دشواری برگشت پذیری، نقطه ضعف تعهدات ایران نسبت به تأسیسات اراک است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، محمد احمدیان، معاون نیروگاه های سازمان انرژی اتمی، شب گذشته در نشست فعالان جوان فرهنگی سیاسی مشهد که در محل مؤسسه خدمات مشاوره ای آستان قدس رضوی برگزار شد، به تشریح داده ها و ستانده های توافق هسته ای میان ایران و کشورهای 1+5 پرداخت و گفت: طبیعی است که انسان وقتی در فشار قرار می گیرد و محدودیت هایی برایش ایجاد می شود، ممکن است تلاش بیش تری کند که این به جای خودش قابل انکار نیست.

وی افزود: از طرف دیگر، امروز پیشرفت علوم و فنون به گونه ای است که اگر هرکس بخواهد همه قدم هایی را که برای تکمیل یک صنعت وجود دارد، خودش انجام دهد، زمان طولانی شده و هزینه ها زیاد می شود، از همین رو اگر بتوانیم به طور مؤثر و مفید از این ارتباطات استفاده کنیم و وقتی این درها باز شد، سستی به سراغ ما نیاید و با همان جدیت از ظرفیت ها استفاده کنیم، طبعا می توانیم سرعت را افزایش داده و هزینه ها را کاهش دهیم.

تشریح تعهدات جمهوری اسلامی در حوزه غنی سازی

معاون سازمان انرژی اتمی ضمن برشمردن تعهدات جمهوری اسلامی در مذاکرات هسته ای، خاطرنشان کرد: ما پذیرفته ایم که برای مدتی تعدادی از سانتریفیوژهای مان محدود شود و افزون بر آن پذیرفته ایم که نسل اول آن ها را استفاده کنیم.

احمدیان یادآور شد: جداسازی ایزوتوپ ها که در سانتریفیوژ انجام می شود، راندمانی دارد و هر چه سانتریفیوژهای قوی تر و با کارایی بالاتری داشته باشیم، با تعداد کم تری می توانیم همان فعالیت را انجام دهیم.

وی افزود: آن چه که الآن استفاده می کنیم به عنوان ir1 یا سانتریفیوژهای نسل یک معروف است که ما فعلا پذیرفته ایم با این ها جلو برویم و آن ها هم پذیرفته اند که نسل 2 و 4 و 6 و 8 از آن را هم به تعداد محدود استفاده کنیم و کارهای مربوط به تحقیق و توسعه را روی آن انجام دهیم تا دوره محدودیت تمام شود.

معاون نیروگاه های سازمان انرژی اتمی تمرکز غنی سازی کشور در سایت نطنز را تعهد دیگر طرف ایرانی در توافق نهایی دانست و اظهار کرد: محدودیت دیگری که پذیرفتیم، این است که فعلا سانتریفیوژهایی که غنی سازی انجام می دهند، فقط در نطنز مستقر شوند؛ ما در فردو تعدادی سانتریفیوژ داریم که کار می کند ولی بنا نیست غنی سازی انجام دهد.

محدودیت در آب سنگین اراک، در واقع محدودیت نیست

احمدیان سپس به محدودیت ایجاد شده برای تأسیسات آب سنگین اراک اشاره کرد و گفت: یکی از موضوعاتی که فوق العاده برای طرفین مذاکره کننده حساسیت و اهمیت داشت، بحث رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک بود.

وی در تشریح سخن خود خاطرنشان کرد: حدود 15 سال پیش که هنوز بحث های غنی سازی در کشور به خوبی به نتیجه نرسیده بود، مسؤولان سازمان انرژی اتمی ایران تصمیم گرفتند دو مسیر موازی را برای رآکتورهای تحقیقاتی دنبال کنند، یکی مسیر غنی سازی است که سوخت غنی شده در رآکتورهای آب سبک معمولی استفاده می شود و مسیر دیگر برای رآکتورهای آب سنگین استفاده شد که در آن از سوخت طبیعی استفاده شده و نیاز به غنی سازی ندارد ولی باید از آب سنگین استفاده کرد.

معاون سازمان انرژی اتمی افزود: خوشبختانه تولید آب سنگین چند سال پیش نتیجه داد و خود رآکتور هم در حال اتمام و مراحل پایانی کار بود که بحث مذاکرات پیش آمد.

احمدیان تأکید کرد: ویژگی که این رآکتورهای آب سنگین دارند، این است که سوخت قرار گرفته در آن ها، پس از مدتی که در رآکتور باقی می ماند، مقداری پلوتونیوم تولید می کند که می تواند برای ساخت بمب اتم مورد استفاده قرار گیرد و مسیر ساده تری برای دستیابی به سلاح های هسته ای است.

