اخبار فرهنگی آستان قدس رضوی

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، رییس اداره اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به مناسبت نوزدهم اردیبهشت‌ماه، روز ملی اسناد و میراث مکتوب بیان کرد: اسناد سرمایه‌های جهانی محسوب می‌شوند و هویت یک کشور را نشان می‌دهند.

سالم حسین‌زاده با اشاره به نمونه بودن مرکز اسناد آستان قدس رضوی از نظر ذخیره آرشیو، گفت: در حال حاضر بیش از 13 میلیون برگ سند مکتوب در مخازن پیش آرشیو و آرشیو، بیش از 75 هزار عکس و تعداد زیادی نگاتیو و فیلم در قسمت‌های مختلف اداره اسناد نگهداری می‌شود.

وی افزود: همچنین بالغ بر 13 هزار ساعت مصاحبه به صورت فایل صوتی و تصویری و متن پیاده شده مصاحبه‌های تاریخ شفاهی در اداره اسناد تدوین و آماده سازی شده است.

سالم حسین‌زاده اظهار کرد: مجموعه اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در دوره صفویه در سال 1386 از سوی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به کمیته ملی حافظه جهانی معرفی شد. سپس در بهمن‌ماه 1387 در فهرست حافظه جهانی ایران به ثبت رسید و در سال 1388در فهرست حافظه جهانی یونسکو ثبت شد.

وی در ادامه ضمن معرفی بخش ارزشیابی اداره اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: در بخش ارزشیابی مشخص می‌شود سند چه نوع قابلیت نگهداری اعم از نوع دائم یا موقت را دارد و یا زائد محسوب می‌شود. در این بخش برای سندها شناسنامه ایجاد می‌شود و انگار سندها تازه متولد می‌شوند.

وی افزود: بخش‌های نمایه‌سازی اسناد، اطلاع‌رسانی و مخزن اسناد، واحدهای اسکن و تهیه نسخه الکترونیک، اسناد الکترونیک، مطالعات وقف و مطالعات انقلاب اسلامی، پژوهش و نگارش، آرشیو تاریخ شفاهی وکتابخانه تخصصی تاریخ از دیگر بخش‌ها و واحدهایی هستند که زیر نظر اداره اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در راستای حفظ میراث و تاریخ کشور فعالیت می‌کنند.

سالم حسین‌زاده خاطرنشان کرد: در بخش‌های مختلف این اداره افراد متخصص و توانمند کار می‌کنند و اسناد مختلف در موضوعات علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، جنگ و غیره با اولویت های آستان قدس رضوی و سپس حرم مطهر رضوی، مشهد، خراسان رضوی و خراسان بزرگ جمع‌آوری و حفظ می‌شود.

بیش از13 میلیون برگ اسناد تاریخی در مرکز اسناد آستان ‌قدس ‌رضوی

با جذب بیش از 13 هزار برگ سند مکتوب از طریق اهدا و خریداری در سال گذشته،شمار اسناد مرکز اسناد آستان ‌قدس ‌رضوی، به 13 میلیون و 350 هزار برگ رسید.

مدیرامور اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌ قدس ‌رضوی، اعلام کرد: : «در سال 93، با افزوده شدن بیش از 10 هزار برگ و فایل دیجیتالی اسناد مکتوب که به صورت اهدایی جذب مرکز اسناد آستان قدس رضوی شده است و خریداری افزون بر 3 هزار برگ سند مکتوب، اسناد مکتوب این مرکز به 13 میلیون و 350 هزار برگ رسید.»

ابوالفضل حسن‌آبادی در این رابطه اضافه کرد: «این مرکز با بیش از 13 هزار ساعت مصاحبۀ شفاهی در ارتباط با مشهد و تاریخ آستان قدس رضوی، بزرگترین آرشیو تاریخ شفاهی شهری را در سطح خاورمیانه در اختیار دارد.» وی به دیجیتال‌سازی این اسناد اشاره کرد و گفت: «حفظ و نگهداری این اسناد از دغدغه‌های مهم این مرکز است که در این راستا سال گذشته، از اسناد مکتوب این مرکز، بیش از 372 هزار و 300 صفحه، نسخۀ پشتیبان تهیه شده است.»

حسن‌آبادی با بیان اینکه سالانه حدود 5000 نفر برای استفاده از اسناد مکتوب و غیر مکتوب، به این مرکز مراجعه می‌کنند، افزود: «در راستای ارائه خدمات مطالعاتی به محققان و دانش‌پژوهان، در حال حاضر اسناد دیجیتالی این مرکز، به مرز 3 میلیون و 400 هزار رسیده است که شامل اسناد تاریخی،‌ عکس، ‌نقشه و پایان‌نامه است.» وی در این باره ادامه داد: «همچنین برای حفاظت بیشتر، بیش از 15 هزار و 300 برگ از این اسناد، مورد مرمّت و آفت‌زدایی قرار گرفته است.»

وی با اشاره به افزایش اسناد غیر مکتوب این مرکز در سال گذشته، توضیح داد: «علاوه بر اسناد مکتوب، سال گذشته حدود 3 هزار سند تصویری اعم از عکس، نگاتیو، اسلاید، کنتاکت و فایل دیجیتالی،  و بیش از 260 ساعت منابع و اسناد دیداری و شنیداری، به اسناد غیر مکتوب این سازمان افزوده شده است که با این تعداد، در حال حاضر یکصد هزار قطعه اسناد تصویری در این مرکز موجود بوده و شمار مواد دیداری و شنیداری آن به 11 هزار حلقه، کاست و لوح فشرده رسیده است.

