«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» تابلوی معانی و مضمون هر سوره قرآن است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام والمسلمین سیّد ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی در نخستین جلسه تفسیر سوره مبارکه لقمان در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد به آیه مبارکه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» اشاره و اظهار کرد: آیه بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ 113 بار به صورت مکرر در ابتدای سوره های قرآن کریم نازل شده است؛ این 113 آیه از نظر لفظ با هم مشترک هستند اما از نظر معنا و مضمون با یکدیگر تفاوت دارند، به عبارتی بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ هر سوره، تابلوی معانی و مضمون آن سوره است و به دلیل تفاوت مضمون سوره ها، معنای بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ هر سوره با سوره دیگر نیز متفاوت است.
وی در تفسیر عبارت «بِسْمِ اللَّهِ» عنوان کرد: وجوه مختلفی برای استفاده از لفظ بِسْمِ اللَّهِ و عدم استفاده از کلمه الله به تنهایی وجود دارد، نخست اینکه اسم عین مسمّی است و بِسْمِ اللَّهِ و اللَّهِ عین یکدیگر هستند، همچنین برای اینکه بین سوگند خوردن به اسم الهی که با «و اللَّهِ» آغاز می‌شود با نام الهی تفاوت باشد از بِسْمِ اللَّهِ استفاده می‌شود و وجه سوم اینکه استفاده از بِسْمِ برای آماده شدن قلب، جان و روح انسان است تا خود را برای بر زبان جاری ساختن نام مقدس الهی یعنی اللَّهِ آماده کند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه «الرَّحْمَنِ» به معنای مهربانی، شفقت و عطوفت است، تصریح کرد: رحمت الهی به معنای رفع حاجت نیازمندان است و در این عالم هر شئی و موجودی، نیازمند به غنیِ مطلق و وابسته به فیض الهی هستند؛ این نوع رحمت، رحمت عامه است و به فرموده امام علی(ع) نباید آن را صرفاً به عطوفت و مهربانی وصل کرد.
وی برای درک بیشتر معانی رحمت عام و خاص، به داستانی از حضرت موسی(ع) اشاره و بیان کرد: حضرت موسی(ع) از خداوند برای خانواده و یارانش خیر دنیا و آخرت را طلب کرد و خداوند در پاسخ به این درخواست، سه جواب به کلیم الله(ع) داد و فرمود عذاب من به هر کسی که بخواهم خواهد رسید، رحمت من همه چیز را در بر می‌گیرد و برای اینکه خیر دنیا و آخرت نصیب تو و یارانت شود، باید تقوای الهی، پرداخت زکات و ایمان به آیات الهی را در خود نهادینه کنید.
تولیت آستان قدس رضوی ادامه داد: از پاسخ اول پروردگار مشخص می‌شود که عذاب خاص الهی نصیب عده ای کافر و گناه‌کار خاص می‌شود که خداوند را انکار و فرمان الهی را نقض کرده و در مقابل خداوند شمشیر کشیده اند.
حجت الاسلام والمسلمین رئیسی خاطرنشان کرد: پاسخ دوم خداوند به حضرت موسی(ع)، رحمت عام الهی را مشخص می‌کند که هر شئی شامل رحمت الهی می‌شود؛ به عبارتی از دوزخ و ملک دوزخ تا پرندگان و انسان های کافر و منافق مشمول رحمت الهی قرار گرفته و موجود شده اند؛ در مقابل این رحمت عام الهی، عدم و نیستی قرار دارد نه غضب الهی، به عبارتی همه آنچه موجود است شامل رحمت الهی شده و آنچه که وجود پیدا نکرده است، از این رحمت عام خداوند محروم مانده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه غضب الهی در برابر رحمت خاص الهی قرار می‌گیرد، گفت: رحمت خاص خداوند و خیر دنیا و آخرت نیز نصیب آن‌هایی می‌شود که تقوای الهی، پرداخت زکات و کمک به خلق و ایمان به آیات الهی را در خود نهادینه کرده اند.
تولیت آستان قدس رضوی به روایتی از امام رضا(ع) اشاره و ابراز کرد: حضرت ثامن الحجج(ع) در مورد جایگاه بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ می‌فرمایند: نزدیکی بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ به اسم اعظم به اندازه فاصله میان سیاهی و سفیدی چشم است.
وی با تأکید بر این که بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ نزدیک‌ترین اسم به اسم اعظم الهی است، تصریح کرد: اسم اعظم یک لفظ و یا مفهوم نیست بلکه معنایی است که از سوی یک قلب پاک، نورانی و الهی که بتواند با حضرت حق ارتباط برقرار کند، جاری می‌شود و تأثیرش نیز از سوی خداوند و نه از لفظ ایجاد می‌شود؛ بنابراین اینکه انسان به دنبال عرفا و دریافت اسم اعظم از آن‌ها باشد، مشخص نیست که تأثیر گذار باشد.
یادآور می شود، همزمان با ماه مبارک رمضان جلسات تفسیر سوره لقمان هر روز در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد حرم رضوی از سوی تولیت معظم آستان قدس رضوی برگزار می شود./202/1308/ب1