در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛
جلسه نقد و بررسی کتاب «مقتل جامع سید الشهدا» برگزار شد
خبرگزاری رسا ـ جلسه نقد و بررسی کتاب مقتل جامع سید الشهدا با حضور حجت الاسلام مهدی پیشوایی، پژوهشگر تاریخ و نویسنده کتاب مقتل جامع سید الشهدا(ع)، حجت الاسلام محمدرضا جباری، عضو هیأت علمی گروه تاریخ مؤسسه امام خمینی(ره) و ناقد کتاب محمد حسین رجبی دوانی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین(ع) برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نقد کتاب مقتل جامع سید الشهدا عصر چهارشنبه در سالن اندیشه مؤسسه امام خمینی(ره) با حضور حجت الاسلام مهدی پیشوایی، پژوهشگر تاریخ و نویسنده کتاب مقتل جامع سید الشهدا(ع)، حجت الاسلام محمدرضا جباری، عضو هیأت علمی گروه تاریخ مؤسسه امام خمینی(ره) و ناقد کتاب محمد حسین رجبی دوانی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین(ع) برگزار شد.
حجت الاسلام پیشوایی در ابتدا با اشاره به کیفیت شکل گیری این مقتل، خاطرنشان کرد: از چند دهه گذشته عنایت محققان در حادثه عاشورا معطوف به تحریف زدایی بوده است و عمدتاٌ اشکالات روضه خوانی را بیان می‌کردند و حتی استاد مطهری هم حماسه حسینی را ناظر بر تحریف عاشورا نوشته است و این انگیزه وجود نداشته که مقتلی معتبر و صحیح نوشته شود.
وی با بیان این که در عصر حاضر این اندیشه به وجود آمد که باید یک مقتل صحیح و علمی نوشته شود، اظهار داشت: خلأ چنین مقتل معتبری در سال‌های اخیر احساس شد و طرح این مقتل ر مؤسسه امام خمینی(ره) تصویب شد و به سر انجام رسیدن این مقتل در حدود 9 سال به طول انجامید.
پژوهشگر تاریخ اسلام بابیان این که این کتاب جایگزینی مناسب برای مقتل‌های مختلف و بعضاٌ نامعتبر است، افزود: در این مقتل سعی شده تمام نیاز یک مبلغ به مباحث مربوط به تاریخ عاشورا و اصحاب امام حسین(ع) برطرف شود تا مبلغ برای رفع نیاز تبلیغی خود به کتاب دیگری در این زمینه احتیاج نداشته باشد.
دکتر محمد حسین رجبی دوانی، استاد دانشگاه امام حسین(ع) در ادامه با بیان محاسن این کتاب فاخر، گفت: جامعیت و ارائه تحلیل در رابطه با وقایع عاشورا و معرفی کامل اصحاب امام حسین(ع) به نحوی که قابل الگو برداری برای خوانندگان است از نقاط قوت این اثر تاریخی تحلیلی است.
وی در ادامه به نقد کتاب پرداخت و اظهار داشت: وقتی چنین اثری تدوین می‌شود با این ادعا که سندی معتبر و قابل استناد است باید قول مختار و صحیح در آن مشخص باشد و به صورت قطعی درباره برخی نقاط اختلاف، نظر داده شود که متأسفانه در این اثر در جاهای بسیاری مشاهده می‌شود که مبهم گویی شده است و یا نظر قطعی ذکر نشده است و یا نظر صحیح در پاورقی ذکر شده است که سبب سر درگمی خواننده می‌شود.
استاد دانشگاه امام حسین(ع) افزود: در برخی موارد هم مطلبی تبیین شده اما نتیجه گیری قطعی نشده است و مخاطب برداشت صحیح را نمی تواند داشته باشد مانند وجود یا عدم وجود حضرت رقیه(س) در کربلا؛ ولی در مواردی مانند اربعین به خوبی تبیین و تشریح داده شده است.
وی با اشاره به این که در گذشته یک سبک تاریخ نگاری به نام مقتل نویسی وجود داشته است، گفت: مقتل مربوط به معصومین(ع) و به خصوص امام حسین(ع) نبوده است و افرادی مانند عمر و عثمان هم مقتل داشته اند و بهتر بود که در بخش تعریف لفظی مقتل این مورد هم ذکر می‌شد تا برای مخاطبین کلمه مقتل به عنوان یک کلمه مقدس تلقی نشود.
رجبی دوانی با بیان این که در رابطه با ثقیفه حق مطلب ادا نشده است، خاطرنشان کرد: در این کتاب آمده است که گروه مخالف بنی هاشم در ثقیفه جمع شدند در حالی که آنها مخالف بنی هاشم نبودند بلکه مخالف ولایت و شخص حضرت علی(ع) بودند و به همین دلیل به سراغ عباس عموی پیابر(ص) هم رفتند و همچنین جا داشت که نقش انصار هم در ماجرای ثقیفه بازگو شود.
