اقتصاد مقاومتی؛ اقتصاد مردم پایه
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، تنها راه علاج مشکلات کنونی در حوزه اقتصاد ایران، تبدیل اقتصاد ضعیف و آسیب‌پذیر فعلی به یک اقتصاد مقاومتی است. در تمامی نظرسنجی‌‌های انجام شده از مردم، مشکلات اقتصادی از فراوانی برخوردار است و این بدان معناست که تمامی مسئولان باید حل این مشکلات را در اولویت قرار دهند، بنابراین حرکت به سمت پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی در کشور، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
متأسفانه برخی از مسئولان و دست‌اندرکاران در سال‌‌های بعد از انقلاب، حرف‌‌های خوب می‌زنند، لکن در عمل نتایج این حرف‌ها مشاهده نمی‌شود، به عنوان نمونه بیش از یک دهه از صدور پیام هشت مادهای مقام معظم رهبری خطاب به سران قوای سه‌گانه در امر مبارزه با مفاسد می‌گذرد و در این سال‌ها، تمامی مسئولان در موضوع مبارزه با فساد سخنان خوبی را بر زبان آوردند و مواضع قاطعی را به صورت کلامی اتخاذ کردند، لکن ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در طول یک دهه گذشته، مبارزه با فساد به صورت جدی در عمل دنبال نشده است.
اگر این مبارزه از همان زمان صدور پیام هشت مادهای در عمل جدی گرفته می‌شد، امروز شاهد پرونده‌‌های سنگین مفاسد اقتصادی نبودیم. چند سالی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی برای عبور دادن کشور از مشکلات اقتصادی با توجه به جنگ اقتصادی دشمنان، در نامگذاری سال‌ها روی مسائل اقتصادی تأکید خاص داشته‌اند و با کلیدواژه‌هایی چون جهاد اقتصادی، حماسه اقتصادی و اقتصاد مقاومتی، نقشه راه را ترسیم نموده‌اند.
بر همین اساس سیاست‌‌های اقتصاد مقاومتی از سوی معظم‌له ابلاغ شده، لکن یک نگرانی جدی وجود دارد و آن اینکه، شعار اقتصاد مقاومتی به صورت زبانی تکرار شود ولی در عمل همتی برای حرکت براساس نقشه راه وجود نداشته باشد. اعضای ستاد بزرگداشت روز ملی مهندس در تاریخ6/11/1393 با رهبر فرزانه انقلاب اسلامی دیدار داشتند و در این دیدار معظم‌له با اشاره به اظهارات دبیر همایش درباره اقتصاد مقاومتی و تکرار فراوان این عنوان در سخنان مسئولان و فعالان بخش‌‌های مختلف کشور فرمودند: «البته با تکرار زبانی هیچ اتفاقی نمی‌افتد بلکه باید این مسئله در مجلس و دولت به طور جدی بررسی شود که برای اقتصاد مقاومتی به مفهوم حقیقی، چه کارهایی انجام گرفته و چه کارهایی باید انجام بگیرد.»
از این سخنان رهبر حکیم انقلاب اسلامی، برداشت می‌شود که معظم‌له همت مسئولان را بیشتر در تکرار زبانی اقتصاد مقاومتی ملاحظه می‌کنند تا در عمل، فلذا باید این سخن را به عنوان یک هشدار تلقی کرد و اقدامات لازم را برای تحقق اقتصاد مقاومتی به عمل آورد. به طور قطع با جهاد اقتصادی در پرتو مدیریت جهادی و خلق یک حماسه اقتصادی می‌توان از اقتصاد کنونی رهایی یافت و اقتصاد مقاومتی را عینیت بخشید.
درباره مفهوم اقتصاد مقاومتی و تبیین آن سخن بسیار گفته شده و در این راستا بهترین تعریف‌ها از اقتصاد مقاومتی را شخص مقام معظم رهبری ارائه کرده‌اند. معظم‌له در دیدار مردم آذربایجان در تاریخ 29/11/1393 در تبیین اقتصاد مقاومتی می‌فرمایند: «اقتصاد مقاومتی برای این کشور ضروری است، لازم است. اقتصاد مقاومتی، یعنی ما بنای کشور را جوری تنظیم کنیم و ترتیب بدهیم که تکانه‌‌های جهانی در آن اثر نگذارد. یک روز عزا نگیریم که نفت از 100 دلار رسیده به 45 دلار، یک روز عزا نگیریم که امریکایی‌ها ما را تهدید می‌کنند که فلان چیز و فلان چیز و فلان چیز را تحریم می‌کنیم یا عملاً تحریم بکنند. عزا نگیریم که اروپایی‌ها کشتیرانی ما را تحریم کردند. اگر در کشور اقتصاد مقاومتی باشد، هیچ کدام از این تکانه‌‌های بین‌المللی نمی‌تواند به زندگی مردم آسیب وارد کند.»
