تدوین تفسیر تنزیلی موضوعی در زمینه عفاف و حجاب

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت­الاسلام بهجت­پور، مدیر گروه مطالعات قرآن و حدیث پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عصر امروز در نشست مهندسی عفاف و حجاب که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد، با اشاره به فعالیتی که این پژوهشگاه در زمینه عفاف و حجاب انجام داده است، خاطرنشان کرد: تفسیر به ترتیب نزول در حوزه مباحث موضوعی در دنیای اسلام اتفاق نیفتاده است و این فعالیت اولین کار در نوع خود است.

مدیر گروه مطالعات قرآن و حدیث پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با ارائه توضیحاتی درباره کلیت این پژوهش، اظهار داشت: به منظور اینکه این کار انجام شود پژوهش جامعی در حدود 510 صفحه تحت عنوان مهندسی عفاف و حجاب و پوشش اسلامی در قرآن به سفارش دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گرفته است و در این پژوهشگاه مجموعه‌ای از مباحث مقدماتی و مجموعه‌ای از اتفاقاتی را که در این سیر صورت گرفته را توضیح داده‌ایم.

وی درباره متن این پژوهش تصریح کرد: این پژوهش، متنی است که آیات آن استخراج و تفسیری روشمند از آن ارائه و به اصل فرآیند توجه شده و هم ذیل هر آیه به تکنیک­ها و روش­های ویژه و خاصی توجه شده است.

حجت­الاسلام بهجت­پور گفت: تمامی توصیه­ها و توصیف­ها پشت سر هم قرار گرفته­اند و سعی شده است که با یک تحلیل جامع مسأله را پیش برود و تلاش شده برای مدیران فرهنگی، مسؤولان کشوری و خانواده­ها توصیه­هایی را مطابق با خطاب­ها گزارش دهیم.

مدیر گروه مطالعات قرآن و حدیث پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به مهندسی معکوس در این پژوهش اشاره کرد و گفت: در تحقیقات به این نتیجه رسیده ایم که باید بر اساس مهندسی معکوس عمل کرد؛ سعی شده به آیاتی که مستقیما به مسأله عفاف و پوشش پرداخته را توجه کنیم و ببینیم که این آیات ما را به چه سمتی رهنمون می کند.

وی افزود: بیان می­کند که دلیل سکوت اخلاقی و یا قدرت مقاومت افراد چه بوده و دلیل آن را در سیر نزول مورد بررسی قرار گرفته که از ابتدای نزول آیات نسبت به این ظرفیت که می تواند فرد را در هنگام خطر مقاوم کند یا به دلیل کوتاهی سقوط دهد، چه اتفاق افتاده است و آن را رصد کرده ایم و آیات آن را بیان کرده ایم و در هنگام رسیدن به موضوع، آن مورد توجه قرار گرفته و پس از آن به نحوه ماندگار و مراقبت کردن از آن توجه شده است و منظور از مهندسی این مسیر است.

حجت­الاسلام بهجت­پور با بیان این­که در قرآن چهار مرحله برای تحول جامعه مطرح شده است، یادآور شد: بر اساس این مطالعه به این نتیجه رسیدیم که قرآن چهار مرحله برای تحول جامعه و اجتماعی مطرح کرده است که ابتدائا پیامبر اکرم(ص) علناً یک کنش فرهنگی شروع می­کند و یک رشد دانه ای و مخفی مؤمنان شکل می گیرد و این رشد تا سوره حجر(پنجاه و چهارمین سوره در ترتیب نزولی) تعقیب می شود و از سوره انعام به عنوان سوره 55 در این ترتیب، مؤمنان به مثابه یک گروه علنی می شوند و این گروه در برابر تهاجم فرهنگی معارضان خود به شدت مقاوم می شود.

مدیر گروه مطالعات قرآن و حدیث پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به ارائه توضیحاتی درباره مراحل و گام های این پژوهش پرداخت و خاطرنشان کرد: در این مرحله بین سوره های 55 تا 86 که سوره عنکبوت است، مسأله مقاوم سازی صورت می­گیرد که به شدت به درد امروز ما در بحث تهاجم و شبیه خون فرهنگی می خورد و از دوره مدینه گام یا مرحله سوم شروع می شود که جامعه سازی است و بین سوره های بقره تا حجرات این مسیر طی می شود و از سوره تحریم تا انتهای قرآن مرحله چهارم یعنی پایش و مراقبت است.