وی در بحث پیشگویی از واقعه عاشورا گفت: در این جا بحث مفصلی صورت گرفته که برای مخاطب عام با توجه به فضا سازی رسانه‌ای غرب ممکن است قابل درک نباشد و همچنین در بحث کیفیت دفن امام حسین(ع) و خواندن نماز بر امام حسین(ع) توسط امام سجاد(ع) از روایات دست دوم استفاده شده است و در برخی جاها هم از یک مقاله بدون ذکر منبع‌های آن مطلبی نقل شده که در شأن چنین اثری نیست.
پژوهشگر تاریخ اسلام در رابطه با بحث غارت لباس‌ها و انگشتر و دیگر اموال امام حسین(ع) گفت: این بحث در ذهن مخاطب شبهه ایجاد می‌کند که چرا کسی که پیراهن امام حسین(ع) را دزدید جذام گرفت ولی عمر سعد که نقش اصلی را در شهادت امام حسین(ع) داشت هیچ مرضی نگرفت که باید در این جا تبیین می‌شد که عاقبت عمر سعد چه شد و چگونه کشته شد.
وی در پایان افزود: در بخش بازتاب قیام عاشورا هم به قیام مردم سیستان به خون‌خواهی امام حسین(ع) هیچ اشاره‌ای نشده است که برای چنین کتابی نقص به شمار می‌آید.
حجت الاسلام پیشوایی در دفاع از کتاب با بیان این که این کتاب به صاحب نظران تاریخ اسلام و مراجع بزرگ ارائه شده است و نظرات آنها در این کتاب اعمال شده است، گفت: یکی از چیزهایی که در این کتاب رعایت شده است ملاحظه فضای بیرون کشور است و در بحث حضرت رقیه به دلیل حساسیت در داخل کشور نخواستیم که روشن بشود زیرا نفی آن هم حساسیت زا است و اثباتش هم حساسیت زا است و به همین دلیل عمداٌ مبهم ذکر شده است.
وی با بیان این که برخی موارد را نمی‌شود در کتاب عنوان کرد، اظهار داشت: شهادت حضرت ابوالفضل(ع) از مواردی است که صحیحش این است که با امام حسین(ع) به میدان رفتند و از هم جدا شدند و به شهادت رسیدند ولی این نقل که برای آب رساندن به اطفال در کنار شط فرات به شهادت رسیده‌اند مشهور شده و برای مردم قابل پذیرش و درک نیست.
نویسنده کتاب سیره پیشوایان افزود: در رابطه با انصار هم هیچ جا ذکر نشده که حضرت علی(ع) از انصار گله‌ای داشته باشد ولی در عوض از قریش بسیار شکوه می‌کردند.
حجت الاسلام محمدرضا جباری، عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) در ادامه خاطر نشان کرد: نگاه کلی حاکم بر تدوین مقتل این بوده که فراتر از نگاه توصیفی صرف باشد و جوری باشد که کسی که به آن مراجعه می‌کند تحلیل و نقد را هم در آن ببیند.
وی با اشاره به این که برخی مداحان سرشناس کشور از این مقتل گلایه کرده‌اند و گفته‌اند، دست مداحان بسته شده است، اظهار داشت: این مقتل نقل قول‌های مختلف را بیان کرده است و معتبرترین آنها را مشخص می‌کند و این که برای ما صدق یک نقل قول اثبات شده دلیل بر کذب بقیه نیست بلکه فقط در حد ارجحیت است.
در ادامه دکتر سلیمانی هم که یکی از محققین این کتاب است به دفاع از این اثر پرداخت و گفت: در رابطه با ثقیفه در مقتل ابن ابی الحدید امده که خلیفه دوم به ابن عباس گفت که قریش بر نمی‌تافت که رسالت و خلافت هر دو از یک خاندان باشد و از این جا معلوم می‌شود که مهاجرین یک رقابتی با خود رسول الله(ص) داشتند و با بنی هاشم دشمنی داشتند.
وی با اشاره به جریان حضرت رقیه خاطرنشان کرد: یک نگاه این بود که هرچه در منابع دست اول باشد را ذکر کنیم و به سادگی جریان حضرت رقیه را مشخص کنیم ولی یک نگاه دیگر این بود که در بحث معرفت شناسی آمده که بسیاری از مقاتل بوده است که از زمان عاشورا به دست ما نرسیده و هیچ بعید نبود که آنچه را سید ابن طاووس نقل می کند از آن منابع باشد و لذا نمی‌شود گفت که آنچه که بعد از قرن پنجم آمده دروغ است و در بحث حضرت رقیه سعی شده است که جانب احتیاط رعایت شود./843/پ201/س
ارسال نظرات