قرآن عثمان طه در حال حاضر بهترین قرآن است

شاید بتوان یکی از نمودهای عینی وحدت جهان اسلام را در تمسک به قرآن کریم دانست تا براساس برنامه های سازنده آن اوضاع نابسامان جوامع اسلامی سامان را بخشید و درد مزمن و همیشگی اختلاف میان امت اسلامی را درمان کرد؛ اگر چه تا کنون دشمنان اسلام نتوانسته اند بر متن الهی قرآن کریم خدشه وارد کنند اما به سبب نبودن قرآنی با رسم الخطی واحد، تشیع را به داشتن قرآنی دیگر با عناوین «مصحف علی» یا «فاطمه زهرا» متهم می نمایند. بنابراین بجا است تا جهان اسلام با همفکری و مشورت، بهترین قرآن را به عنوان قرآن واحد انتخاب نمایند تا زمینه های اختلاف افکنی نیز از میان برود. این مساله را در گفت‌وگویی با حجت الاسلام سعید همایون، استاد حوزه و دانشگاه مورد بررسی و كنكاش قرار دادیم.

رسا ـ نظر جناب عالی پیرامون رسم الخط هایی موجود در دنیای اسلام چیست؟

بنده در حدود بیست و دو سه سالی به تدریس قرآن مشغول هستم. مسائلی که دربارۀ آموزش قرآن وجود داشته این است که در هر مرحله¬ای یک سری مشکلاتی بروز کرده، سپس این مشکلات در دوره های بعدی با تعاریف جدیدی که داشته ایم کمتر شده است. اما به تازگی مشاهده شد جهان اسلام وضعیتی پیدا کرده که مجبور است فقط به یک رسم‌الخط رو بیاورد. البته ممکن است این رویکرد در مرحله اول کمی دور به نظر برسد؛ اما این اتفاق باید روزی محقق شود چرا که در مباحث اعتقادی هم می بینیم تعد د رسم‌الخط‌ها به عنوان عیب بر مکاتب تلقی می شود چنان چه ممکن است نسبت به قرآنی که ما داریم چنین مسائلی مطرح شود که قرآن شیعه با اهل سنت فرق دارد.

رسا ـ به نظر شما، اکنون کدام یک از قرائت و رسم الخط ها می تواند به عنوان قرآن واحد در جهان اسلام مطرح باشد؟

جهان اسلام باید ببیند کدام یک از قرائت های موجود است که هم اهل سنت وهم شیعیان برآن صحّه می گذارند تا بتوانند با توافق، آن را به عنوان قرآن واحد انتخاب کنند. به نظر بنده درمیان قرآن هایی که وجود دارد بهترین قرآن عثمان طه است که حدود هشتاد وهفت سال قبل در مصر طراحی و به نگارش درآمده و روایت حفص از عاصم است و حتی بنابر گفته خود علمای اهل سنت، تعداد آیات آن براساس روایت حضرت علی (ع) بنا شده است. البته اگر قرآن عثمان طه با قرآن های بومی ما تفاوت داشت یا از نظر تعداد آیات فرق می کرد حتماً تقابل ایجاد می شد؛ اما با این دو ویژگی که عرض کردم ما می توانیم با چنین رسم الخطی کنار بیاییم.

رسا ـ آیا قرآن با رسم الخط عثمان طه از دید ادبی مشکلی ندارد؟

وقتی پادشاه مصر دستور نگارش چنین قرآنی را به عنوان قرآن عثمانی صادر می کند و به امیریه مصر معروف می شود کاری علمی و ادبی بر آن صورت می گیرد که با ادبیات روز کاملاً هماهنگ است. چه بسا عده ای تصور می نمایند دولت عربستان سعودی در این زمینه پیش گام بوده، اما نخستین بار ایران بود که پس از چاپ اول قرآن عثمان طه در سوریه، از روی آن افست زد و بعد از آن که به لبنان رفت سازمان تبلیغات ایران تعداد زیادی چاپ کرد و بعد از همه اینها دولت عربستان وقتی دید در این قرآن کار ظریفی صورت گرفته است آقای عثمان طه را به عربستان منتقل کرد و با صرف هزینه¬های بسیار اقدام به گسترش چنین قرآنی کرد.

