لزوم بسیج اجتماعی و صنفی برای استفاده از دین در عرصه هنر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حسن رحیم پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، عصر روز گذشته در نشست علمی تخصصی «حوزه و هنر، فرصت ها و تهدید ها» که در مجموعه فرهنگی و هنری صبای مشهد برگزار شد، در پاسخ این پرسش که چگونه از دیدگاه اسلامی به هنر بپردازیم و نیز از نگاه هنری به اسلام بنگریم، گفت: باید بدانیم که تعریف دینی رسانه و توصیف رسانه ای دین دارای چه مشخصاتی است.

دیدگاه اسلامی به هنر

وی به تشریح دیدگاه اسلامی به هنر پرداخت و تصریح کرد: نگاه اسلامی به هنر به این معنا است که بحث فلسفی در هنر داشته باشیم و از نظر هستی شناسی و اسلام شناسی به هنر بپردازیم.

رحیم پور ازغدی، با اشاره به این که از زاویه مباحث کلامی نیز می توان به هنر پرداخت، اظهار کرد: تکوین و تشریع، وحی خداوند است و خداوند خودش را هنرمندی در این باب می داند و می فرماید: «فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقینَ».

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، افزود: از نظر فقهی و حقوقی می توان به هنر و انواع و مصادیق هنری نگریست و این که هنرمند حق ایجاد چه تغییراتی را در مخااطب دارد و اجازه ایجاد چه تحولاتی را در مخاطب خود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: از وجوه دیگری که می توان به هنر و رسانه توجه کرد، بُعد اخلاقی است که بررسی شود، تأثیر رسانه و هنر باعث رشد و یا کاهش اثر اخلاقی شده است و همچنین از نظر عقل عملی و نظری می توان به هنر پرداخت.

دیدگاه هنری به اسلام

رحیم پور ازغدی به دیدگاه هنر به اسلام اشاره و تصریح کرد: به وجوه مختلف ذات دین، دین و جمال شناسی، رسانه و جمال مطلق و نسبی، زیباشناسی می توان توجه کرد و در حوزه ابزار می توان هنرمندانه به سراغ منش و بینش اسلامی رفت و یا این که بی هنرمندی به این امر پرداخت شود.

استاد دانشگاه با اشاره به لزوم شناخت هنرمند از مخاطب و دین، گفت: هنرمندی که بدون شناخت به اثری بپردازد یک نوع تجری به جای شجاعت دارد و با شکست مواجه خواهد شد؛ ذات رسانه، دین و یا مخاطب را مقصر می داند در حالی که خود مهارتی ندارد.

وی افزود: اگر کسانی با انگیزه خوب وارد عرصه هنر شوند، اما دانش و سواد اسلامی  نداشته باشند و ظرفیت روحی و اخلاقی اندکی داشته باشند، دجار بحران فکری و روحی، بحران هویت و اخلاقی می شوند.

رحیم پور ازغدی با بیان این که مهمترین ابزاری که اخلاق و سبک زندگی و غیره را در انسان ها تغییر می دهد، رسانه ها و ابزار هنری است، اظهار کرد: دین برای اصلاح بینش، منش، ارزش ها، روش و سبک زندگی آمده است و با توجه به این که در دهه های اخیر رسانه ها شبانه روز در حال تغییر هستند، اگر خود را با آن تطابق ندهیم فاصله زیادی از آن خواهیم داشت.

ضرورت بسیج اجتماعی و صنفی در استفاده از دین در عرصه هنر

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، حوزه هنر و رسانه را نیازمند بسیج اجتماعی و صنفی دانست و تصریح کرد: از فرقه هنرمندان و سینماگران کسانی باید برای استنباط دین غیرسطحی وقت بگذارند. ظرفیت های عمیق در حوزه هنر و رسانه وجود دارد که هنوز استخراج نشده و منبع انرژی عظیمی است.

وی با اشاره به بُعد عقلانی و استدلالی دین، تصریح کرد: رسانه ها افکار عمومی را باید مملو از استدلال کنند؛ برای گروه های مختلف مردم باید به نوعی استدلال کرد تا قابل فهم برای آن ها باشد.

