ویژه نامه اینترنتی «جویباری از بهشت» منتشر شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ویژه‌نامه اینترنتی «جویباری از بهشت» شامل بخش‌های مختلفی همچون مقالات، گالری، پیامک، پرسش و پاسخ، احادیث، چندرسانه‌ای و مقالات مرتبط در پایگاه اینترنتی راسخون منتشر شد.
از جمله مقالات این ویژه‌نامه می‌توان به عناوینی همچون «ماه رجب، جویباری از بهشت»، «ماه رجب، طلیعه انس»، «ماه رجب ماه عجب»، «سخنی در فضیلت ماه های رجب، شعبان، رمضان»، «گفتاری درباره ماه رجب»، «فضیلت ماه رجب و مناسبت‌های مهم آن»، «کجایند مردان و زنان رجب»، «فضائل ماه رجب و لیلة الرغائب»، «نکاتی درباره دعای رجبیه»، «مراقبات ماه رجب»، «ماه رجب، ماه انس با خدا»، و «رجب، ماه خدا برای پرکشیدن به عرش کبریایی» اشاره کرد.
سخنی در فضیلت ماههای رجب، شعبان، رمضان
در این مقاله می‌خوانیم: ماه رجب، ماه ولایت و امامت، ماهی است که رحمت گسترده الهی بر بندگانش می‌بارد . تنها نیاز به مقداری توجه دارد تا این رحمت‌شامل حال ما نیز گردد.
فرا رسیدن این ماه، نعمت‌بزرگی است که باید از آن بهره فراوان ببریم و نگذاریم شبها و روزهایش، با غفلت‌سپری شود . عبادت و نیایش، نماز و روزه، دعا و صلوات و سرانجام به یاد خدا بودن و تذکر در این ماه خجسته، لذتی دیگر دارد، همین بس که اگر یک روز از این ماه را با خلوص نیت و با توجه قلب روزه بگیریم، مستوجب رضوان بزرگ الهی خواهیم شد . رسول‌خدا (ص) می‌فرماید: «الا ان رجب و شعبان شهرای و شهر رمضان شهر امتی الا فمن صام من رجب یوما ایمانا و احتسابا استوجب رضوان الله الاکبر و اطفی صومه فی ذلک الیوم غضب الله و اغلق عنه باب من ابواب النار ولو اعط مثل الارض ذهبا ما کان بافضل من صومه و لایستکمل اجره بشی‌ء من الدنیا دون الحسنات اذا اخلص لله عزوجل، له اذا امسی عشر دعوات مستجابات».
هان! ماه رجب و ماه شعبان دو ماه من‌اند و ماه رمضان ماه امتم . آگاه باشید، هر که یک روز از ماه رجب را با ایمان و اخلاص روزه بگیرد، مستوجب رضوان بزرگ الهی می‌گردد و روزه‌اش در آن روز بی‌گمان خشم خداوند را فرو می‌نشاند و دری از درهای دوزخ را بر روی خویش می‌بندد و اگر به اندازه گستره زمین، زر به او داده شود برتر از روزه‌اش نخواهد بود و پاداش این روزه هرگز با حسنات دنیوی قابل مقایسه نیست جز این که باید اخلاص داشته باشد و برای تقرب به خدای عزوجل انجام داده باشد و همانا شب هنگام، ده دعایش مورد استجابت قرار می‌گیرد.
در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: «رجب شهر الله و شعبان شهری و رمضان شهر امتی» ماه رجب، ماه خداست و ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امتم.
از حضرت سؤال شد: ما معنی قولک رجب شهر الله» ؟ چه معنا دارد سخنت که فرمودی ماه رجب ماه خداست؟ حضرت پاسخ داد: «لانه مخصوص بالمغفرة، فیه تحقن الدماء و فیه تاب الله علی اولیائه و فیه انقذهم من ید اعدائه» زیرا ماه رجب ویژه آمرزش و مخصوص مغفرت است . در این ماه خونی ریخته نمی‌شود (حتی در جاهلیت نیز ماه رجب جزء ماههای حرام به حساب می‌آمد و جنگ و خونریزی در آن تعطیل می‌شد) و در این ماه، خداوند اولیا و محبینش را مورد آمرزش قرار می‌دهد و توبه‌شان را می‌پذیرد و آنان را از دشمنانشان می‌رهاند . سپس فرمود: «من صام کله استوجب علی الله ثلاثة اشیاء: مغفرة لجمیع ما سلف من ذنوبه و عصمة فیما بقی من عمره و امنا من العطش یوم الفزع الاکبر» هر که تمام این ماه را روزه بدارد، سه چیز از خدایش دریافت می‌کند:
1 - آمرزش برای تمام گناهان گذشته‌اش .