رسا ـ مهم ترین ویژگی قرآن عثمان طه در چیست؟

زمانی فهمیدیم در نگارش این قرآن کارعظیمی صورت گرفته است که خواستیم مفتایح الجنان را به همین خط به نگارش درآوریم. زمانی خواستیم این فونت را بسازیم اما زمانی که علائم را به رایانه دادیم، می دیدیم به مشکل بر می‌خوریم؛ ولی در قرآن عثمان طه به اندازه سرسوزنی اشتباه صورت نگرفته است و یک حرکت جلو و عقب نیست. برعکس در قرآن های موجود شما یک قرآن پیدا نمی‌کنید که از نظر اعراب مشکل نداشته باشد.
افزون براین در سایت های گمراه کننده، سوره‌هایی را به قرآن اضافه کرده اند که متأسفانه سبب گمراهی کسانی شده است که به روش رایج در کسب اطلاعات می خواهند از اینترنت با قرآن و اسلام آشنا شوند. چنانچه اگر شما هم بخواهید با انجیل آشنا شوید به کتاب فروشی مراجعه نمی‌کنید بلکه سراغ اینترنت می روید و نمی توانید بگوید این انجیلی که من می‌خوانم تحریف شده است. کسی هم که در کانادا می خواهد با قرآن آشنا شود با دفترحوزه علمیه قم که تماس نمی گیرد بلکه سراغ اینترنت می رود و در نهایت سوره هایی را می بیند که با یکدیگر تضاد دارند چرا که سازندگان چنین سوره هایی با استفاده از کلمات و رسم الخط قرآنی نگارش کرده و به دلخواه خود آنها را چینش می کنند.

رسا ـ در حال حاضر چند سوره جعلی به قرآن اضافه شده است؟

حداقل پنج سوره با نام های انسان، تجسد، ایمان و.. و تماماً توهین به پیامبر بزرگوار اسلام ومسلمان است. بنابراین برای مثال شخص مراجعه کننده از اروپا این آیات را برای خودش حجّت می داند و از همین آیات برای رد قرآن و برنامه‌های الهی آن استفاده می کند چنانچه ما نیز به سبب تناقضاتی که در تورات وجود دارد آن را زیر سایۀ سؤال می بریم. با توجه به این که دشمن چنین برنامه ریزی هایی دارد بهتر است جهان اسلام یک نوع رسم الخط را به عنوان رسم الخط واحد انتخاب کند تا کمتر شاهد چنین اتفاقاتی باشیم. البته بزرگانی مانند آقای سبحانی به این مسائل جواب داده اند؛ ولی همیشه نه آیت الله سبحانی و نه افرادی دیگری هستند که با دلسوزی جوابگو باشند.

رسا ـ اهل سنت شیعه را به خواندن چه قرآنی متهم می کند؟

شخصی که به تازگی مسلمان شده شخصیت های تأثیرگذار اسلام را در سایت خود معرفی کرده است؛ از آن شخصیت ها می توان به نام علی(ع) اشاره کرد. حتی نام عمر عاص را نوشته اما نامی از امام صادق (ع) نبرده است. این شخص در نوشتار خود وقتی به شخصیت امام علی(ع) می رسد می گوید: قرآنی که شیعه می خواند قرآن علی بن ابی طالب است و با قرآن اهل سنت متفاوت است. درحالی که همه می دانند قرآن شیعه به اندازه سرسوزنی با قرآن اهل سنت تفاوت ندارد لذا ما باید تا می توانیم جلوی چنین مسائلی را بگیریم؛ حتی من پپیشنهاد دادم برای یک بار هم که شده آقای عثمان طه را به ایران دعوت کرده و به ایشان بگوییم ما می خواهیم قرآن شما را نشر دهیم. در این صورت شبهاتی که در اذهان اهل سنت وجود دارد که شیعان به دنبال ترویج قرآنی به غیر از قرآن جهان اسلام هستند پاک می شود.