برای تحقق اقتصاد مقاومتی به عنوان یک هدف راهبردی، باید مسائل اساسی اقتصاد کنونی را مورد توجه قرار داد و برای حل آن مسائل، بهترین راهبردها را تدوین و براساس اقدامات محوری هر راهبرد، برنامه‌‌های اجرایی را دنبال نمود. طبق نگاه عالمانه و کارشناسانه مقام معظم رهبری، در اقتصاد ایران دو اشکال یا مسئله اساسی وجود دارد. ایشان در این خصوص در همان دیدار ذکر شده می‌فرمایند: «دو اشکال در اقتصاد ما وجود داشته است؛ یکی اینکه اقتصاد ما نفتی بود، یکی اینکه اقتصاد ما دولتی بود.»
براساس این نگاه کاملاً علمی در ریشه‌یابی مشکلات اقتصادی کشور، دو راهبرد کلان و اساسی قطع وابستگی اقتصاد به نفت و مردمی کردن اقتصاد راه علاج مشکلات کشور و تحقق اقتصاد مقاومتی است، بنابراین یکی از مؤلفه‌‌های اصلی اقتصاد مقاومتی مردمی بودن آن است، به عبارت دیگر اقتصاد مقاومتی، یک اقتصاد مردم‌پایه است نه دولت‌پایه. اکنون اقتصاد ایران با وجود تلاش‌‌های فراوان در سال‌‌های اخیر برای پیشبرد اصل خصوصی‌سازی و افزایش نقش مردم در اقتصاد، همچنان یک اقتصاد دولتی محسوب می‌شود. متأسفانه در سال‌‌های اول انقلاب براساس یک دیدگاه خاص و به ظاهر انقلابی و مردمی، روز‌به‌روز نقش دولت در اقتصاد بیشتر و به موازات آن، از نقش مردم کاسته شد. اکنون تراشیدن از پیکر این غول اقتصاد دولتی و سپردن کارها و فعالیت‌ها به مردم و بخش خصوصی، اولاً کار آسانی نیست و ثانیاً به درستی هم انجام نمی‌گیرد.
حضرت امام خامنه‌ای این واقعیت تلخ را در دیدار مردم آذربایجان این‌چنین شرح می‌دهند: «اشکال دوم، گفتیم اقتصاد دولتی است. این جزو مسائلی است که اول انقلاب که این هم کار خود ما بود، دیگران به ما تحمیل نکردند. خود ما بر اثر نگاه‌هایی که آن روز وجود داشت، اقتصاد را سپردیم دست دولت، حالا هر چه تلاش می‌شود که اقتصاد منتقل بشود به مردم و داده شود دست مردم، با برنامه‌ریزی درست که خلاف عدالت هم کاری انجام نگیرد، کار درست پیش نمی‌رود، سخت است.»
چندی قبل اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در برنامه پایش سیما می‌گوید: «مدیریت در چین شایسته‌سالاری است ولی در ایران ارثی، سیاسی و رانتی است. همچنین یکی دیگر از دلایل موفقیت اقتصاد چینی، سپردن همه کارها به مردم و نظارت بر آنهاست، در حالی که ما به رغم سفارش امام راحل که فرمودند: «کاری که مردم می‌توانند انجام بدهند را انجام ندهید»، همواره در اقتصاد دخالت داریم و هنوز 80 درصد اقتصادمان دولتی است.»
از ویژگی‌‌های اقتصاد دولتی و نفتی، صادرات نفت خام و واردات بی‌رویه کالاهای لوکس و مصرفی است اما چنانچه اقتصاد مردمی و غیروابسته به خام‌فروشی نفت باشد، صادرات‌محور خواهد شد و عمده واردات در حوزه‌هایی خواهد بود که امکان دست یافتن به آن در داخل وجود ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در شرایط کنونی که شعار سال اقتصادی است و همگان به لحاظ زبانی بر اقتصاد مقاومتی تأکید دارند ولی همچنان رویکرد دولت و شرکت‌‌های وابسته به دولت، واردات‌محور است.
تا زمانی که چنین رویکردها و سیاست‌هایی دنبال گردد، نه تنها زمینه‌ها برای سپردن اقتصاد به دست مردم فراهم نمی‌شود بلکه روز‌به‌روز در پرتو همین واردات بی‌رویه، نقش مردم در تولید داخلی کمتر می‌گردد، این واقعیت تلخ را که دولت در آن به دلیل دولتی بودن اقتصاد کشور نقش اول را دارد، مقام معظم رهبری در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت روز ملی مهندس، این‌گونه مورد توجه قرار می‌دهند: «امروز فشار واردات کشور را دارد از پا درمی‌آورد.» این جمله بسیار تکان‌دهنده و نگران‌کننده است.
ادامه و تشدید این روند، نه تنها به تقویت نقش مردم در اقتصاد کشور در راستای سیاست‌‌های اقتصاد مقاومتی کمکی نمی‌کند بلکه با ضربه به تولیدات داخلی، به خارج کردن بخشی از فعالان اقتصادی از عرصه تولید و رونق بخشی به اقتصاد داخلی می‌انجامد، بنابراین باید از هر اقدامی که نقش مردم را در اقتصاد بیشتر می‌کند، استقبال و از هر کار و اقدامی که این نقش را کمرنگ می‌کند، پرهیز نمود. این مهم می‌تواند شاخص و معیاری برای سنجش درستی یا نادرستی سیاست‌ها و رویکردهای اقتصادی دولت و زیرمجموعه‌‌های وابسته به دولت باشد./907/د101/ح
منبع : روزنامه جوان