2 - مصونیتی برای باقی مانده از عمرش .
3 - ایمنی از تشنگی روز قیامت.
امام کاظم (علیه السّلام) می‌فرماید: «رجب نهر فی الجنة اشد بیاضا من اللبن و احلی من العسل، من صام یوما من رجب سقاه الله من ذلک النهر» رجب نام رودی است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر است، هر که یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، خداوند از آن نهر به او عطا کند.
به هر حال در فضیلت و برکات این سه ماه مبارک، روایات زیادی از رسول خدا و ائمه هدی علیهم صلوات الله نقل شده که همه دلالت‌بر عظمت این سه ماه دارد و تاکید بر روزه گرفتن و نیایش و مناجات کردن و دعا و خواندن قرآن و خدمت‌به بندگان خدا کردن و نیاز نیازمندان را برطرف نمودن و خیرات و صدقات دادن و افزایش عبادت دارد و به جاست که در این باقیمانده از ماه شریف رجب و دو ماه پس از آن، فرصت را بیش از پیش غنیمت‌شمریم و به عبادت روی آوریم و با خلوص و توجه، از درگاه حضرت ذی‌الجلال توبه و طلب مغفرت کنیم و دل‌ها را با مؤمنین صاف نمائیم و از کدورتها و تنگ نظری‌ها و حسادت‌ها و جسارت‌ها دوری جوئیم . جا دارد که در اعمال و رفتار و کردار و گفتار خود تجدید نظر کنیم و هیچ کاری را جز برای کسب اجر و پاداش معنوی انجام ندهیم و خدا را مد نظر قرار دهیم و به یاد او و به نام او، به کارهای خیر روی آوریم و از بدی‌ها، زشتی‌ها، پلشتی‌ها، کدورتها ، نفرتها ، بدگمانی‌ها، مادیگری‌ها، هواپرستی‌ها و خودخواهی‌ها که مایه بدبختی و شقاوت و آلودگی و بدفرجامی و سیه روزی و بدنامی و سرانجام خشم خداوندی است دوری جوئیم . جدا بدبخت و ناکام است کسی که این ماههای ارزشمند را دریابد و به مغفرت الهی دست نیابد .
عزیزان! به فکر خود باشید و در این روزهای خجسته، از عذاب دردناک و خشم خدا به او پناه ببرید و کاری نکنید که به جای درهای بهشت، درهای دوزخ بر روی شما گشوده شود . اینک ماههای رحمت و مغفرت فرا رسیده و خداوند درهای بهشت را بر رویتان گشوده، هشدارتان باد، عملی از شما سر نزند که این درها بسته شود و به جای آنها، درهای جهنم گشوده شود . برحذر باشید که به جای مغفرت، مستوجب عذاب نگردید، به خدا لحظه‌ای تحمل عذاب الهی را نداریم; گو این که هیچ عذابی سخت‌تر و دردناک‌تر از غضب خدا و روی برگردانیش از ما نیست، به او پناه می‌بریم و از او درخواست مغفرت و آمرزش می‌کنیم و امیدواریم از ما راضی گردد.
