ضرورت شناسایی عمق نفوذ جبهه علوم غربی/ پژوهش‌های دینی متناظر به فرد یا جامعه
حجت الاسلام والمسلمین مسعود صدوق، استاد درس خارج حوزه علمیه، در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، درباره آسیب‌های موجود در پژوهش‌های دینی گفت: پژوهش در حوزه علمیه دارای دو بخش است، بخش نخست سنتی است که رأس آن مراجع تقلید هستند و بخش دیگر مراکز پژوهشی است که به واسطه نیاز انقلاب اسلامی به وجود آمده اند، البته این بخش هم تحت نظر مراجع تشکیل شده است.
وی ادامه داد: هرکدام از این دو بخش دارای ضعف هایی هستند و ضعف بخش جدید که روش آن تلفیقی از روش حوزه و دانشگاه است، میدانی نبودن تحقیقات است، یک روش تحقیق در دانشگاه نظری و کتابخانه‌ای است و روش دیگر میدانی است که متأسفانه مراکز حوزوی وارد تحقیقیات میدانی نشده اند.
آسیب‌های موجود در پژوهش‌های دینی
حجت الاسلام صدوق افزود: عینیت، کم و کیفش در تحقیقات میدانی است یعنی اگر تبدیل به شاخصه نشود و جریانی که عینیت در آن وجود دارد، کنترل نشود؛ هیچ فایده‌ای نخواهد داشت و در پژوهش‌های دینی کلیاتی توصیه خواهد شد و مدتی اذهان را درگیر خواهد کرد که آثار چندانی ندارد.
وی اضافه کرد: مراکز پژوهشی ناقص وارد این عرصه شده اند؛ از این رو دچار دینامیزم و تأویل هم می‌شوند که خیلی برای حوزه خطرناک است؛ تا زمانی که عمق جبهه علوم انسانی که از غرب وارد شده شناسایی نشود، عملا در جبهه آنها عمل خواهیم کرد و راهکار دینی باید در راهکار دانشگاه حل شود.
این استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به ضعف‌های بخش سنتی گفت: مشکل این بخش به منطق حاکم بر تولید علم در حوزه علمیه باز می گردد که منطق آن ارسطویی است؛ بخش سنتی، موضوعش بحث فرد جامعه نیست چون جامعه را حقیقی نمی‌داند؛ از این رو نظرات در بحث عرفی و عقلایی آن هم به فرد بازگشت دارد؛ بنابر این نسخه فرد را دارند و قدرت تحلیل و تجزیه جامعه را ندارند.
وی با بیان این که مهم‌ترین آسیب این است که روحانیت خودش را از حضور در صحنه مدیریت نظام عزل کند، اظهار داشت: در شرائطی که انقلاب شده و این نظام دارد به اسم دین و روحانیت اداره می شود، اگر پژوهش دینی از مرحله کتابخانه‌ای به مرحله میدانی نرسد عملا خودش را از مدیریت کنار زده و خودشان را به منبر و کلیات و افراد محدود کرده اند.
مسوؤل حسینیه اندیشه با مقایسه روان‌شناسی اسلامی و روان‌شناسی جدید بیان داشت: در مشاوره افراد از مشاوره روان‌شناسی امروز بیشتر بهره می برند چون که در مسائل ریز می‌شود و در همه موارد زندگی افراد نسخه دارد؛ اما روان‌شناسی اسلامی قدیم خود را به روز نکرده و اگر یک زن با یک مرد باهم اختلاف پیدا کنند یک کلیات به آنها گفته می شود که همدیگر را تحمل کنید و نمی‌تواند وارد عوامل و جزئیات شود.
وظایف و جایگاه حوزه علمیه
وی با بیان این که حوزه علمیه جایگاه رهبری دارد، بیان داشت: در آنچه از اندیشه امام خمینی(ره) در صحنه باقی مانده است و رهبر معظم انقلاب ادامه دهنده همان راه هستند یک جبهه بین اسلام ناب محمدی و اسلام آمریکایی در منطقه ایجاد شده است و اثبات اسلامیت این اندیشه وظیفه حوزه علمیه است.
حجت الاسلام صدوق یکی دیگر از وظایف حوزه علمیه را تولید فقه حکومتی دانست و اظهار کرد: باید در اصول حجیت که تعریف عقلایی دارد ظرفیتش به حدی بالا رود که بتواند جمهوری اسلامی و مردم سالاری دینی را تحلیل جامعه‌شناسی دینی بکند؛ پس وظیفه حوزه این است که معنای جامعه دینی را در زیرساخت هایش بهینه کند تا بتواند فقه احکام حکومتی را تولید کند و به واسطه‌ی آن مدیریتش را تعریف کند.
وی با بیان این که حوزه علمیه باید نظام حجیت را قبل از ظهور امام زمان(عج) ترسیم کند، ابراز داشت: بزرگ‌ترین کار حوزه این است که نقشه نظام حجیت را قبل از ظهور در دستگاه فقاهت ترسیم کند و زمانی این کار را کرد جایگاه نظام اسلامی و موضوع تکالیف نیز روشن می‌شود.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم حضور در تولید علوم اسلامی دانشگاه‌ها را مهم‌ترین و بزرگ‌ترین وظیفه حوزه دانست و بیان داشت: متأسفانه در این زمینه کاری صورت نگرفته است، بخش سنتی که گرفتار منطق ارسطویی است؛ از این رو فقه آن فقط فردی است و پاسخگوی مسائل اجتماعی نیست.
وی ادامه داد: پژوهشگاه‌ها نیز دچار دینامیزم شده‌اند یعنی تلفیقی از حوزه و دانشگاه را ناقص انجام داده‌اند و کل آثاری که در مدیریت و بانکداری و هرچه که تولید کرده‌اند در مرتبه اول همه تئوریک هستند و به تحقیقات میدانی نرسیده اند و در مرحله بعد تلفیق صحیحی صورت نگرفته است.
وی با اشاره به این که پژوهش‌های دینی نظری و غیر کاربردی هستند، بیان داشت: بعد از انقلاب به واسطه حمایت‌های امام خمینی(ره) و بعد از آن با حمایت‌های رهبر معظم انقلاب بودجه های مناسبی وارد حوزه علمیه شده است؛ اما مشکلی که وجود دارد همان گونه که رهبر معظم انقلاب فرموده اند پژوهشگاه‌ها در یک جبهه نیستند.
وی ادامه داد: برای شروع کار بودجه به اندازه کافی است و اگر در آینده تولید علوم در دانشگاه را تا سطح میدانی در دست بگیریم بودجه کم خواهد بود؛ اما اکنون به بودجه‌های آینده نیازی نیست و باید در مراکز پژوهشی درون حوزوی مدیریت یکپارچه صورت گیرد که نیازی به بودجه فراوانی ندارد./1324/ت301/س