحبگان باید علاوه بر اینکه باید با دین اسلام و آموزه های دین آشنا باشند، باید با انسان و ابزارهایی که امروز انسان به استخدام خود در آورده است، آشنا باشند تا بتوانند برنامه های بهتری را ارائه بدهند.
رسا- مهم ترین نیازهای بانوان جامعه امروز چه چیزی است؟
مهم ترین نیاز زنان جامعه، این است که از گرفتاری بحران هویت، رهایی یابند؛ در همین راستا باید خود شناسی داشته باشند، بدین معنا که کمال خودشان را بشناسند، خود واقعی و حقیقشان را درک بکنند؛ چرا که تا انسان خودش را نشناسد برای رشد خودش هم نمی تواند برنامه خوبی را داشته باشد.
انسان زمانی که ضرورت وجود خودش را درک کرد و هدف خودش را شناخت، آن زمان است که می تواند از یک برنامه ای که متناسب با هدفش است پیروی کند.
در حال حاضر به‌نظر می آید خانم ها در جامعه ما بحران هویت داشته و اصالت حقیقی و معنوی خودشان را گم کردند؛ چرا که خودشان را در لابه لای دنیای شلوغ و پر پیچ وخم گم کردند و تا زمانی که خودشان را پیدا نکنند و با برنامه های اصیل و ناب فرهنگی دینی آشنا نشوند نمی توانند بحران هویت را برطرف کنند.
از این رو تا این بحران هویت را شناسایی و برطرف نکنند بنظر میرسد به مقصد اصلی که تکامل واقعی یک زن است نمی رسند.
رسا- چرا جامعه کنونی از دین فاصله گرفته است؟ بعضی افراد معتقد هستند دین ابزارهای لازم برای زندگی امروز ندارد، در پاسخ به چنین افرادی چه باید گفت؟
این سخن درست نیست که بگوییم، دین اسلام ابزارهای لازم برای زندگی امروز را ندارد؛ چرا که دین اسلام کامل است و پاسخ گوی نیارهای جامعه است. در قرآن کریم نیز آیه اکمال دین آمده است و به کمال دین اشاره شده است و اگر دین اسلام در همه ابعاد کامل نبود، خداوند تبارک و تعالی بحث اکمال دین را مطرح نمی کرد.
اگر اکمال دین با ولایت است چون ولایت تداوم همان نبوت و وحی است و همه آن چه نیاز ماست در قرآن کریم آمده است. ما باید با زبان و فرهنگ دین آشنا بشویم. وقتی بحث دین رو مطرح می کنیم باید با سیره بهترین انسان ها که ائمه اطهار بودند آشنا بشویم. این نکته را باید مورد توجه قرار داد که ائمه اطهار(ع) هرگز ما را متوقف در زمان نکردند. هرگز قرآن ما را متوقف در زمان خاص نکرده است.
برنامه های قرآن و سیره قولی و فعلی ائمه اطهار(ع) آن قدر گسترده است که تمام تاریخ را می تواند پوشش بدهند. در همین راستا است که ما بحث مقتضیات زمان را در اسلام داریم؛ در آموزه های دینی ما سفارش شده است که فرزندان خود را مطابق با زمان تربیت کنید.
در آموزه های اسلام، به مدل های قدیمی تکیه نکردن و به روز بودن، سفارش شده است. قرآن توصیه به ارتجاع و گذشته نمی کند؛ بلکه توصیه به حرکت و پیشرفت می کند .
لذا افرادی که عنوان می کند که دین پاسخ گوی نیازهای کنونی بشر نیست، بدین علت است که دین را نمی شناسند و و سیره انسان های کامل را درک نکردند.
بعضی انسان‌ها در همین فضا زندگی می کنند و از همه پیشرفت ها و ابزار تکنولوژی نیز بهره می گیرند و در عین حال نیز انسان باتقوا، موحد و دیندار هستند. این افراد به لحاظ عملکرد ایدئولوژی کامل و درست دارند. از این رو هم مطابق با آئین شرع، پایبند به مناسک و احکام هستند و هم به لحاظ اخلاق و رفتار انسان های فرهیخته و با اخلاقی هستند.
انسان اگر به سراغ شادی‌های سرسری و ساختگی می رود بدین علت است که دچار بحران هویت شده است؛ از این رو برای اغناکردن نفس خود و پاسخ گویی به گمشده های درونیش به این مسائل رو می آورد؛ در حالیکه اگر انسان ارزش خودش را بشناسد و بداند عمرش با برکت است برای ثانیه اش ارزش قائل می شود و برای کارهای سبک و پیش پا افتاده مصرفش نمی کند.
رسا- آیا مدل و الگو سازی جدید از دل حوزه های علمیه بیرون آمده است؟
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم، بحث نسبت مطرح است. الگوی کامل و صد در صد بی نقص را فقط در ائمه اطهار می بینیم. ما در حوزه های علمیه خواهران، الگو داریم، در بعضی ابعاد، برخی خانم ها و آقایان که در حوزه ها هستند حقیقتا انسان های فرهیخته خوب و متدینی هستند. ما به نسبت به انسان ها دیگر می گوییم این ها الگوهای خوبی هستند، اما هرگز نمی توانیم به اینها بگوییم، انسان های کامل؛ چرا که فقط ائمه اطهار(ع) الگوی کامل هستند.