رحیم پور ازغدی، توجه اصحاب رسانه تنها به مکان های زیارتی و مسجد و غیره برای نشان دادن مذهب را یک نوع دین داری سکولار دانست و اظهار کرد: دین دارای اصول و فروع است که اصول دین همان اعتقادات و فروع دین، سبک زندگی است که در رسانه ها هنوز به این امر نرسیده اند و در ابعاد مختلف می توان به دین پرداخت.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، برای ایجاد رابطه بین دین و رسانه، داشتن سواد، ذوق و روح شاعرانه را مهم دانست و خاطرنشان کرد: هر آیه و حدیثی پیامی دارد، توجه به ارزش های اخلاقی و معرفتی و سبک زندگی در مذهب است که اصحاب هنر به آن می توانند در ساختن آثار خود توجه کنند.

هنر اسلامی هم فرم اسلامی دارد و هم محتوای اسلامی/ هنر غیر دینی فضیلت ها را رذیلت و رذیلت ها را فضیلت نشان می دهد

وی خاطرنشان کرد: ارتباط با توحید و نشان دادن آن در سبک زندگی و احساس فقر و غنا در محضر خدا از فضیلت ها و  طلاق، اعتیاد، گران فروشی، قانون شکنی از رذایل اخلاقی است که خلاف هنر دینی محسوب می شود. هنر غیر دینی به سراغ این مفاهیم برود، فضیلت ها را رذیلت و رذیلت ها را فضیلت نشان می دهد.

رحیم پور ازغدی، هنری را که فرم و محتوای آن اسلامی و هنرمندانه باشد، اسلامی عنوان و اظهار کرد: هنری که به مضامین اسلامی نزدیک تر باشد اسلامی تر و هر چه به مضامین هنری نزدیک تر باشد، هنری تر است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، با بیان این که فیلم های کمدی، غمگین، کاریکاتور و عکاسی و غیره می تواند اسلامی و غیر اسلامی باشد، گفت: در کمدی این که ارزش ها یا ضد ارزش ها باعث خنده می شود و نوع خنده از روی شادی و یا تمسخر باشد، مرز بین کمدی اسلامی و غیراسلامی را مشخص می کند. در غم نیز این نکته مهم است که غم ناشی از عدالت، فضیلت و حقیقت است یا در اثر وابستگی به ضدارزش ها.

وی با اشاره به طیف گسترده مخاطب در رسانه ها، تصریح کرد: در تاریخ بشر هرگز توده مخاطب تا این حد حجیم و وسیع نبوده است؛ امروز شبکه های احتماعی  از رسانه های رسمی بسیار سریع تر عمل می کنند. گاهی در رسانه های رسمی تلاش می شود از خبری صحبت نشود در حالی که در شبکه های اجتماعی به طور گسترده به آن پرداخته می شود.

رحیم پور ازغدی، به سواد عمومی اشاره و اظهار کرد: برخی، شعور مردم را نادیده می گیرند در حالی که همه مردم حتی در مناطق محروم به سواد رسانه ای دسترسی پیدا کرده اند و رسانه ها نباید فکر کنند که شعور آن ها از مردم بیشتر است.

استفاده از فرصت ها در کاربرد رسانه ها

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، گستردگی رسانه ها و سواد رسانه ای را یک فرصت و نیز یک تهدید عنوان و خاطرنشان کرد: از این فرصت می توان استفاده کرد و آن را در تبلیغ دین به کار گرفت.

این استاد دانشگاه با بیان این که احساسات و روابط انسان ها مرتبط با رسانه ها شده است، گفت: شخصیت افراد با رسانه ها مرتبط و دسترسی به اینترنت و وسایل ارتباط جمعی بسیار است بنابراین احساسات و روابط انسان ها در اختیار رسانه قرار دارد و از طرفی رسانه هایی که مرجعیت پیدا کرده اند نی بیشتر شده اند.

وی رسانه ها را موجب پیدایش ذهن مشترک عنوان و تصریح کرد: این ذهن مشترک جهانی خیلی کمک می کند از جمله در زمان ظهور ولی عصر(عج) همه مردم آمادگی پذیرش و فهم دعوت ایشان را پیدا می کنند.

رحیم پور ازغدی، با اشاره به رابطه تعاملی بین مخاطب و رسانه، گفت: رسانه ها در عقاید و رفتار مردم تأثیر می گذارند و اگر دقیق شویم می بینیم که عقاید و رفتار مردم بر رسانه ها تأثیر می گذارد. بنابراین تأثیر رسانه ها مطلق نیست و بستگی به انسان ها دارد و این مخاطب است که انتخاب می کند چه چیزی را ببیند یا بشنود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، با بیان این که رسانه باید در متن جامعه باشد، تأکید کرد: رسانه باید حرف مردم را بزند نه این که حرف خود را نشر دهد که در این صورت تأثیری نخواهد داشت./1310/پ201/ب5