رسا ـ برای رسیدن به چنین هدفی چه گام هایی را برداشته اید؟

ما با دقت و بررسی در تمامی نسخه های موجود قرآن به این نتیجه رسیدیم که تمامی اینها هر کدام دارای مشکلاتی هستند که از آن موارد می توان به مشکل ادبیات اشاره کرد؛ حتی جملات عربی در صداوسیمای ما به همین خاطرغلط نوشته می شود.
اگر شما ملاحظه کرده باشید یکی از مسائلی که کاملاً روشن است و هر طلبه ای در آغاز با آن آشنا می شود بحث فعل های معتل العین است که وقتی می خواهیم قال یقول را صرف کنیم می گوییم یقول، یقوول بوده ضمه بر واو ثقیل بوده، آن را به ماقبل داده ایم؛ در حالی که در اکثر کلمات ضمه روی واو است. قلما کتابا جالسا درهمه این ها تنوین روی الف گذاشته می شود خصوصاً درکتاب های ادعیه با این که تنوین نون ساکن است و الف هم ساکن، اینها با یکدیگر سازگاری ندارند. بنابراین تنوین باید روی حرف ماقبل قرار گیرد. در سوره بقره صفحه اول تنوین کلمه هدی باید روی دال باشد اما برروی یا قرار دارد.

رسا ـ چرا چنین مشکلاتی در قرآن های ما وجود دارد؟

به این خاطر که همه اینها کپی برداری از قرآن هایی بوده که خطاط آن توجه کافی را نداشته است. در نتیجه در قرآنی ضمه بر واو قرار دارد و در دیگری تنوین نصب روی الف و یا قرار می گیرد. اینها دو اشکال عمده قرآن های فعلی است که خط را زیر سؤال می برد. افرون برآن اعراب های مخلوط خصوصا در خط ثلث که داری سه کرسی هستند که برای تلاوت و قرائت به درد نمی خورد. کسی که خط ثلث را با سه کرسی نوشته، فقط قصد زیبا نویسی داشته است حتی ما در مساجدمان خط هایی را استفاده می کنیم که قابل خواندن نیستند.

رسا ـ به هر روی شما قائل به انتشار قرآن با یک رسم الخط در جهان اسلام هستید؟

ببینید کمپانی های قرآنی بیشتر بحث کسب سود را مد نظر دارند و به فکر یک کار اساسی و تأثیرگذار نیستند. درحال حاضر پنج نوع قرآن در آموزش وپرورش تدریس می شود؛ یعنی در یک کلاس پنج نوع آموزش قرآن داده می شود. ما با این وضع چگونه می خواهیم دانش آموز قرآن خوان شود. آیا این روند باعث دور شدن دانش آموز از قرآن نمی شود. بنابراین باید قرآنِ مسجد، مدرسه و حسینیه فقط یک قرآن شود. چطور دانش آموز اول دبستان وقتی آخر سال یک کتاب داستان به او بدهید کاملاً می تواند بخواند ولی ما دوازده سال در مدارس به فرزندانمان قرآن آموزش می دهیم اما نمی توانند قرآن بخوانند. ما معتقدیم اگر آموزش ما هماهنگ شود همه فرزندان ما می توانند قرآن را بدون هیچ گونه مشکلی بخوانند چون اعراب گذاری شده است.
ولی درحال حاضر در آموزش وپرورش دو فکر متضاد حاکم است: یک فکر انتشار قرآن کم اعراب است و دیگری قرآن پر اعراب است و هر دو در تقابل هم، با سرمایه های کلان مشغول کارهستند.

