تفاوت بین اخلاق و عرفان در فرق اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله سید محمد حسینی زنجانی، در سلسله جلسات اخلاق که پیش از ظهر امروز در جامعه المصطفی العالمیه برگزار شد، با اشاره به تفاوت های میان اخلاق و عرفان در فرق اسلامی، اظهار کرد: اخلاق در اثر داده های عقلی حاصل می شود و عرفان مسیر دل است و مبانی آن گاهی با هم اشتباه می شود.

وی ادامه داد: ما در فلسفه و حکمت اخلاق، حکمت عملی و نظری داریم، لفظ حکمت به معنی کنترل کردن است، آنچه که فکر انسان را قوام می دهد، خواندن حکمت است؛ حکمت نظری یا فکری است که فکر انسان را  استوار می کند و انسان در برابر حوادث نمی لرزد، از این رو هنگامی که از نظر فکری محکم شد، در مقام عمل نیز استوار می شود.

این مرجع تقلید با بیان این که حکمت عملی منوط به حکمت نظری بوده و تا دیدگاه محکم نشود، عمل استحکام نمی یابد، تصریح کرد: بشر باید معلوماتی را که در اختیار قرار دارد، به منصه ظهور بنشاند تا انسان در عمل محکم باشد، به عنوان مثال قوه شجاعت را انسان در فضای عقل و منطق، برای دفاع از ناموس و عقیده به راه می اندازد و حکمت عملی به منزله دستیابی به اعتدال انسانی است.

آیت الله زنجانی با بیان این که یکی از خصوصیت های پیامبر گرامی اسلام اعتدال بود، خاطر نشان کرد: اگر انسان از اعتدال خارج شد، ناشی از جهل و نادانی بشر بوده و این حکمت عملی تبیین شده انبیای الهی است؛ همچنین عرفان راه دل بوده و انسان با پالایش درون به خداوند متعال می رسد زیرا که پالایش درون با تزکیه،  حجاب های وجودی بشر  را  محو می کند.

وی با بیان اینکه عرفان دانش باطنی و قلبی است که بشر با تزکیه به آن دست پیدا می کند، یادآور شد: بی شک حجاب و مانعی در برابر عرفان برقرار نیست و توحید واقعی در مکتب ائمه الهی است، همچنین اگر بنا باشد تا در عرفان به مرتبه ای برسیم، مکاتب وارداتی عرفانی بیراهه می روند حتی اگردر آن مکاشفه و احضار روح باشد.

این مرجع تقلید با بیان این که پذیرش دل و قلب تنها در مکتب اهل بیت ممکن است، گفت: امکان دارد تا بشر در مسیر توحید واقعی به مقامات عرفانی برسد اما رسیدن به آن علامت حقانیت نیست، همچنین عرفان تحلیل ماهیت انسان است و وجود انسانی و سطح فکری با آن بالا می رود، در باطن همه ما در برابر خداوند متعال ایستادگی کرده ایم و ولایت خداوند را در مقام عمل قبول نداریم زیرا که دیدمان محدود است و حجاب اجازه نمی دهد به فلسفه الهی دست پیدا کنیم.

آیت الله زنجانی با بیان این که در عرفان قلبی و الهی بشر خود را در برابر خداوند متعال قربانی می کند، اظهار کرد: در چنین شرایطی زیبایی های خداوند متعال در وجود بشر تجلی پیدا می کند؛ عده ای ظاهر خود را آراستند تا به مراکز قدرت دست پیدا کنند، تقوا و اخلاق دستاویز هر دو تقوای سیاسی و الهی است اما باید متوجه هردو تقوای الهی باشیم.

ضرورت دشمن شناسی در مسیر عرفان

وی با بیان اینکه اگر غیر خداوند بر وجود انسان چیره شد، خداوند از  قلب و جان آنها بیرون می رود، تاکید کرد: هم ملحد و هم مومن باید به او احترام بگذارند و این نشان می دهد غربی ها در هویت خود مدفون است، همچنین اگر انسان به عرفان برسد، از افکار بنجل به افکار مدرن هجرت کرده و حجاب ها در وجود او از بین می رود.

استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان این که انسان باید تلاش کند از مسیر انبیای الهی منحرف نشود، افزود:  برای پالایش درون باید روی حجاب کار کنیم زیرا که کسانی که به خداوند متعال معتقدند برای آنها اخلاق اهمیت دارد، همچنین مکاتب مادی نمی توانند اخلاق را برای ما مطرح کنند زیرا که خداوند برای آنها معنا و مفهومی ندارد، اخلاق باید متکی به معنویت و آخرت الهی باشد زیرا که اگر دار آخرت نباشد، اندوخته دنیایی بیهوده می شود.

آیت الله زنجانی با بیان این که راه عرفان، راه قلب و اتصال درونی با خداست، تاکید کرد: در حقیقت انسان با هجرت به مرحله ای می رسد که از هر لذتی که ذکر خداوند در آن نباشد، دوری می جوید، ما نیز باید با شناخت راه عرفان از شک به یقین دست یابیم، همچنین باید موانع راه را در مکتب الهی شناخت و در دعای عرفه آمده است که برای پیمودن راه عرفان باید دشمن شناس باشیم، شیطان موجود مجسمی است و برای پیمودن عرفان باید با یقین در  ظرف عقل گام برداریم./864/202/ب1