وی تصریح کرد: محدودیتی که در این زمینه پذیرفتیم، در واقع محدودیت نبود چرا که اصولا ما برنامه ای برای فعالیت های غیر صلح آمیز نداشتیم که پلوتونیوم برای ما حیاتی باشد.

طرح محققان ایرانی، بهانه را از طرف غربی گرفت

معاون نیروگاه های سازمان انرژی اتمی اظهار کرد: توافقی که صورت گرفته این است که طراحی این رآکتور تغییر پیدا کند و ما با توجه به تجربیاتی که در طول این حدود 14 سال پیدا کردیم، همکاران سازمان انرژی اتمی ایران موفق شدند طرحی را عرضه کنند که ماهیت آب سنگین این رآکتور و جنبه های تحقیقاتی ای که از آن مد نظر بود حفظ شود و در عین حال میزان پلوتونیومی که در سوخت به جا مانده تولید می شود، به شدت کاهش پیدا کند و بهانه ای که آن ها داشتند که باید رآکتور را از حالت آب سنگین خارج کنید، از آن ها گرفته شود.

احمدیان اظهار کرد: همکارانی که این کار را دنبال می کردند، جوانانی هستند حدود 28 الی 35 ساله که  امکانات پیشرفته از نظر محاسباتی ندارند اما وقتی این طرح را درآوردند، طرف های غربی می گفتند مورد قبول ما نیست که توانستند آن ها را متقاعد کنند.

«دشواری برگشت پذیری»، نقطه ضعف تعهدات ایران نسبت به تأسیسات اراک است

وی راه حل موجود برای تأسیسات اراک را راه حلی خوب اما دارای ضعف در برگشت پذیری خواند و گفت: برگشت ما در بحث غنی سازی خیلی راحت است و اگر طرف مقابل زیر تعهدات خود بزند، این طرف هم تعداد سانتریفیوژها را زیاد کرده و حجم غنی سازی افزایش می یابد اما در مورد رآکتور آب سنگین اراک اگر بخواهیم برگردیم، به این سادگی نخواهد بود و چند سال طول می کشد تا بتوانیم طرح جدید را پیاده کنیم.

تشریح بخشی از دستاوردهای توافق هسته ای

معاون نیروگاه های سازمان انرژی اتمی، حق صادر کردن آب سنگین را یکی دیگر از دستاوردهای توافق نهایی معرفی کرد و افزود: به دلیل حساسیت ها روی آب سنگین تجارت آن در دنیا بسیار محدود است و یکی از مسائل ما این بود که در چند سالی که باز طراحی رآکتور طول می کشد، اگر بخواهیم این تأسیسات را بخوابانیم، ضرر است و خوشبختانه این توفیق را پیدا کردیم که بتوانیم آب سنگین را صادر کنیم.

احمدیان تأکید کرد: صادرات آب سنگین ارزش مالی ندارد و درآمدش درآمد قابل توجهی نیست اما ارزش فنی دارد و اگر بتوانیم مشتری ای پیدا کنیم که آب سنگین ما را بخرد، در واقع به استاندارد هایی رسیده ایم که وارد بازار کار در این عرصه شویم.

وی یادآور شد: در مورد غنی سازی محدودیت دیگری هم پذیرفته ایم که میزان ذخایر غنی سازی در ایران نباید از 300 کیلوگرم بیش تر شود که در این جا تفاهم شد بتوانیم مازاد 300 کیلو را بفروشیم و روسیه پذیرفت که آن را بخرد و در قبال آن مواد اولیه به ما بدهد تا بتوانیم بدون دغدغه نسبت به مواد اولیه غنی سازی را ادامه دهیم.

معاون سازمان انرژی اتمی در بیان اهمیت تعهد روسیه درباره تأمین مواد اولیه ایران، خاطرنشان کرد: یکی از مسائلی که درباره برق هسته ای برای ما مطرح است این است که می گویند ایران منابع شناخته شده اورانیوم زیادی ندارد و اگر بخواهد به اتکای منابع خود عمل کند ممکن است با محدودیت هایی مواجه شود.

احمدیان در تشریح داده ها و ستانده ها در زمینه تحقیق و توسعه، اظهار کرد: در عین حال که پذیرفته ایم در یک دوره زمانی سانتریفیوژهای جدیدی را وارد عرصه غنی سازی نکنیم اما آن ها هم پذیرفته اند که کار تحقیقاتی و ساخت و آزمایشات اولیه را بتوانیم انجام دهیم و اگر بخواهد به مرحله گازدهی برسد باید جدول زمانی را رعایت کنیم.

وی در پایان یکی دیگر از مهم ترین دستاوردهای توافق نهایی میان ایران و کشورهای 1+5 را، ارتباطات بین المللی در این زمینه دانست و گفت: پذیرفته شده که در حوزه های مختلف هسته ای بتوانیم ارتباطات بین المللی را برقرار کرده و از کمک آن برای سرعت دادن به کار استفاده کنیم./820/پ201/ب4