ما همیشه باید بگوییم، الگویی که باید نصب العین ما باشد و ما از آن الگو اقتباس کنیم، پیامبر بزرگوار اسلام است که در قرآن کریم به عنوان الگو معرفی شده است، « لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ».
الگوی خوب، الگویی است که ازسیره پیامبر اکرم(ص) تأسی کند؛ از این رو هرفردی که ما به عنوان الگوی خوب می شناسیم، نشان از این است که او به پیامبر اکرم(ص) تأسی کرده است و موفقیت او به خاطر این است که از این بزرگوار پیروی کرده است.
در حوزه های علمیه خانم هایی هستند که به لحاظ بینش بسیار عالی هستند و توانایی های بسیار خوبی دارند. آن ها به لحاظ حضور در اجتماع، حضور بسیار عالی دارند. در بعد همسرداری و تربیت فرزند نیز موفق بودند. از نظر علمی خیلی پر محتوا هستند و در ابعاد سیاسی نیز آن طور که وظیفه شان است شرکت می کنند و پاسخ گو هستند.
بانوان حوزوی موفق علاوه بر این که خود توانسته اند در عرصه های مختلف موفق باشند، دست یک عده انسان های دیگر را نیز گرفتند و به مسیرهای بهتری هدایت کردند. این افراد نسبتا الگو هستند، اما ما می توانیم مقایسه کنیم با حضرت زینب؟ خیر. هرگز قابل مقایسه نیستند. چون حضرت زینب(س) الگوی کامل و انسان کاملی هستند که تالی تلو انبیا و جانشین های انبیا است. بنابراین ما معتقدیم بانوانی در حوزه هستند که خیلی خوب درخشش پیدا کردند و توانسته اند از الگوهای خوب بهره بگیرند.
رسا- برخی افراد مطرح می کنند که فقه حکومتی غنی نیست و بایسته های لازم را برای حکومت قوی ندارد، درحالیکه فقه ما در تمام زمینه ها توانایی دارد و پاسخ گوی نیاز های جامعه است، راهکار شما برای پیاده کردن فقه قوی چیست؟
این سخن اشتباه است که بگوییم، فقه قوی نیست؛ فقه بن مایه ها و اصولی دارد برای احکام حکومتی باید به این بن مایه ها و قواعد مسلم رجوع کنیم.
مقتضیات زمان و ابزار جدید به وجود می آید و متناسب با آن باید حکم و فتوا داده شود. افراد متخصص باید بررسی و پژوهش کنند؛ رهبر معظم انقلاب زمانی که با علما و طلاب صحبت می کنند از آن ها می خواهند به این مهم بپردازند.
رهبر از طلاب جوان می خواهند که پژوهش و تحقیق کنید و مسأله شناسی کنند. ما باید امروز مساله شناسی را قوی کنیم. به طور نمونه بررسی کنیم که در بعد خانواده با چه مسأله هایی روبرو هستیم و یا ممکن است در آینده خانواده ها با چه مسائلی روبرو شوند.
از این رو ننشینیم اول مسأله پیش بیاید و بعد جواب بدهیم. ببینید علمای قدیم ما همچون محقق حلی، در کتاب «شرایع السلام» چندین هزار مساله فرضی دادند. شاید بعضی از مسائلی که در این کتاب بیان شده است، یکبار هم اتفاق نیفتاده باشد، اما علامه، مسأله اش را عنوان کردند که اگر در فلان قضیه اتفاق بیفتد این کار انجام شود.
فقه بن مایه قوی دارد؛ لذا باید قوی برخورد کنیم و نظر اسلام را درباره ابزار و تکنولوژی جدید ارائه بدهیم. امام خامنه ای هم از طلاب جوان ها می خواهند که پژوهش و مسأله شناسی کنند؛ چرا که متناسب با فضای روز و گسترده شدن جهان باید بتوانیم احکام شرعی را از بن مایه هایی که داریم استخراج کنید.
رسا - عملکرد رسانه‌ها را در این حوزه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
امسال، خبرگزاری رسا برای بازتاب خبرها و عملکرد مدرسه علمیه حضرت خدیجه(س) تلاش زیادی کرد. از مسؤولین خبرگزاری رسا و تمام کسانی که در این مرکز تلاش می کنند، تشکر می کنم و آرزوی توفیق دارم. ان شا الله در سال جدید این تلاش ادامه پیدا کند.
تمام حوزه های علمیه، در راستای یک پیام حرکت می کنند. رسانه حوزوی باید خبرها و علمکرد هر حوزه و شخصی که پیام دین را برساند و بیش تر در راستای قرآن و سیره ائمه اطهار(ع) حرکت می کند، منتقل کند.
دغدغه شما باید این باشد که حرف ناب دین را به مردم برسانید. سراغ حاشیه‌ها نروید و اصل دین را به مردم منتقل کنید؛ ان شاالله از قلم شما و رسانه شما مردم با اصل دین و اسلام ناب بیش تر آشنا بشوند.
رسا - با سپاس از شما بابت وقتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.
بنده هم متقابلا از خبرگزاری رسا تشکر می کنم؛ موفق و سربلند باشید.
/404/1309/