رابطه توکل و توحید افعالی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، آیت الله سید ابوالحسن مهدوی عصر امروز در جمع طلاب مدرسه ملا عبدالله، با اشاره به دیدگاه های مختلف راجع به توحید افعالی و توکل، گفت: در توکل حرکت اشخاص یک ملاک مؤثر است و بدون این حرکت توکلی اتفاق نمی افتد ولی در توحید افعالی اشخاص تمام امور را به خداوند می سپارند.

وی ادامه داد: اگر خوب دقت کنیم در می یابیم با این دیدگاه، مسأله توکل بر خداوند منتفی است، چرا که در توکل حرکت شخص یک ملاک مؤثر است و بدون این حرکت توکلی اتفاق نیفتاده بلکه تفویض به وقوع پیوسته است.

استاد اخلاق حوزه علمیه اصفهان در ادامه مباحث مربوط به بحث توکل افزود: یکی از مباحث بسیار با اهمیتی که تا به الآن در علم کلام در مورد آن صحبتی نشده، ارتباط توکل با توحید افعالی است و توحید افعالی یعنی همه اتفاقات عالم از افتادن یک برگ درخت تا وقوع مهم ترین و تأثیرگذارترین اتفاقات، با خواست و اراده الهی محقق می شود، یعنی اراده الهی علت العلل همه اتفاقات است.

آیت الله مهدوی در ادامه ابراز کرد: اگر خوب دقت کنیم در می یابیم با این دیدگاه، مسأله توکل بر خداوند منتفی است، چرا که در توکل حرکت شخص یک ملاک مؤثر است و بدون این حرکت توکلی اتفاق نیفتاده بلکه تفویض به وقوع پیوسته است.

نماینده مردم اصفهان در مجلس خبرگان رهبری با بیان مثالی تشریح کرد: فرض کنید فردی برای مبارزه با دشمن به جنگ می رود و با دشمن روبرو می شود، از دیدگاه توکل او حق ندارد جلوی گلوله دشمن برود و جانش را به خطر بیندازد، چرا که باید در حفظ کردن جانش تا جایی که عقلش می رسد، تلاش کند.

وی ادامه داد: از دیدگاه توحید افعالی چون همه کاره خداوند است و بدون اراده او هیچ فعلی محقق نمی شود، انسان بدون این که ذره ای بترسد می تواند جلوی گلوله دشمن قرار گیرد، یعنی در مبارزه با دشمن اراده و عقل خود را به کار نگیرد و همه چیز را به مسبب الاسباب یعنی خداوند واگذار کند.

آیت الله مهدوی اذعان کرد: به تعبیر آیات قرآن توحید افعالی به دو بخش افعال حدوثی یعنی اتفاقاتی که جدید خلق می شوند و افعال بقایی یعنی اتفاقاتی که قبلاً حادث شده و در حال حاضر هم جریان دارد، تقسیم بندی می شود، معتقد به توحید افعالی اعتقاد دارد هم در حدوث اتفاقات و هم در بقای اتفاقات، اراده خداوند علت اصلی است.

امام جمعه موقت اصفهان به رفتار سید علی قاضی، عارف بی نظیر قرن اخیر اشاره کرد و گفت: علامه طباطبایی می گوید زمانی که سید علی قاضی در حال تدریس مبحث توحید افعالی بودند، ناگهان سقف اتاق حجره ریزش کرد و همه ما فرار کردیم، بعد از مدتی کوتاه متوجه شدیم که آقای قاضی بیرون نیامدند، وقتی دلیل را از ایشان جویا شدیم، گفتند، بیایید داخل خداوند با این کار می خواست شما را امتحان کند.

وی ادامه داد: اگر دقت کنیم رفتار علی آقا قاضی از دیدگاه توحید افعالی درست بوده، چون ایشان خواست خدا را بر همه چیز مقدم دانسته اند و از جایشان بلند نشده اند و از آن طرف هم رفتار شاگردانشان از دیدگاه توکل درست بوده، چرا که برای حفظ جانشان تلاش خود را بکار گرفته اند، یعنی رفتار هر کدام از دیدگاهی درست است و از دیدگاهی غلط یا قبول هر دیدگاه انکار دیدگاه دیگر را به دنبال دارد.

آیت الله مهدوی در ادامه اذعان کرد: در روایتی از امام صادق(ع) آمده که هیچ گاه طلب رزق از طریق حلال را رها نکن، چرا که رزق حلال به دین داری کمک می کند و بعد از این که وسیله رفت و آمدت را قفل کردی بر خداوند توکل کن یا در روایتی دیگر از امیرالمؤمنین(ع) آمده که دنبال به دست آوردن رزق باش چون این رزق به کسی که به دنبال آن برود، تعلق می گیرد.

نماینده ولی فقیه در هلال احمر افزود: در روایات معصومین(ع) انسان ها به تلاش فردی و اجتماعی سفارش شده اند و از واگذاری کارشان به دیگران به شدت نهی شده اند تا جایی که وقتی افرادی به استناد به آیات دوم و سوم سوره طلاق کارشان را رها کردند و در خانه مشغول عبادت شدند، پیامبر(ص) در مورد آن ها فرمودند، «نفرت دارم از افرادی که فاقِر باشند» یعنی دهانشان را همانند جوجه پرنده باز کنند و بدون تلاش منتر رسیدن ارزاق الهی باشند.

وی در تشریح آیات دوم و سوم طلاق اظهار کرد: مراعات کامل تقوای الهی در همه زمینه انسان را از بن بست ها خارج می کند، این وعده خداوند است که از راه بی گمانی انسان متقی را یاری رساند.

آیت الله مهدوی به یکی از سنت های الهی اشاره کرد و گفت: یکی از سنت های بی بدیل الهی این است که ماده اولیه همه مصنوعات در عالم قرار داده شده و انسان باید با استفاده از این مواد اولیه و با کمک گرفتن از دیگران برای ساخت این مصنوعات تلاش کند.

استاد اخلاق حوزه علمیه تصریح کرد: زمانی که یکی از شیعیان خدمت امام صادق(ع) می رسد و از ایشان می خواهد که برایش دعا کنند که بدون واسطه رزق خداوند به او برسد، امام در پاسخ او می فرمایند، با دعای ما سنت های الهی تغییر نمی کند، سنت الهی است که رزق، از بعضی افراد به بعضی دیگر برسد ولی برایت دعا می کنم رزقت را از دست بهترین افراد دریافت کنی که این بخشی از سعادت است.

وی با اشاره به دعایی که مرحوم پدرش در زمان حیات از آن بهره می برده، تأکید کرد: پدر مرحومم دائماً دعا می کردند که خدایا هیچ گاه من را محتاج انسان پست نکن و هیچ گاه نمی گفتند که خدایا من را محتاج نکن، چرا که سنت الهی است که انسان ها به یکدیگر محتاج باشند./201/867/ب1