ولی بی‌گمان رضایت الهی، آسان به دست نمی‌آید، نیاز به عمل صالح و قلب سلیم و نیت پاک و توبه نصوح دارد که اگر ما با تمام وجود به خدا بازگشتیم، خداوند بی‌حساب ما را مورد لطف و کرامت‌خود قرار می‌دهد . مبالغه و گزاف نیست اگر کسی بگوید که یک روز روزه ماه رجب یا ماه شعبان دارای چنان کرامت‌ها، مقام‌ها، لطف‌ها، پاداش‌ها و اجرهای فراوان است . این سخن پیامبر بزرگ اسلام است که فرمود: «من صام من رجب یومین لم‌یصف الواصفون من اهل السماء و الارض ما له عندالله من الکرامة و کتب له من الاجر مثل اجور عشرة من الصادقین فی عمرهم بالغة اعمارهم ما بلغت و یشفع یوم القیامة فی مثل ما یشفعون فیه و یحشره معهم فی زمرتهم حتی یدخل الجنة و یکون من رفقائهم و من صام من رجب ثلاثة ایام، جعل الله عزوجل بینه و بین النار خندقا او حجابا طوله مسیرة سبعین عاما و یقول الله عزوجل له عند افطاره لقد وجب حقک علی و وجب لک محبتی و ولایتی اشهدکم یا ملائکة الله انی قد غفرت له ما تقدم من ذنبه و ما تاخر» . هر که دو روز از ماه رجب را روزه بدارد وصف کنندگان زمین و آسمان نمی‌توانند اندازه کرامت او را نزد خداوند وصف و بررسی کنند و پاداش او مانند پاداش ده نفر از راستگویان است و به اندازه عمرشان هرچند دراز باشد و همانا در روز رستاخیز مانند آنان شفاعت می‌کند و در کنار آنان و همراه آنان محشور می‌شود و در بهشت‌با آنها دوست و رفیق خواهد بود و هر که سه روز از ماه رجب را روزه بدارد خداوند بین او و دوزخ، گودال و یا حجابی قرار دهد که طولش هفتاد سال است و هنگام افطار به او می‌گوید: بنده‌ام! حقت‌بر من واجب، و محبتم و ولایتم برای تو واجب شد ای فرشتگان گواهی دهید که من تمام گناهانش را آمرزیدم.
اینها هرگز سخن گزاف نیست، فقط نیاز به خلوص و قصد قربت واقعی دارد و چه مشکل است این یک شرط، هم چنان که نزد صدیقان چه آسان است و سهل . در روایت‌ها، تکرار شده که دو رکعت نماز اگر با قصد قربت‌باشد، کافی است که بهشت را برای انسان تضمین کند و امام - رحمة الله علیه - همواره می‌فرمود: من که نتوانستم این دو رکعت را به جا آورم شاید شماها بتوانید!
البته نمی‌خواهم - خدای نخواسته - آیه یاس بخوانم و دوستان را از رحمت الهی نومید کنم چه به اندازه خلوصمان و به اندازه قصد قربتمان، قطعا پاداش خواهیم داشت ولی باید پیوسته تلاش کرد که نیت، مستحکم‌تر گردد و توجه به خدا بیشتر شود وخلوص افزایش یابد تا شناخت‌خدا آسان‌تر گردد و توجه به خدا بیشتر شود و تکامل افزونتر و قرب نزدیک‌تر و محبت از دو سوی: «رضی الله عنهم و رضوا عنه ذلک الفوز العظیم» خداوند آنها را راضی و آنها از خدا راضی شدند و این است رستگاری و بهروزی بزرگ.
اینکه منادی در روز قیامت ندا می‌کند این ماه رمضان است چه بسیار مردمی که به وسیله آن رستگار و پیروز شدند و چه بسیار کسانی که بدبخت و سیه روز گشتند، همه‌اش به خاطر همین قصد قربت و توجه است . به هر حال این دو سه ماه مانند دیگر ماهها نیست; باید تلاش و سعی کنیم که یک لحظه‌اش بدون ذکر خدا سپری نشود و از هر چه موجب غضب اوست جدا پرهیز گردد; از دروغ ، تهمت، غیبت، حسد، دشنام به یکدیگر، اهانت‌به مؤمنین و هرچه از حب ذات و خودخواهی تراوش می‌کند و انسان را از پرستش خدا به پرستش شیطان وا می‌دارد باید اجتناب کرد و دوری نمود . وانگهی به هر چه که صبغة الله است و مایه سعادت و خوشبختی است و انسان را به خدا نزدیک می‌سازد و به وی تکامل می‌بخشد، باید روی آورد تا روسفید شد.
