لوزان شروع کار است نه پایان!
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، تیم هسته‌ای ایران امسال سیزده بدر متفاوتی را تجربه کرد و هر چند که طبق برنامه قبلی، مهلت تعیین شده برای رسیدن به نتیجه این دور از مذاکرات دو روز پیش از سیزده‌بدر تمام می‌شد، اما تیم‌های مذاکره کننده ایران و گروه 1+5 دو روز دیگر هم در لوزان سوئیس ماندند تا دست خالی به کشورهای خود برنگردند. پس، مذاکره به وقت اضافی کشیده شد و تیم هسته‌ای ایران هم مجبور شد سیزده‌بدر امسال را در لوزان بماند و به پای میز مذاکره برود تا تکلیف مذاکرات در این مرحله مشخص شود. نتیجه بیانیه مشترکی که دکتر محمد جواد ظریف و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در این روز قرائت کردند سرفصل‌های کلی مورد توافق را اعلام کردند. حالا قرار شده مذاکرات بر سر جزئیات در سه ماه آینده ادامه پیدا کند تا آن که در پایان ژوئن، معلوم بشود توافق جامع هسته‌ای به دست می‌آید یا نه. بنابر این، بیانیه‌های این دو و سرفصل‌های مورد توافق فعلی به معنای پایان کار نیست و کار اصلی بعد از این است که باید تیم هسته‌ای ایران با طرف‌های 1+5 بر سر جزئیات و فرمول اجرایی این سرفصل‌ها چانه‌زنی بکنند و اگر در تمام موارد توافقی به دست بیاید، آن‌گاه می‌توان گفت که پرونده هسته‌ای ایران به سرانجام تعیین کننده خود رسیده است. با وجود این، توافق فعلی و سرفصل‌های آن چارچوب کلی و چشم‌اندازی از توافق جامع را نشان می‌دهد که می‌توان بر اساس آن نسبت به توافق جامع آینده ارزیابی اولیه را داشت.
قبل از هر چیز باید به این نکته اساسی توجه داشت که طرف غربی و به خصوص امریکا با رسیدن به این فهم توافق فعلی را پذیرفته‌اند که ایران را نمی‌توان با فشار و تحریم مجبور به تسلیم کنند. این نکته‌ای است که هم باراک اوباما و هم جان کری، رئیس‌جمهور و وزیر خارجه امریکا، در لحظاتی بعد از قرائت بیانیه‌مشترک به آن اعتراف کردند. باید توجه داشت که امریکا پیش از این تعطیلی کامل سایت فردو را می‌خواست و حتی در این دور مذاکرات هم حاضر به فعالیت چند صد سانتریفیوژ نبود و حالا نه تنها فردو تعطیل نمی‌شود بلکه با فعالیت حدود 1000 سانتریفیوژ مبدل به اصلی‌ترین مرکز تحقیق و توسعه فیزیک هسته‌ای ایران می‌شود. فرستادن توافق جامع نهایی به شورای امنیت برای صدور قطعنامه از دیگر نکات کلیدی توافق فعلی است که با این کار، شورای امنیت شش قطعنامه‌قبلی خود در مورد فعالیت هسته‌ای ایران را ابطال کرده و با صدور قطعنامه جدیدی توافق جامع نهایی را به عنوان مبنایی برای نحوه تعامل کشورهای دیگر با فعالیت هسته‌ای ایران تعیین می‌کند. صدور این قطعنامه باعث می‌شود تا اساس وضع تحریم‌های یک طرف اتحادیه اروپا و امریکا متزلزل شود چراکه این تحریم‌ها بر اساس قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت وضع شدند که با قطعنامه جدید دیگر توجیه حقوقی نخواهند داشت. از طرف دیگر، قطعنامه جدید شورای امنیت وجه حقوقی الزام‌آوری را برای توافق جامع نهایی ایجاد می‌کند که کار را برای جمهوری‌خواهان در امریکا برای لغو توافق بعد از اتمام ریاست جمهوری اوباما سخت می‌کند.
شاید به نظر برسد که نکاتی از این دست ارزیابی مثبتی را از توافق فعلی ایجاد می‌کند اما باید به نکات دیگری توجه داشت که نگاه دقیق‌تری به این توافق را طلب می‌کنند. اولین نکته در نحوه لغو تحریم‌ها است چراکه طبق بیانیه موگرینی، اتحادیه اروپا تحریم‌ها یک‌جانبه اقتصادی و مالی خود را خاتمه خواهد داد اما امریکا تحریم‌های خود را متوقف می‌کند. هر چند که در این بیانیه به صراحت از لغو تحریم‌ها گفته نشده اما خاتمه تحریم‌های اتحادیه اروپا را می‌توان به معنای لغو تحریم‌های این اتحادیه تعبیر کرد اما توقف تحریم‌ها از سوی امریکا چنین تعبیری ندارد و باید گفت که آمریکا حتی براساس توافق فعلی تحریم‌های خود را لغو نمی‌کند بلکه اجرای آن را متوقف می‌کند و این کار را با فرامین اجرایی اوباما انجام می‌دهد. به نظر می‌رسد که تیم هسته‌ای ایران باید در مذاکرات بعدی با دقت به این موضوع توجه کند تا آنکه فرمول مورد نظر توافق جامع، لغو تحریم‌های اتحادیه و امریکا را تضمین کند و قضیه تحریم‌های امریکا تنها موکول به فرامین اجرایی اوباما نشود بلکه دولت امریکا به طور کامل متعهد به لغو تحریم‌ها بشود. این موضوع با توجه به حرف‌های لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه، بعد از قرائت بیانیه مشترک قابل توجه است که نه تنها مدعی شده در خصوص تحریم‌ها هنوز توافقی حاصل نشده بلکه فقط از کاهش تحریم‌ها و نه لغو آنها گفت. نکته دیگر در بازه زمانی مورد نظر توافق فعلی است که بازه‌های زمانی 10، 15 و 25 ساله در آن تعریف شده‌اند به این ترتیب که محدودیت‌های 10 ساله بر ظرفیت غنی‌سازی و تحقیق و توسعه، 15 ساله بر عناصر اضافی برنامه هسته‌ای از جمله ساخت تاسیسات غنی‌سازی جدید یا رآکتورهای آب سنگین و 25 ساله برای نظارت وسیع زنجیره‌ای وضع می‌شوند. این بازه‌ها به معنای محدودیت‌ها زمان‌بر طولانی بر فعالیت هسته‌ای است در حالی که ایران مجاز به فعالیت کمی بیشتر از 5هزار سانتریفیوژ خواهد بود. باید دید که با وجود این محدودیت‌ها، ایران چگونه می‌تواند سطح فعالیت هسته‌ای در سطح صنعتی را داشته باشد و این بر عهده تیم هسته‌ای ایران است که با دقت در جزئیات بتواند راهی برای رسیدن ایران به مقام یک قدرت صنعتی هسته‌ای هموار کند./907/د102/ح
منبع : روزنامه جوان