انفاق انسان را از اسارت مال دنیا خلاص می‌کند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم شب گذشته در جلسه درس اخلاق که در حسینیه امام خمینی(ره) قم برگزار شد، با اشاره به این که انسان گاهی با این که علم به قیامت و صدق وعده های الهی دارد در عملکردش تأثیر نمی گذارد، اظهار داشت: تأثیرگذاری علم در رفتار انسان شرط دارد.

وی افزود: ما می دانیم که اگر چند دقیقه پیش از نماز صبح برخیزیم و نافله بخوانیم چقدر ثواب دارد اما با این حال همت نمی کنیم بنابراین علم به تنهایی کافی نیست و باید شرط های لازم باشد و از سوی دیگر باید موانع نیز وجود نداشته باشد تا علم ما تأثیر لازم را بگذارد.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: برای این که در مسیر بندگی الهی موفق باشیم باید این شرایط و موانع را بشناسیم تا بتوانیم کاری کنیم که شرایط محقق شود و از موانع احتراز کنیم.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری در تبیین این شرایط، گفت: علم ما وقتی اثر دارد که حضور داشته باشد، زنده باشد و نسبت به آن آگاهی داشته باشیم؛ همه ما می دانیم که خداوند«عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ» است اما هر لحظه به این مسأله توجه نداریم چراکه به چیزهای دیگر توجه داریم.

غفلت از یاد خدا انسان را به جهنم می کشاند
استاد اخلاق حوزه علمیه قم تصریح کرد: به ویژه در روزگار کنونی وسایل زندگی آنقدر ما را به خود مشغول می سازد که علم ما بی اثر می شود و در عمل با کسانی که به این مسائل علم ندارند چندان فرقی نداریم؛ قرآن نیز بر این مطلب تأکید دارد و می فرماید«وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ» آنها را برای جهنم آفریدیم چراکه«أُوْلَـئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ» نمی فرماید هم الجاهلون بلکه می فرماید می دانند اما غافل هستند.

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به آیه«إِنَّ الَّذِینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ»گفت: قرآن می فرماید اینها که جهنمی شدند برای این است که فراموش کردند نه این که منکر شدند؛ بنابراین ما باید کاری کنیم که همواره توجه مان نسبت به باورها بیشتر شود و وسایل این توجه را فراهم کرده و سعی کنیم غفلت مان کم شود.

نیاز نیست برای داشتن توجه دائمی زندگی را تعطیل کنیم
وی با تأکید بر این که به یاد خدا بودن منافاتی با کارهای روزانه ما ندارد، ابراز داشت: ممکن است برخی فکر کنند اگر بخواهیم مدام به یاد خدا باشیم از کارهای دیگر خود باز بمانیم؛ شاید در ابتدای راه این گونه باشد اما با تمرین و به مرور زمان انسان به جایی می رسد که چنین مشکلی نخواهد داشت؛ پس برای توجه دائمی نیاز نیست زندگی را تعطیل کنیم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: کسی که عزادار است کارهای روزانه خود را انجام می دهد اما در همه حال در عمق دل محزون است و توجه به این مسأله دارد؛ همچنین کسی که عاشق دیگری است از زندگی باز نمی ماند بلکه هر لحظه که غذا می خورد، راه می رود و کارهای دیگرش را انجام می دهد، در دل به محبوب خود توجه دارد و مانع از کارش نمی شود.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) به آیه«رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ» اشاره کرد و گفت: خداوند می فرماید مردانی هستند که پرداختن به کسب و کار، زندگی و حتی در پاسخ مشروع به شهوات، آنها را از یاد خدا غافل نمی کند؛ البته شاید در آن لحظات در کمال توجه نباشد اما این ارتباط به هیچ وجه قطع نمی شود و در غلفت نیستند.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: خداوند نمی فرماید هیچ توجهی به زن و فرزندان خود نداشته باشید و فقط به یاد خدا باشید بلکه می فرماید مبادا توجه به زن و فرزند شما را غافل کند؛ گاهی سرگرمی های دنیا موجب غفلت ما از سایر امور می شود مثل کسی که مشغول مطالعه است و اگر کسی با او سخن بگوید متوجه نمی شود؛ داشتن چنین غفلتی نسبت به خدا، خطرناک است.

دلبستگی به لذت های دنیا مانع از ذکر خدا می شود
استاد اخلاق حوزه علمیه قم یکی دیگر از آفت هایی که مانع از ذکر خدا دانست را دلبستگی به چیزهای دیگر عنوان کرد و گفت: برخی توجه دارند، دلشان هم می خواهد اطاعت و عبادت کنند و به خدا نزدیک شوند اما دلبستگی هایی دارند که با این امر نمی سازد.

آیت الله مصباح یزدی افزود: دلبستگی شدید به لذت های دنیا باعث می شود انسان نتواند از آنها دست بردارد؛ گاهی این دلبستگی ها آنقدر زیاد می شود که تبدیل به عادت می شود؛ اینجا است که آدمی در تزاحم لذت های دنیایی با لذت مناجات خدا، لذت دنیایی را ترجیح می دهد.

وی در تشریح یکی دیگر از آفت ها، گفت: گاهی انسان به خدا و آخرت باور دارد اما دنیا را لذت نقد و آخرت را لذت نسیه می داند؛ به همین دلیل با خود می گوید فعلا این لذت نقد را دریابیم.

