کابالا در سینما
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، عرفان یهود در زبان فارسی «آیین قباله»، «آیین قبالا» و «آیین کابالا» هم گفته می‌شود. این آیین دارای مضمون شناسی در دو باب یزدان شناسی و آفرینش شناسی است.
کابالا پس از پدید آمدن عقیده به معنای مستور عهد عتیق به شکل نوعی افکار عجیب و خیالات غریب در فلسفه و کلام یهود پدید آمد. جماعتی پیدا شدند و گفتند که اعداد و حروف، معانی عرفانی مخفی دارند و کتاب‌هایی به نام «قباله» در پی کشف حکمت مرموز در پردهٔ اعداد و حروف کتب مقدس برآمدند و اسراری را به زعم خود کشف و براساس بازی با کلمات و اعداد، سلسله ای از مطالب و معانی را بیان کردند. مسائل غامض مافوق طبیعی را با این روش تحلیل کردند و براساس آن وجود خدا را ناشی از نوری دانستند که از مرکز الهی «مشیت» منبعث می‌شود. انسان در این تحلیل، عالم صغیری است که تمام کمالات عالم کبیر را به صورت خرد دارد و برای رسیدن قوای عظیم و شناخت مسیحا باید از کلمات، حروف و اعداد استفاده کند. این نگرش باعث به وجود آمدن خرافات و اسباب زحمت اهل ایمان شد.
این آیین در برخی فیلم‌ها نمود پیدا کرده و مطرح شده است. فیلم «اواتار» برشی از آینده جهان را نشان می‌دهد که انسان‌ها برای دست یابی به منابع جدید انرژی به سیاره ای به نام «پاندورا» رفته‌اند. در آن جا موجوداتی آبی رنگ شبیه انسان و حیوان زندگی می‌کنند. محل اصلی زندگی این موجودات درختی مقدس است که حیات تمام کرهٔ پاندورا و موجوداتش به وی وابسته است و از طریق آن روح مردگان به آرامش می‌رسد. این درخت، چیزی شبیه مقوله «درخت زندگی» یا «سفیروت» در کابالا است. در برخی پایگاه‌های اینترنتی به نقل از یکی از منتقدان داخلی، کابالیست شدن «جیمز کامرون» کارگردان این فیلم بیان شده است که می‌تواند دلیلی برای وجود این نگرش در فیلم باشد.
انیمیشن «نُه» براساس تعالیم «پاراسلسوس» پزشک و کیمیاگر سوئیسی آلمانی ساخته شده است. در بخش‌هایی از فیلم کتاب کیمیاگری او، به وضوح نشان داده می‌شود و علاوه بر راه حل مشکلات، بنیان داستان براساس نظریات او شکل می‌گیرد. در انیمیشن، برشی از آینده نشان داده می‌شود که تمام انسان‌ها در جنگ با ماشین‌ها از بین رفته‌اند. یک دانشمند براساس تئوری‌های کیمیاگری و جادویی، روح خود را در نُه عروسک تقسیم می‌کند که هر کدام از آن‌ها نماد بخشی از حیات انسانی هستند و نوع لباس و توانایی هر کدام نشان گر آن است.
پاراسلسوس بیش تر به عنوان طبیبی برجسته شناخته می‌شود؛ اما علاوه بر آن، در زمینهٔ مسائل ماورای ماده و ارتباط با ارواح نیز فعالیت‌هایی داشته است. هم چنین وی یکی از اندیشمندان بزرگ کابالا محسوب می‌شود و همین جهت زندگی او در این انیمیشن لحاظ شده است.
شخصیت اصلی فیلم «متولد نشده» به طلسمی دچار شده است که هیچ راه حلی برای آن یافت نمی‌شود سرانجام یکی از خاخام‌های یهودی از طریق آیین کابالا مراسمی ویژه اجرا می‌کند و طی آن روح شریر را از بدن او خارج می‌سازد.
تنها چیزی که درباره تحلیل مضمون این فیلم‌ها می‌توان گفت این است که یهود براساس ملاحظات تاریخی و بررسی ظرفیت‌های درونی اساساً عرفان مستقلی ندارد و اگر چیزی به عنوان آیین کابالا مطرح است، در واقع ترکیب و اختلاطی از کیش‌های عرفانی دیگر است. کیش‌هایی مثل عرفان مسیحیت، یوگا، آیین‌های هندی، تفکر نوافلاطونی، آیین زرتشتی و تصوف اسلامی. بنابراین یهود از داشتن عرفان هم در مقایسه با دیگر ادیان و آیین‌ها بهره ای نبرده است و حرفی برای گفتن ندارد و این نشانهٔ عدم وجود آن در تعالیم یهودی یا کم رنگ بودن آن است./998/د101/ح
منبع: مؤسسه ولاء منتظر