کارکردهای فقه رسانه و ضرورت پرداختن حوزویان به آن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نخستین جلسه دوره آموزشی فقه رسانه، از سوی انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ در سالن اجتماعات انجمن های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد.
 

در این جلسه دکتر کمال اکبری، کارشناس امور رسانه به بررسی و تبین مقدمات و ضرورت پرداختن فقه رسانه در میان حوزویان و تعریف فلسفه فقه رسانه پرداخت.

اکبری با اشاره به کارکردهای فقه رسانه در جامعه گفت: فقه رسانه از سویی وظیفه مکلفان و جامعه را در تولید فیلم و سریال تببین می کند و از سوی دیگر وظیفه و میزان تأثیرگذاری دولت و حکومت اسلامی بر رسانه را روشن می‌سازد و حتی مباحث کلانی همچون فلسفه رسانه را تبیین می‌کند.

کارشناس امور رسانه ابراز کرد: برای ورود به بحث فقه رسانه باید اصلاحات همچون فقه، رسانه، ترکیب آنها و فقه مضاف یعنی فقه رسانه و در مرحله بعد فلسفه فقه رسانه تبیین شود.

وی در ادامه سخنانش به تبیین فلسفه فقه رسانه پرداخت و گفت: این علم نسبت به فقه رسانه دانش درجه دو محسوب می شود و علمی که به پرسش‌های کلان دانش رسانه پاسخ دهد و ارتباط رسانه دیگر علم‌ها دیگر همچون کلام، اخلاق روشن می‌کند، فلسفه فقه رسانه نامیده می‌شود؛ همچنین فلسفه فقه رسانه که این علم توصیه‌ به فقیهانی است که مسائل رسانه را مورد بررسی قرار داده‌اند.
 

اکبری ابراز کرد: موضاعات خرد همچون اهداف و مقاصد رسانه، قلمرو و دامنه آن، نسبت رسانه با دیگرهای علوم، نسبت تاثیرگذاری و تأثیرپذیری فقه از زمانه دارد متدل و روش شناسی از موضوعاتی هستند که در علم فقه رسانه مورد بررسی قرار می گیرند.

این کارشناس امور رسانه با بیان این که مبنا و منشأ فقه رسانه بر اساس فقه جواهری استوار شده است، گفت: شیوه و روش شناسی فقه رسانه بر مبنای فقه جواهری است؛ اما وقایع جدید فقه رسانه در منابع چهارگانه شیعی جستجو کرد با این که منابع جدیدی همچون عرف را در این موضوع مورد بررسی قرار گیرد.

وی بیان کرد: اصول فقه رسانه همان اصول فقه سنتی است یا اصول و موضوع جدیدی در فقه رسانه مطرح می‌شود؛ بنابراین منابع فقه رسانه بحث مقدمه‌ای است که باید قبل از ورود به علم فقه رسانه مورد پژوهش قرار گیرید.

این کارشناس امور رسانه بیان کرد: فقهیان تقسیم‌های درون فقهی مختلفی همچون احکام عبادات و معاملات را ارائه کرده‌اند بنابراین لازم است که جایابی مناسبی برای علم رسانه در فقه شود تا بتوانیم به گونه دقیق این مباحث را بررسی کنیم.

وی در ادامه سخنان به تبیین واژه فقه پرداخت و گفت: در عبارت علما فقه به معنای «فهم شیء دقیق» آمده است و فقیه به معنای دین شناس کامل بیان شده است.

 این کارشناس امور رسانه در ادامه به تبیین واژه رسانه پرداخت و گفت: وسائل که در فرایند ارتباط جمعی استفاده می‌شود و افراد بسیاری مخاطبان قرار دارند؛ از آن تعبیر رسانه می‌شود.

اکبری اظهار داشت: رسانه جمعی همحون رادیو تلویزون، نشریات، اینترنت و خبرگزاری‌ها از رسانه‌های ارتباط جمعی محسوب می‌شوند که در فقه رسانه مورد بررسی قرار گیرند.

 
وی در ادامه سخنانش به بیان کارکردهای رسانه‌های دیداری، شنیداری و متنی پرداخت و گفت: اطلاع رسانی و خبر رسانی، آموزش و تعلیم؛ ارشاد و تربیت؛ ایجاد سرگرمی و و تفریح از کارکردهای رسانه به شمار می‌رود.
 
 

وی  کارکردهای نظارتی، انتقال فرهنگ، آگاهی بخشی، بحران زدایی، اعتماد سازی و تبلیغ دینی را از دیگر کارکردهای رسانه نام برد و گفت: امروز رسانه‌ها کارکردهای نظارتی دارند و و بر مجموعه دولت، شرکت ها و نهادها و احزاب حتی مردم نظارت دارند.

این کارشناس امور رسانه ابراز کرد: امروز جامعه بر اساس ارزش‌ها و آرمان‌های مستمر استوار است؛ این ارزشهای نسل قدیم به نسل جدید  منتقل می‌شود، بنابراین رسانه می‌تواند در انتقال فرهنگ نقش به سزایی ایفا کند.

اکبری با بیان این که رسانه امروز می‌تواند بحران اجتماع و سیاسی و طبیعی را کنترل کند، افزود: یک بحران فراگیر اجتماعی همانند زلزله و سیل در منطقه‌ای اتقاق افتاده است، رسانه می‌تواند نقش مؤثری در بحران زادیی این حادثه ایفا کند.

 
وی در بخش دیگر از سخنانش به ویژگی‌ها رسانه‌های ارتباط جمعی پرداخت و بیان کرد:  سرعت انتشار، گستردگی حوزه انتشار، فراگیری، در دسترس مخاطابان و آسان بودن و کم هزینه بودن آن از ویژگی‌های رسانه‌های ارتباط جمعی است.

 وی با بیان این که در این زمان رسانه‌های اجتماعی در جامعه گسترش یافته است، گفت: امروزه رسانه‌های و شبکه‌های اجتماعی در عرصه زندگی مردم وارد شده است و مردم با این رسانه از طریق اینترنت و اپلیکشن موبایل ارتباط برقرار می‌کنند.

اکبری با بیان این که رسانه‌های اجتماعی افزون بر دارا بودن ویژگی‌های رسانه‌های ارتباط جمعی، ویژگی‌های منحصر به فردی نیز دارد، افزود: در رسانه‌های اجتماعی فرد می‌تواند در روند اطلاع رسانی نقش مؤثری ایفا کند و تمام مخاطبان درگیر و مشارکت مؤثری در گفت‌وگوها و مسائل مطرح شده دارند؛ که باید رسانه اجتماعی در علم فقه رسانه در باب مستقلی بررسی شود.

گفتنی است؛ دوره آموزشی فقه رسانه هر دوشنبه ازساعت 19 تا اذان مغرب در قم، بلوار جمهوری،ک 2، فرعی اول سمت چپ پلاک6، ساختمان انجمن‌های علمی حوزه برگزار می‌شود./998/پ202/ی