چرا دیه و ارث زن نصف مرد است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله جعفر سبحانی، استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه امشب در سومین برنامه چشمه معرفت که در ماه مبارک رمضان از شبکه اول سیما پخش می شود با اشاره به سخن جلسه قبل مبنی بر این که اسلام علاقه مند است که مسلمانان نسبت به عقاید آگاهی داشته باشند، اظهار داشت: حال در این جا سؤالی مطرح می شود و آن این است که آیا می توان از اسرار احکام الهی سؤال بپرسیم؟ جواب این است که اسلام یک سری اصول و معارف دارد و یک سری احکام؛ در بخش معارف و اصول پاسخ به صورت مطلق، مثبت است و همه اصول عقاید همراه با دلیل است، چرا که ما آن چه را معتقدیم هم برهان عقلی و هم برهان نقلی دارد.
وی ادامه داد: قرآن کریم نیز در مقام بیان معارف اسلام بیان می کند که همه این معارف همراه با برهان است، به عنوان نمونه در بحث توحید می فرماید نمی شود اداره جهان به دست دو خدا باشد چرا که در غیر این صورت فساد پیش می آید و یا در بحث لزوم ارسال پیامبران دلیل آن را انذار معرفی می کند، بنابراین معارف اسلام و اصول همراه با برهان است و نمی شود فردی به مسأله ای اسلامی معتقد باشد و بر آن دلیل نداشته باشد و هرگز عقیده بدون دلیل معنا ندارد و به همین خاطر است که می گویند تقلید در اصول جایز نیست.
حضرت آیت الله سبحانی با بیان این که در بخش احکام باید دو مطلب را از هم جدا کرد، ابراز داشت: اگر بگوییم بشر می تواند از اول کتاب طهارت تا پایان کتاب دیات، یعنی به کل فقه آگاهی کامل داشته باشد این به هیچ وجه عملی نیست، چراکه هزاران حکم داریم که دارای مفسده و مصلحت است ولی در عین حال می شود از اصول کلی احکام دلیل را بفهمیم، به عنوان نمونه نمی توان فهمید که چرا نماز صبح دو رکعت است ولی می توان از اصل نماز خواندن سؤال کرد چرا که جواب آن برای یاد خدا بودن و کمتر گناه کردن است چراکه اگر بدانیم در محضر خدا هستیم به سمت گناهان نمی رویم.
وی افزود: در قرآن به صراحت بیان شده است که نماز انسان را از فحشا و منکرات و گناه باز می دارد البته به نماز فرد هم بستگی دارد؛ چرا که نماز انسان کامل او را از مکروهات هم باز می دارد و یا در بخش دیگری از احکام که می توان از آن سؤال کرد این است که در قرآن سهم مرد در تقسیم ارث دو برابر زن است که علما دلیل این مطلب را بیان کرده اند و یا این که چرا دیه مرد هزار دینار و دیه زن 500 دینار است بزرگان جواب داده اند، دیه در مقابل انسانیت نیست و انسانیت در هر دو مرد و زن یکسان است، زن به هیچ وجه انسانی ناقص نیست تا به این دلیل دیه او نصف باشد بلکه دیه در برابر خسارت اقتصادی است که به عائله می رسد چون ضرر اقتصادی مردی که اداره خانه بر عهده او است از زن خانه دار بیشتر است و به عبارت دیگر فرزندانی که پدر از دست می دهند بسیار بیشتر از فرزندانی که مادر از دست می دهند متحمل خسارت اقتصادی می شوند و به همین دلیل باید دیه او بیشتر باشد.
استاد برجسته درس خارج با اشاره این که خود قرآن کریم نیز گاهی اسرار احکام را ذکر می کند، ابراز داشت: به عنوان نمونه در مسأله قمار بازی و شرب خمر قرآن می گوید: قمار حرام است چون ایجاد عداوت و دشمنی می کند و هستی فرد را از او می گیرد و هرچند به اختیار باشد قلبش را مملو از عداوت می کند و همین طور در مستی ناشی از شرب خمر انسان از یاد خدا باز می ماند و حال او به خودش واگذار می شود که همین مطلب برای حرمت شرب خمر و قمار کافی است.
وی در پایان تصریح کرد: از مطالبی که بیان شد مشخص می شود همه معارف اسلام و اصول عقاید همراه با برهان و دلیل است؛ و در احکام شرعیه دلایل به صورت کلی قابل بررسی است ولی جزئیات احکام مثل تعداد رکعات نماز جنبه سری و غیبی دارد و علم به غیب خودش یکی از پایه های ایمان است./1330/پ202/ج