دوستان! رحمت‌خداوند بسیار وسیع و گسترده است، آن را با نماز و نیایش و روزه دریابید . در ماه رجب چنان‌چه از رسول گرامی اسلام (ص) نقل شده بسیار استغفار کنید . حضرت می‌فرماید: «استکثروا فی رجب من قول استغفر الله و اسالوا الله الا قالة و التوبة فیما مضی والعصمة فیما بقی من آجالکم» در ماه رجب بسیار کلمه «استغفرالله» را بر زبان جاری کنید و از خداوند آمرزش گناهان گذشته و مصونیت از گناهان در آینده را بطلبید.
«و اکثروا فی شعبان الصلاة علی نبیکم و اهله» و در ماه شعبان بسیار صلوات و درود بر پیامبر و اهل بیتش بفرستید.
«و رمضان شهر الله تبارک و تعالی استکثروا فیه من التهلیل والتکبیر و التحمید و التمجید و التسبیح و هو ربیع الفقراء فاظهروا من فضل ما انعم الله به علیکم علی عیالاتکم و جیرانکم و احسنوا جوار نعم الله علیکم و تواصلوا اخوانکم و اطعموا الفقراء والمساکین من اخوانکم فانه من فطر صائما فله مثل اجره من غیر ان ینقص من اجره شیئا» و ماه رمضان ماه خداوند تبارک و تعالی است پس در آن بسیار لا اله الا الله، الله اکبر، الحمدلله و سبحان‌الله بگوئید و بسیار ذکر خدا بر زبان جاری سازید و همانا ماه رمضان بهار مستمندان است پس، از آن چه خداوند بر شما تنعم کرده و ارزانی داشته بر خانواده و همسایگانتان ارزانی دارید و نعمت‌های الهی را به جای خود مصرف کنید و با دوستان احسان نمائید و به بیچارگان و مستمندان کمک کنید که همانا هر که یک روزه‌داری را افطار دهد مانند پاداش او از خدایش دریافت کند بی‌آن‌که از پاداش و اجر خودش چیزی کاسته شود.
نکاتی درباره دعای رجبیه
یکی از اعمالی که در ماه شریف رجب، پس از هر نماز واجب، معمولا انجام می‌گیرد،دعای «یامن ارجوه ...» است. درباره‌ی این دعا، چند مطلب قابل دقت است که در این مقاله به آنها خواهیم‌پرداخت.
در ابتدا، اصل دعا را نقل می‌کنیم. ماخذ اصلی دعای «یامن ارجوه» کتاب‌اقبال سیدبن طاووس است. در آن‌جا آورده است: و من الدعوات کل یوم من رجب، ماذکره‌الطرازی ایضا، فقال: دعاء علمه‌ابوعبدالله(علیه السّلام) محمدا السجاد -و هو «محمدبن ذکوان» یعرف بالسجاد.قالوا: سجدو بکی فی سجوده حتی عمی.- روی ابوالحسن علی بن محمدالبرسی،(رحمهماالله )، قال: اخبرناالحسین بن احمدبن‌شیبان،
قال: حدثنا حمزه‌بن القاسم العلوی‌العباسی، قال: حدثنا محمدبن عبدالله بن عمران‌البرقی، عن محمدبن علی‌الهمدانی.
قال: اخبرنی محمد بن سنان، عن محمدالسجاد فی حدیث طویل،
قال: قلت لابی عبدالله(علیه السّلام): جعلت فداک! هذا رجب. علمنی فیه دعاءا ینفعنی الله به.
قال: فقال لی ابوعبدالله(علیه السّلام): اکتب «بسم‌الله‌الرحمان‌الرحیم»! وقل فی کل یوم‌من رجب صباحاو مساءو فی اعقاب صلواتک فی یومک ولیلتک: «یامن ارجوه...».
قال: ثم‌مر ابوعبدالله(علیه السّلام) یده‌الیسری، فقبض علی لحیته و دعا بهذا الدعاء و هویلوذ بسبابته الیمنی، ثم قال بعد ذلک: «یا ذالجلال والاکرام...».
و فی حدیث آخر: ثم وضع یده علی لحیته و لم یرفعها الا و قد امتلاظهر کفه دموعا.