وی در پایان، مرکز اسناد آستان قدس رضوی را تنها مرکزی برشمرد که مسؤولیت نگهداری کلیه اسناد آستان قدس اعم از مکتوب و غیر مکتوب و همچنین اسناد اداری را، از گذشته تا حال بر عهده دارد و بیان کرد: «اسناد موجود در این مرکز، دارای تاریخی 500 ساله است و در این میان، اسنادی از دورۀ افشاریه، قاجاریه و مجموعه‌ای 69 هزار صفحه‌ای از اسناد دورۀ صفویه وجود دارد که بیشترین اسناد مربوط به دورۀ صفویه در سطح جهان بوده و به عنوان میراث معنوی یونسکو ثبت جهانی شده است».

وقف مجموعه‌ کتاب چاپ سنگی از سوی واقف مازندرانی

رییس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از اهدای چهار نسخه کتاب چاپ سنگی توسط واقف مازندرانی به کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی خبر داد .

سید محمدرضا فاضل هاشمی افزود: سیزدهم اردیبهشت‌ماه 1394، علی اصغر پازوکی با مراجعه به اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی چهار نسخه کتاب چاپ سنگی متعلق به دوره ناصرالدین شاه را وقف آستان قدس رضوی کرد.

وی گفت: رساله احکام «صراط النجاة» یکی از این کتاب‌های چاپ سنگی وقف شده است که در سال 1273 هجری قمری در چاپخانه کربلایی اسماعیل به چاپ رسیده است. در این رساله احکام و مسائل فقهی در قالب چند فصل نگاشته شده است.

سید محمدرضا فاضل هاشمی بیان کرد: دومین کتاب اهدایی به کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، کتاب «زادالمعاد»، تألیف علامه مجلسی است که در دوره ناصرالدین‌شاه چاپ شده است.

وی افزود: این کتاب دارای سرلوح و جدول‌بندی چاپی نفیس و زیبایی است و اشعاری به صورت دست‌نوشته همراه با یادداشت‌هایی مبنی بر تاریخ فوت میرفتاح در سال 1313 و ملّا اکبر خوئینی از مشاهیر معلم و مدرّس قرآن در سال 1315 در اوراق آستر بدرقه و ظهریه کتاب مشاهده می‌شود.

رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی یادآور شد: از دیگر نسخه‌های اهدایی چاپ سنگی توسط علی‌اصغر پازوکی، واقف مازندرانی می‌توان به بیاض ادعیه و زیارات اشاره کرد.

افزایش244 هزارکتاب چاپی در کتابخانه مرکزی

سال گذشته افزون بر 244 هزار و 600 نسخه منابع چاپی و دیداری و شنیداری، جذب کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی شد که بیش از یکصد و ده هزار نسخه از این تعداد، اهدایی بوده است.

رییس اداره خدمات کتابداری سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌ قدس ‌رضوی، اعلام کرد: «از ابتدای سال 93 تا پایان سال، بیش از 244 هزار و 600 نسخه کتاب، منابع ‌دیداری و شنیداری و الکترونیکی به منابع کتابخانۀ آستان قدس رضوی افزوده شد که از این تعداد، افزون بر یکصد و ده هزار نسخه، اهدایی افراد حقیقی و حقوقی و حدود 134 هزار و 500 نسخه، به صورت خریداری بوده است».

عیسی اختری طوسی خریداری این منابع را نتیجۀ حضور فعال در نمایشگاه‌ها، حضور مستقیم در بازارهای نشر و به واسطۀ کارگزاران دانست و خاطرنشان ساخت: «منابع خریداری‌شده، شامل منابع چاپی، دیداری و شنیداری، الکترونیکی، نقشه، اشتراک پایگاه‌ها و نمایه است».

وی به خرید منابع چاپی به زبان‌های مختلف اشاره کرد و گفت: «کتب خریداری‌شده، به زبان‌های فارسی، عربی و لاتین بوده است تا پاسخگوی نیاز مراجعان و پژوهشگران باشد.

اختری طوسی در خصوص اولویت خرید این منابع، عنوان کرد: «با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته، اولویت خرید منابع، پس از مخزن چاپی با توجه به موضوع کتاب‌‌ها، کتابخانه‌های تخصصی سازمان بوده است و با بررسی منابع در سامانه‌ها، سعی شده از خرید منابع تکراری جلوگیری شود. همچنین خرید برای کتابخانه‌های وابسته، با توجه به کمیتۀ انتخاب کتاب و بر اساس بودجه‌ریزی کتابخانه‌های وابسته در دستور کار قرار گرفته است».

گفتنی است، کتابخانه مرکزی آستان ‌قدس رضوی، با زیربنای بیش از28800 متر مربع فضای فرهنگی و مطالعاتی، 51 کتابخانۀ وابسته و تخصصی در سراسر کشور، بیش از 150 هزار نسخه کتاب خطی و چاپ‌سنگی و بیش از سه میلیون و 800 هزار جلد کتاب چاپی، بیشترین اعضای کتابخانه‌ای را در سطح کشور به خود اختصاص داده است و با 10 قرن سابقه، یکی از قطب‌های مطالعاتی و فرهنگی منطقه به شمار می‌رود./1308/پ203/ح