تبارشناسی گزاره‌های اخلاقی در سنت معقول اسلامی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدیدالله یزدان‌پناه در همایش ملی فلسفه اخلاق که عصر پنجشنبه هشتم بهمن در تالار اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد به تبیین مفهوم تبارشناسی گزاره‌های اخلاقی در سنت معقول اسلامی پرداخت.
وی با دسته‌بندی گزاره‌های اخلاقی در سنت اسلامی گفت: سنخ گزاره‌های اخلاقی بر اساس نظر مرحوم اصفهانی و مرحوم مظفر آن است که گزاره‌های اخلاقی را باید از سنخ گزاره‌های مشهوری بدانیم که تطابق آرا بر آن صدق می‌کند اما بنیادش شهرت و آرای همگانی است.
استاد اخلاق حوزه و دانشگاه افزود: دیدگاه دوم که فیلسوفان مسلمان همچون بوعلی سینا، فارابی و خواجه نصیر طوسی به آن اعتقاد دارند، آن است که اساسا سنخ گزاره‌های اخلاقی، سنخ گزاره‌های برهانی است و تصریح هم کرده‌اند که باید با استدلال به این گزاره‌ها دست پیدا کرد.
وی اظهار داشت: فارابی، گزاره‌های اخلاقی را به نظریه، عملیه و منطقیه به عنوان یقینی با تلقی علم برهانی و نه علم جدلی تقسیم‌بندی و تصریح می‌کند همان‌گونه که در علم نظری و حکمت نظری اولیات داریم در حکمت عملی هم اولیات و ضروریاتی وجود دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین یزدان‌پناه با بیان این‌که بوعلی سینا بین حکمت عملی با عقل عملی فاصله فراوانی قائل است، ادامه داد: بوعلی سینا می‌گوید که در بحث عقل عملی گاه از راه اولیات و از راه فلسفه کسی وارد می‌شود و به جزئیات می‌رسد که برهانی می‌شود و گاه از راه آرای معهود پیش می‌رود.
وی تصریح کرد: اگر از فیلسوفان بپرسید که سنخ و تبار گزاره‌های اخلاقی چیست می‌گویند که سنخ گزاره‌های اخلاقی برهانی است اگر به عنوان حکمت عملی باشد، اما عقل عملی می‌تواند برهانی و جدلی باشد.
استاد اخلاق حوزه و دانشگاه با اشاره به عرفان اسلامی که تمایل به خوبی‌ها، شرافت، نجابت و کرامت را مطرح می‌کند، گفت: آنچه را بوعلی در اشارات جلد سوم و در بحث لذت و سعادت می‌گوید، به این موضوع اشاره دارد و بسیاری از فیلسوفان مانند شیخ اشراق نیز به این موضوع اشاره دارند.
وی با بیان این‌که آنچه را فیلسوفان درباره علم حصولی و عقل برهانی می‌گویند جزو فطرت عقلی است، اظهار داشت: عقل دو ساحت گرایش و فهم عقلی دارد و آنچه را عارفان گفته‌اند در فطرت می‌گنجد و بنیان اندیشه‌های اخلاقی را می‌توان با عقل حصولی فلسفی، میل وجودی فطری و فهم فطری توضیح داد./920/پ202/ی