این روایت را، علامه‌ی مجلسی و محدث قمی، به گونه زیر ترجمه کرده‌اند:
1 - علامه مجلسی:
به سند معتبر، منقول است که محمدبن ذکوان به خدمت‌حضرت صادق(علیه السّلام) عرض کرد که:
فدای تو شوم! این، ماه رجب است. مرا دعایی تعلیم نما که حق تعالی، مرا، به آن‌نفع ببخشد. حضرت فرمودند که: «در هر روز ماه رجب، در صبح و شام و بعد ازنمازها در شب[بخوان]: «یا من ارجوه لکل خیر...». پس، حضرت محاسن مبارک خودرا به دست چپ گرفتند و انگشت‌سبابه‌ی دست راست‌خود را به جانب چپ و راست‌حرکت‌می‌دادند و با انکسار تمام، این دعا را حضرت می‌خواندند: «یا ذالجلال ...» ودست از ریش مبارک خود بر نداشت تا از آب دیده‌ی مبارک‌اش، تر شد.
2 - محدث‌قمی:
سیدبن طاووس، روایت کرده است از محمدبن ذکوان -که معروف به سجاد است ،برای آن که آن‌قدر سجده کرده و گریست در سجود، که نابینا شد- که گفت: عرض کردم‌به حضرت صادق(علیه السّلام): فدای تو شوم! این، ماه رجب است. تعلیم نما مرا دعایی در آن،تا حق‌تعالی، مرا، به آن، نفع بخشد. حضرت فرمود: بنویس«بسم‌الله‌الرحمان‌الرحیم»! و بگو در هر روز از رجب، در صبح و شام و در عقب‌نمازهای روز و شب: «یامن ارجوه‌لکل خیر...».
راوی گفت: پس گرفت‌حضرت، محاسن شریف خود را در پنجه‌ی چپ خود و خواند این دعارا به حال التجاو تضرع به حرکت دادن انگشت‌سبابه‌ی دست راست. پس گفت‌بعد از آن:
یا ذالجلال والاکرام... .
محمد بن ذکوان کیست؟
راوی این دعا، «محمدبن ذکوان» ملقب به «سجاد» است.
وضع او، از نظر رجالی، مشخص نیست. مرحوم مامقانی می‌نویسد: ولیس له فی کلمات اصحابناالرجالیین اثر اصلا. ولم اقف فیه الا علی‌روایه‌السید رضی‌الدین بن طاووس(رضوان الله علیهم) ، فی‌الاقبال، دعاء شهر رجب.
به نظر ما، احتمال تصحیف، در نام این راوی، وجود دارد. توضیح اینکه، ممکن است‌راوی این حدیث‌یا «محمدبن زیاد» باشد -زیرا، اردبیلی در جامع‌الرواه، از«محمدبن زیاد» با لقب «سجاد» نام برده و گفته: «محمدبن سنان از وی روایت‌نقل می‌کند.» و در اینجا هم، روایت‌گر، محمدبن سنان است- و یا «محمدبن زیدشحام است; زیرا، وی، دعای «یامن ارجوه» را به گونه‌ی دیگری نقل کرده است.
البته، احتمال این که «محمدبن ذکوان»، تصحیف «محمدبن زیاد السجاد» باشد،بیشتر است.
نکاتی درباره‌ی قرائت این دعا
1 - «بسم‌الله‌الرحمان الرحیم» جزو دعا نیست،بلکه ذکر آن، به جهت استحباب شروع هرکار ارزش‌مندی با بسمله است.
2 - این دعا، در هر موقع از روز و شب و بعد از هر نماز - چه واجب و چه مستحب‌می‌توان خواند. از این سفارش، اهمیت دعای مذکور، معلوم می‌شود.
3 - لفظ «جمیع» در قبل از «شر» در عبارت و شر الاخره» -هرچند به عنوان‌نسخه‌ی بدل- وجود دارد.
4 - درباره‌ی زمان به دست گرفتن محاسن ، دو احتمال وجود دارد:
احتمال نخست این است که از ابتدای دعا، باید محاسن را به دست چپ گرفت، یعنی،منظور از «الدعاء» در «...و دعابهذا الدعاء»، همان «یا من‌ارجوه...» تاپایان دعا باشد و نه دعای «یاذالجلال و الاکرام ...».