وی افزود: در مرحله اول که پیامبر(ص) علنا دعوت را شروع می­کند، اما مسلمانان و مؤمنان مخفی هستند، از نظر مهندسی عفاف و حجاب به نظر می رسد که سه گام و در مرحله دوم و سوم و چهارم هر کدام یک گام برداشته شده است و مجموعا شش گام برای نهادینه سازی امر عفاف و پوشش اسلامی در جامعه اسلامی رقم خورده است.

حجت­الاسلام بهجت­پور با اشاره به گام های مرحله اول تحول در جامعه اظهار داشت: در مرحله­ای که کنش علنی اتفاق می­افتد و رویش­ها مخفی و دانه­ای است، شاهد سه گام هستیم که شکل گیری بندگی خالصانه در زندگی(از سوره علق تا سوره قیامت به ترتیب نزول)، جلوگیری از آسیب دیدن ولایت شکل گرفته بین انسان و خدا(از سوره ص تا سوره فرقان در ترتیب نزول) و اجتناب دادن مؤمنان از آلودگی جنسی(از انتهای سوره فرقان تا سوره حجر در ترتیب نزول) را تشکیل می­دهد.

مدیر گروه مطالعات قرآن و حدیث پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: بعد از اتمام مرحله اول که مسلمانان علنی خواهند شد، هجوم شروع می شود؛ با هجوم جریان مثل خانواده­ها، دوستان، جریان اجتماعی و فشاری که برای آلوده کردن شروع می شود، در این مرحله مقاوم سازی بندگان بر اجتناب از آلودگی جنسی با توصیه هایی مثل مهاجرت­کردن شروع خواهد شد و گام چهارم در این مرحله تمام می­شود.

وی درباره گام پنجم تحول در اجتماع گفت: وقتی پیامبر گرامی اسلام(ص) وارد مدینه می­شوند، مسأله آسیب هایی که ممکن است از روابط خانوادگی و اجتماعی به پدیده عفاف و حجاب زده می­شود یا قوانینی که پشتوانه اجرایی­شدن امر عفاف و حجاب در خانواده­ها و جامعه است، تعقیب می­شود و پدیده ای مثل طلاق و زنان بیوه با نگاهی کاملا آسیب زدایی مطرح و در همین فضا است که برای نهادینه شدن عفاف مسأله پوشش اسلامی و چند توصیه دیگر بیان می­شود.

حجت­الاسلام بهجت­پور مرحله ششم را مرحله مراقبت های خانوادگی دانست و یادآور شد: بعد از این مرحله، به طور عام مسأله مراقبت­های خانوادگی مطرح می­شود و در گام ششم و مرحله چهارم این آورده عفاف و حجاب باید نگه­داری شود و در این جا دستوراتی وارد می شود که خانواده ها مراقب باشند و امر به معروف و نهی از منکر و مراقبت های اجتماعی بیان می شود و در واقع بر پایه همین مراقبت ها و پایش ها جامعه را نسبت به این آورده و حفظ این دستاورد توجیه می کند و این مسائل در سیر نزول اتفاق افتاده است.

مدیر گروه مطالعات قرآن و حدیث پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: در بحث بندگی خالص با نگاه بیان شده، چهارده دسته آیه آورده­ایم که هر یک از اینها از نظر فرآیندی و روشی پیام هایی در شکل عام و خاص خود دارند که در این چهارده دسته موضوعی مثل احساس نیاز به پروردگار مطرح می­شود و شناخت پروردگار مورد توجه قرار می گیرد.

وی در نهایت به بیان تمامی مراحل و گام ها در تحول جامعه پرداخت و اظهار داشت: مرحله اول تحت عنوان دعوت علنی پیامبر(ص) و رشد مخفی مؤمنان است که شامل سه گامِ تثبیت و تنظیم بندگی خالص پروردگار، برحذر شدن مردم از پذیرش ولایت شیطانی، اجتناب مؤمنان از ارتکاب به آلودگی های جنسی است؛ در مرحله دوم که شامل گام چهارم می­شود، حضور علنی مؤمنان و دو قطبی شدن جامعه(اقلیت مؤمن و اکثریت مشرک) است؛ در این فضا مسأله مقاوم سازی بندگان بر اجتناب از آلودگی جنسی مورد توجه است؛ گام بعدی، تشکیل و توسعه جامعه ایمانی است که در مدینه اتفاق می افتد./822/202/ب2