حوزه نیازمند تحول علمی در ابواب فقهی است/ خطر جریان های سکولار در حوزه را باید جدی گرفت
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام عباس رفعتی رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم عصر امروز در نخستین جلسه درس فقه رسانه که با حضور طلاب در مسجد امیرالمؤمنین(ع) شهرک مهدیه برگزار شد، با تأکید بر ضرورت پرداختن به بحث رسانه گفت: ما در ابواب فقهی از طهارت تا دیات عنوان فقه رسانه نمی بینیم، البته این ابواب بر اساس مسائل مبتلا به مکلفین تنظیم شده است.
وی افزود: طهارت، صلاة، صوم، خمس و دیگر موارد از مسائل فقهی مورد ابتلای انسان ها بوده که فقهای عظام در طول تاریخ بزرگ غیبت تلاش کردند این ابواب فقهی را مورد بحث قرار داده و از منابع استنباط احکام، حکم های گوناگونی را استخراج کنند که تلاش خوبی کردند.
استاد حوزه علمیه قم با بیان این که امروز می طلبد که تحول علمی در ابواب فقهی به وجود آید، اظهار داشت: امروز مسائل مستحدثه ای پدید آمده و نیازهای جامعه در موضوعات گوناگون افزایش پیدا کرده است، به عنوان مثال باید در حوزه علمیه جایی برای بررسی فقه پزشکی وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: مسائل بسیاری در پزشکی به وجود آمده که فقها باید درباره آن فتوا دهند اما این مسائل در ابواب فقهی وجود ندارد، در زمان قدیم پیوند اعضا، خرید و فروش اعضا و خون نبود و انسان ها به چنین مسائلی مبتلا نمی شدند اما امروزه در زمینه پزشکی در کشور ایران سالانه چند صد نفر تغییر جنسیت می دهند چیزی که هنوز عده ای در حوزه علمیه از آن خبر ندارند.
حجت الاسلام رفعتی با بیان این که مسائل بسیاری در بیمارستان ها اتفاق می افتد که باید مورد بررسی فقهی قرار گیرد، ابراز داشت: اگر سرفصل های بحث فقه پزشکی جمع آوری شود کتابش از کتاب زکات قطورتر خواهد شد؛ بنابراین باید در ابواب فقهی شریعت اسلام تحول صورت گیرد.
وی عنوان کرد: در زمان قدیم بسیاری از مسائل مبتلا به نبودند، امروزه فقه بانک و بانکداری باید تدریش شود؛ مسائل پیچیده عقود و معاملات بانکی با معاملات عادی متفاوت است، سرفصل های مسائل مستحدثه باید از سوی کارشناسان خبره استخراج و سپس احکام آن از سوی فقیه از منابع دینی اسخراج شود.
رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم با بیان این که علما و بزرگان حوزه علمیه باید بررسی فقهی مسائل جدید را بر عهده گیرند، خاطرنشان کرد: یکی از مسائل نو پیدا در زندگی ما که متأسفانه در حوزه های علمیه روی آن کار نشده، فقه رسانه است.
وی اضافه کرد: مسائل مستحدثه ای در فقه رسانه وجود دارد که شامل افرادی که در رسانه کار می کنند و یا از رسانه استفاده می کنند می شود، فقه رسانه فقط به عوامل تهیه کننده ارتباط ندارد بلکه تهیه کنندگان یکی از فصول این فقه هستند؛ انسان از زمانی که چشم خود را باز می کند تا هنگام خواب با رسانه ارتباط دارد.
استاد حوزه علمیه قم با بیان این که حضرت امام فرمودند فقه ما برای اداره بشر از گهواره تا گور است، گفت: اگر ما با وجود مبتلا بودن به بحث فقه رسانه وارد نشویم در واقع مؤید سخن کسانی خواهیم بود که می گویند دین فقط برای مسائل فردی احکام دارد؛ برخی می خواهند دین را از جامعه کنار گذاشته و آن را سکولار کنند که حوزه علمیه باید مراقب باشد تا این جریان در آن نفوذ نکند.
وی افزود: دین در تمامی شؤون زندگی برای انسان از جمله سیاسی و اجتماعی حکم و برنامه دارد، فقها باید این احکام را به تناسب نیازهای زمان و جامعه از منابع دینی استخراج کنند که این مسأله نشان دهنده فقه پویای شیعه است؛ البته در عین این پویایی باید از روش های سنتی و جواهری با اتکا به ادله استنباط احکام استفاده کرد.
حجت الاسلام رفعتی با بیان این در مسائل مستحدثه موضوع شناسی و حکم مسأله مهم است، اظهار داشت: در تشخیص موضوع باید از کارشناسان آن مسأله استفاده شود، به عنوان مثال اگر بحث فقه پزشکی است باید از پزشکان استفاده شود.
وی ادامه داد: تا زمانی که موضوع مشخص نشود حکم صحیح به دست نمی آید، زمانی که مسأله شرکت های هرمی پدید آمد برخی از آقایان نمی دانستند که مسأله چیست؛ از این رو برخی بدون تشخیص، حکم به حلیت و حرمت کردند اما پس از بازشدن زوایای کار، حکم خود را تغییر دادند.
رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم با بیان این که آمار تغییر جنسیت در کشور بالا است، ابراز داشت: در بسیاری از بیمارستان ها و مطب های کشور چنین کاری انجام می شود، در بسیاری از کشورهای اسلامی این کار ممنوع است اما در ایران آزاد بوده و حتی برخی از کشورهای دیگر برای این کار به ایران می آیند؛ چه بسا اگر موضوع مشخص شود روند کنونی تغییر پیدا می کند.
وی عنوان کرد: نخستین فقیهی که به روز عمل کرد حضرت امام در تحریرالوسیله بود که موضوع آن در مورد تغییر جنسیت افراد است، تقریبا 50 سال از مسأله تغییر جنسیت می گذرد اما فقها در این باره کار نکرده اند چون موضوع برای آن ها تبیین نشده است.
استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: برای فقه رسانه نیاز به شورای علمی داریم که از متخصصان امور رسانه در موضوعات استفاده کنیم، اگر کسی دنبال کشف حکم باشد بدون شناخت دقیق موضوع ممکن است که استنباط حکم به خطا رود، حتی اگر فقیه شخصی حاذق باشد، از این رو در مسائل مستحدثه باید از اهل فن استفاده کرد.
وی اضافه کرد: آینده علمی و فقهی حوزه به دست کسانی است که بحث های فقهی مسائل مستحدثه را دنبال می کنند، تفقه در ابواب طهارت و صلاة آسان است اما متخصص مسائل مستحدثه در حوزه علمیه کم داریم؛ آینده علمی جامعه به دست کسانی که فقط صوم و صلاة می گویند نخواهد بود، اگر شیخ انصاری امروز حضور داشت یقینا فقه رسانه، پزشکی و از این دسته را تدریس می کردند./1323/پ201/ج