احتمال دوم، این است که مقصود از «الدعاء» را در «دعا بهذاالدعاء»، قسمت«یاذالجلال والاکرام... می‌باشد و «ذلک« را در «ثم قال بعد ذلک» به در دست‌گرفتن محاسن« برگردانیم.
علامه‌ی مجلسی، رضوان‌الله‌علیه، همان طوری که ترجمه‌اش نشان می‌دهد، احتمال دوم راقبول دارد. و ظاهرا همین احتمال دوم درست‌تر باشد.
انتهای دعا; یعنی،«حرم شیبتی علی‌النار» نیز موید درستی احتمال دوم است.
5 - از مجموع روایت استفاده می‌شود که، «محاسن را به دست گرفتن» و «انگشت‌سبابه‌ی دست راست را حرکت دادن حالتی بوده است که در آن هنگام، به حضرت امام‌صادق(علیه السّلام) دست داده است و نه این که جزئی از دعای «یامن‌ارجوه« باشد.
البته، اگر کسی، با دقت و تامل، در محتوای این دعا بنگرد، چه بسا، از او نیزاین حالت، سر زند.
در اینجا، مناسب است‌یادآور شویم که این، یکی از حالت‌های دعا کننده است. اگربه کتاب «الدعاء»ی کافی مراجعه کنیم، حالت‌های دیگری را نیز برای شخص دعاکننده خواهیم یافت. برای نمونه، به این روایت توجه فرمایید: عده من اصحابنا، عن احمدبن محمدبن خالد، عن ابیه، عن فضاله عن‌العلاء، عن‌محمدبن مسلم، قال: سمعت اباعبدالله(علیه السّلام) یقول: مر بی رجل و انا ادعو فی صلاتی بیساری فقال: یا عبدالله! بیمینک. فقلت: یاعبدالله! ان‌لله، تبارک و تعالی، حقاعلی هذه کحقه علی هذه». و قال: «الرغبه، تبسط یدیک و تظهر باطنهما و الرهبه، تبسط یدیک و تظهر ظهرهما. والتضرع، تحرک السبابه الیمنی یمینا و شمالا. والتبتل، تحرک السبابه‌الیسری‌ترفعها فی‌السماء رسلا و تضعها. و الابتهال، تبسط یدیک و ذراعیک الی‌السماء. والابتهال، حین تری اسباب البکاء.
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «مردی به من گذر کرد و من در نمازم دست چپ را برای دعا بلند کرده بودم.
پس گفت: یا عبدالله! با دست راست‌ات دعا کن، من گفتم: ای بنده‌ی خدا! راستی که‌خداوند تبارک و تعالی، براین هم حقی دارد، مانند حق او بدان. » و فرمود: «دررغبت، هر دو دست را بگشایی و باطن آنها را بنمایی. و در رهبت ، هر دو دست رابگشایی و پشت آنها را عیان داری. و در تضرع، انگشت‌سبابه‌ی راست را به راست وچپ بجنبانی. و در تبتل، انگشت‌سبابه‌ی چپ را بجنبانی و به آرامی آن را به بالا وپایین ببری و بیاوری. و ابتهال، این است که هر دو دست و هر دو ذراع را به سوی‌آسمان فرازداری. ابتهال، وقتی است که موجبات گریه فراهم شده است.
فضائل ماه رجب و لیلة الرغائب
در مقاله دیگری از این ویژه‌نامه آمده است:هفتمین ماه از سال هجری قمری رجب نام دارد که نباید فضیلت آن را به بوته فراموشی سپرد زیرا در میان ماههای دوازده گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههای دیگر از حرمت و قداست برخوردار می باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کریم با تعبیر «حرم» یعنی برخوردار از حرمت یاد شده است که یکی از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام می باشد.
رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می‌گردد .»
امام هفتم (علیه السّلام) فرموده اند: رجب نام نهری است در بهشت که از شیر، سفیدتر و از عسل، شیرین‌تر است; هر کس یک روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بیاشامد.
از امام صادق (علیه السّلام) نقل شده که حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: رجب ماه استغفار امت من است، پس در این ماه طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است و رجب را «اصب» می‌گویند زیرا که رحمت خداوند در این ماه بر امت من بسیار ریخته می‌شود پس بسیار بگوئید استغفر الله و اسئله التوبة.