راه دل کندن از لذت های دنیا چشم پوشی از آنها است
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بیان این که چگونه دلبستگی به لذت های دنیایی به وجود می آید، اظهار داشت: آدمی در برخورد ابتدایی با این لذت ها شاید چندان برایش اهمیت نداشته باشد اما در اثر تکرار آن دلبستگی ایجاد می شود؛ بنابراین علاجش این است که از این لذت ها بکاهد و گاهی عمدا آنها را ترک کند.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: غذاهای لذت بخش زیادی برای ما وجود دارد اما خداوند به می فرماید باید یک ماه روزه بگیرید تا دلبستگی پیدا نشود و در زمان های دیگر اسیر شکم نباشید؛ انسان باید یک برنامه ای داشته باشد که با اختیار خود از بعضی لذت ها چشم پوشی کند.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری یکی از دلبستگی های خطرناک را دل بستن به مال دنیا عنوان کرد و گفت: هرچه درآمد و دارایی انسان بیشتر می شود به طور طبیعی دلبستگی اش به آن بیشتر شده و انفاق کردن برایش مشکل تر می شود به همین دلیل قرآن می فرماید« لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ» یعنی هرگز به نیکی نخواهید رسید مگر آن که از آنچه که دوست دارید به اختیار خود انفاق کنید.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم بیان داشت: برخی چیزهایی را که خودشان هیچ رغبتی به آنها ندارند و دور ریختنی هستند را انفاق می کنند؛ صدقه هم که می دهند، اسکناس های نو را نگه می داند و کهنه ها را می دهد، اینها نشانه دوست داشتن مال دنیا است.

انفاق انسان را از اسارت مال خلاص می کند
آیت الله مصباح یزدی افزود: برای دل کندن از مال دنیا باید برنامه ای داشته باشیم، تمرین کنیم و تدریجا از چیزهایی که دوست داریم بیشتر انفاق کنیم؛ انسان تا با دست خودش مالی را که به زحمت به دست آورده به دیگری نبخشد از اسارت مال خلاص نمی شود.

وی در شرح آیه«خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِمْ بِهَا» گفت: قرآن می فرماید با انفاقی که می کنید نه تنها مال شما بلکه دل هایتان پاک می شود؛ این کار شدنی است اما باید برنامه ثابتی داشته باشیم از کم به زیاد و از آسان به مشکل پیش برویم تا ملکه شود و دیگر بود و نبود مال و اموال برایمان فرقی نداشته باشند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که برای تقویت اراده و پرهیز از تنبلی نیز باید برنامه ریزی کرد، ابراز داشت: اینجا است که انسان احتیاج به کسی پیدا می کند که در این راه تجربه داشته باشد و بداند که باید چه کند؛ کسی که سالم و امتحان پس داده باشد، دنبال مرید بازی نباشد.

ویژگی های استاد اخلاق
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) وجود استاد اخلاق برای پیمودن این راه را ضروری دانست و گفت: باید دنبال استاد اخلاقی بود که در این راه زحمت کشیده باشد، فقیه عامل باشد؛ چنین فردی می تواند اولویت ها را در مسائل فردی و اجتماعی تشخیص دهد.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری افزود: باید به دنبال کسی بود که کج روی نداشته باشد، فکر نکند که عبادت خدا تها در مسائل فردی است؛ کسی که در تزاحمات با دلیل و برهان بتواند شما را راهنمایی کند؛ اگر دست تان به چنین کسی نرسید باید خودتان زحمت بکشید با مطالعه کتب اخلاقی، منابع معتبر دین و عمل در این راه، کم کم پیشرفت کنید.

برخی آنقدر غرق در مستحبات می شوند که از انجام تکالیف خود باز می مانند
استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به آفاتی که ممکن است افراد را در مسیر سیر و سلوک گرفتار کند، گفت: گاهی این افراد مشغول به ذکر گفتن می شوند اما از تکالیف واجب خود غافل می شوند؛ درس خواندن واجب کفایی است نباید با غرق شدن در انجام مستحبات از این واجبات باز بمانیم.

آیت الله مصباح یزدی انجام مستحباتی که وقت گیر نیستند اما ارزش بسیار دارند را در مسیر سیر و سلوک مهم و تعیین کننده دانست و ابراز داشت: این امور را می توان با مراجعه به استاد اخلاق پیدا کرد؛ مثلا حضور قلب در نماز زمان چندانی از ما نمی گیرد اما ثوابش از یک ختم قرآن بیشتر است.

داشتن رفیق خوب در طریق سیر و سلوک بسیار راهگشا است
وی یکی از راه هایی که در سیر و سلوک به انسان کمک می کند را داشتن رفیق خوب دانست و گفت: در روایت داریم اگر خدا اراده خیری برای بنده اش داشته باشد، رفیق خوب نصیبش می کند؛ کسی که دیدنش شما را به یاد خدا می اندازد، رفتارش باعث می شود رغبت بیشتری به آخرت پیدا کنید و سخنش بر علم و منطق شما بیفزاید.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: با داشتن چنین رفیقی 90 درصد می توانید بارتان را ببندید؛ منقابلا رفیق بد نیز انسان را در دام دنیا پرستی و شیطان گرفتار می کند.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) داشتن یک برنامه مطالعه را نیز در این راه لازم دانست و گفت: هر روز متناسب با زمان و کار خود قرائت قرآن، احادیث و کتب اخلاقی را مطالعه کنید؛ این امر کمک می کند از آفت های این مسیر دور باشید، شناخت تان نسبت به معارف، معاد، اخلاق، آداب معاشرت با دیگران بیشتر شود، توجه تان زیاد شده و غفلت را می زداید./928/پ201/ج