رسا ـ طرح قرآن فارسی که مطرح شده بود به کجا رسید؟

این قرآن که می فرمایید همان قرآن مدرسه است که به قرآن کم اعراب معروف است. در مقابل سازمان دارالقرآن ایران، قرآن عثمان طه را انتخاب کرده و با تغییرات ذوقی در اعراب، آن را منتشر کرده‌اند. مثلاً کلمه فتلقی آدم که صحیح نوشته شده بود دراین قرآن تغییر کرده است.
درهرصورت ما بر چهل نوع قرآن کار کرده و آنها را یکی یکی از دید اعراب بررسی کرده ایم. روش کار هم به این صورت بود که قرآن های مختلفی که در بازار وجود دارد را به صورت حروف الفبا انتخاب و دو صفحه از آن را مورد ارزیابی قرار دادیم. مشکل اساسی ما این است که خطاط ها، عربی را خوب فرا نگرفته اند.

رسا ـ آیا نظریۀ دیگری غیراز نظریه شما هم مطرح است؟

بله، برخی می گویند ما باید همان طوری که قرآن را می خوانیم بنویسیم. بنده استفاده کردم و از بسم الله همان گونه که قرآن را می خوانیم شروع کردم به نوشتن. نتیجه اش کتابت من درآوردی شد. ممکن است همین آقایان بگویند همه لغات را تغییرندهیم بلکه یک سری از لغات را عوض کنیم. در این صورت سؤال بعدی به وجود می آید که کدام کلمات را عوض کنیم و کدام را عوض نکنیم؛ یعنی اگر می گوییم برخی از لغات را عوض کنیم به چه دلیل و اگر نه، بازهم به چه دلیل؛ مثلاً چه دلیلی دارد که کتاب را عوض کنیم اما هارون و سلیمان را عوض نکنیم.

رسا ـ نتیجه فعالیت های شما به کجا انجامید؟

ما هر کدام از قرآن های موجود را به یک چیزی تشبیه کردیم مثلاً قرآن کم اعراب را به شعر مولوی تشبیه کردیم که همه شما هم آشنا هستید. ماجرا از این قرار بود که یک نفر خواست عکس شیری را نقاشی کند قسمت های مختلف را برداشت تا تبدیل شد به یک شیر بی یال و دم و اشکم.
اصلاً ما می گوییم ایران قرآنی را طراحی کرد؛ اما باید این نکته را هم در نظر داشته باشیم که این قرآن را فقط خود ایرانی ها می توانند بخوانند حتی چنین قرآن هایی را نمی توان به مکه برد چون اجازه نمی دهند. بنابراین شما یک ماه تمام در مکه و مدینه هستید اما نمی تواند قرآن بخواند در همین رابطه نمونه هایی را هم داشته ایم. از طرف دیگر سایر مسلمانان فکر می کنند ما قرآن دیگری غیر از قرآن های موجود را می خوانیم.

رسا ـ آیت الله مکارم ایراداتی به قرآن عثمان طه دارند. آیا اگرهمه خطاط ها زیر نظرعلما یک نسخه کامل را بنویسند تا بتوانیم آن را به جهان عرب هم ارائه کنیم، بهتر نیست؟

دراین رابطه سؤال من از شما این است که اگر ما بخواهیم پیرامون اسلام تحقیق کنیم بهتراست اول اسلام را فرا بگیرم یا این که بیایم اول یهود، مسیحیت و زردشت را مورد بررسی قراردهیم و بعد با هم مطابقت کنم. مشخص است که این راه وقت زیادی می طلبد. بنابراین بهتراست بگوییم فعلاً اسلام هست که اگر من آن را کاملا مطالعه کنم سپس اگر مسیحیت بگوید دین من بهتر است اسلام را کنار آن می گذارم و مقایسه می کنم و به همین ترتیب نسبت به ادیان دیگر. در رابطه با قرآن های موجود هم ما باید بدین صورت عمل کنیم و یک قرآن را که اشکالات کمتری نسبت به بقیه دارد انتخاب و بقیه قرآنها را با آن مقایسه نماییم.

رسا ـ با تشکر از حضرت عالی که درا ین مصاحبه شرکت کردید.