در حدیث است که حضرت نوح(علیه السّلام) روز اول این ماه سوار بر کشتی شد و نجات یافت و فرمودند: کسانی که با او هستند روزه بدارند و هر که این روز را روزه بدارد آتش عذاب یک سال از او دور می شود و نیز طبق سخن حضرت صادق(علیه السّلام) خواندن زیارت امام حسین(علیه السّلام) در روز اول این ماه مستحب و تأکید شده است.
پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: رجب برای امّت من ماه استغفار است پس در این ماه به محضر پروردگار از گناهان خویش پوزش طلبید که خداوند بخشنده ای مهربان است.
امام صادق(علیه السّلام) فرمود: روزه بیست و هفتم رجب را از دست مده که آن روزی است که مقام نبوّت به محمّد(صلّی الله علیه و آله و سلّم) داده شد و ثواب آن برای شما به اندازه ثواب شصت ماه است.
نام‌های رجب
ماه رجب، به دلیل برخورداری از مزایای گوناگون و توجه به ابعاد معنوی آن، نام‌های دیگری نیز دارد؛ نام‌هایی مثل ماه آمرزش خواهی (شهرُ الاستغفار)؛ ماه تک (رَجَبُ الفَرد) به دلیل تنها واقع شدن و جدا شدن آن از سایر ماههای حرام؛ سرشار (رَجَبُ الاَصَبّ) به دلیل نزول سرشار رحمت الهی؛ ماه امیرمؤمنان (شهرُ امیرِالمؤمنین)، ریسمان الهی و اَصَمْ یعنی برخوردار از فضیلت‌های بسیار.
مناسبت‌های رجب
ماه رجب، از ماههای بزرگی است که طلوع سه امام معصوم، امام علی علیه السلام ، امام محمد باقر علیه السلام و امام جواد علیه السلام را در آن شاهدیم و شروع بزرگ ترین جنبش تاریخ بشری، یعنی برانگیخته شدن پیام آور مهر و محبت، محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلّم) برای هدایت و سعادت انسان‌ها، در آن اتفاق افتاده است. یاد و نام پیشوایان شهید این ماه، حضرت امام موسی کاظم علیه السلام و امام هادی علیه السلام و نیز پیام آور کربلا، زینب کبری علیه السلام گرما بخش دل‌های مؤمنان است و نیمه رجب هم، پذیرای معتکفان کوی دوست خواهد بود و شاهدِ خلوتِ مشتاقان
فلسفه ماههای حرام
ماه رجب، یکی از چهار ماه حرام است که در آن از جنگ و خونریزی نهی شده است. تحریم جنگ در این چهار ماه، یکی از راه‌های پایان دادن به جنگ‌های طولانی و وسیله ای برای دعوت به صلح و آرامش بود؛ زیرا هنگامی که جنگ‌جویان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمین گذاشته و صدای چکاچک شمشیرها خاموش گردد و مجالی برای تفکر و اندیشه به وجود آید، احتمال پایان یافتن جنگ بسیار زیاد است. اسلام در هر سال برای پیروان خود یک آتش بس چهارماهه اعلام می‌دارد که این خود نشانه روح صلح طلبی اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از این قانون اسلامی سوء استفاده کند و حریم ماههای حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.
لیلة الرغائب(شب آرزوها)
از جمله شبهای بزرگ و با عظمت ماه رجب شب جمعه اول این ماه است.معروف به لیلة الرغائب، اعمال مخصوصی در این شب ذکر شده که به واسطه آن اعمال برکات و پاداش فراوان بر انسان سرازیر می‌شود.
رغائب جمع رغیبه است به معنی «امرٌ مرغوب فیه عکاء کثیر» یعنی شبی که در آن عطاها و مواهب فراوان بدست می آید در حدیث است شب جمعه اول این ماه احیاء و بیداری و نیایش فضیلت ویژه دارد و موجب دست‌یابی به عطایای ارزشمند حضرت پروردگار است، در حدیث است که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: ملائکه این شب را به این نام نهادند و محدثان در کتاب‌های دعا نمازی با کیفیت مخصوصی در این شب ذکر کرده اند که پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هر کس این نماز را در این شب انجام دهد ثواب این نماز به نیکوترین صورت با روی خندان و درخشان و با زبانی فصیح در شب اول قبر در حضور این فرد ظاهر شود و به او می گوید: ای دوست من مژده می دهم تو را که از هر شدّت و سختی نجات یافتی، نمازگزار می‌گوید: تو کیستی که من تاکنون چنین صورتی زیبا با چنین جلوه ای ندیدم و سخنی شیرین‌تر از کلام تو نشنیده ام و بویی بهتر از بوی تو نبوئیدم در پاسخ می‌گوید: من همان نماز لیلة الرغائبم که شما انجام دادی. امشب آمده ام نزدت باشم تا حق را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من در عرصه قیامت سایه بر سر تو خواهم افکند پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد.
کیفیت اعمال لیلة الرغائب
روز پنج شنبه اول آن ماه روزه گرفته شود. چون شب جمعه شد مابین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم می شود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود. و چون دوازده رکعت به اتمام رسید، هفتاد بار ذکر" اللهم صل علی محمد النبی الامی و علی آله" گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر "سبوح قدوس رب الملائکة والروح" گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر "رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلی الاعظم" گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذکر "سبوح قدوس رب الملائکة والروح" گفته شود. در اینجا می توان حاجت خود را از خدای متعال درخواست نمود. ان شاء الله به استجابت می رسد
سیزدهم ماه رجب و اعمال اعتکاف
از جمله فضیلت ماه رجب آن است که ایام البیض در آن واقع شده یعنی روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم و اعتکاف برای خدا و روزه داری، در آموزه های دینی بر آن تأکید و سفارش شده است.
و نیز ولادت حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السّلام) در روز سیزدهم همین ماه واقع شده.
اعمال ام داوود
یکی از عبادتها و دعاهای معروف که در ماه رجب به انجام آن تأکید شده، اعمال ام داوود است. در کتب حدیث نقل شده، جوانی در عراق که اهل معرفت بود به دست منصور دوانیقی به مدت طولانی در زندان او گرفتار شده بود که نامش داوود بود. مادرش تاب و توان خود را در فراق پسر از دست داده بود، روزی به خدمت امام صادق(علیه السّلام) رفت و داستان را نقل کرد و از آن حضرت چاره جویی نمود. حضرت فرمود: آیا می‌دانی این ماه، ماه رجب است و دعا در آن زود به اجابت می‌رسد آنچه را که می‌گویم دقیقاً انجام ده تا فرزندت از زندان رهایی یابد.
ابتدا سه روز، سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم رجب را روزه بدار و روز پانزدهم هنگام ظهر غسل کن و 8 رکعت نماز به جا بیاور. (کیفیت نماز در مفاتیح الجنان ذکر شده به آن مراجعه کنید). همین که نماز را خواند پس از مدّت کمی پسرش آزاد شد پس از آن ام داوود خدمت امام صادق(علیه السّلام) رسید و پس از عرض سلام خبر رهایی پسرش را به او رساند. امام صادق(علیه السّلام) فرمود: منصور دوانیقی در یکی از شبها جدّم علی بن ابی طالب (علیه السّلام) را در خواب دید که به او هشدار داد: هرچه زودتر فرزندم داوود را آزاد کن و گرنه تو را در آتش می اندازم. منصور هنگامی که آتش را در مقابل خود دید دستور داد که داوود را آزاد کنند.
بیست و هفتم ماه رجب
روز بیست و هفتم ماه رجب روز مبعوث شدن پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم) به رسالت و پیامبری است و روزه گرفتن در این روز مستحب و ثواب ویژه دارد برای هر کدام از این شبها اعمال مخصوصی ذکر شده است.
ویژه‌نامه اینترنتی «جویباری از بهشت» در پایگاه اطلاع‌رسانی راسخون منتشر شده است و علاقه‌مندان به مشاهده و استفاده از این ویژه‌نامه می‌توانند به نشانی اینترنتی www.rasekhoon.net مراجعه کنند./907/پ202/ف