حج در حوزه اقامه توحید و ترویج فرهنگ توحیدی نقش عمده‌ای دارد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی تخصصی «حج شط همیشه جاری» با موضوع حج، فرهنگ هنر و رسانه عصر روز گذشته با حضور جمعی از اساتید حوزه در سالن جلسات سازمان حج و زیارت استان قم برگزار شد.
حجت الاسلام سیدمحمد حسین هاشمیان در این نشست با اشاره به حج و ظرفیت های آن در تحول الگوهای فرهنگی، اظهار داشت: از فرهنگ تعاریف زیادی بیان شده است که یک تعریف که به نوعی تلفیق از این تعاریف است فرهنگ را در چهار سطح باورها، ارزش ها، نمادها و رفتارهایی تعریف می کند که مشترک بین اعضای یک جامعه است.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقر العلوم(ع) با بیان این که حقیقتا حج در هر کدام از این چهار سطح کارکردهای خاص خودش را دارد، ابراز داشت: حج در لایه باورها و در حوزه اقامه توحید و ترویج و بسط فرهنگ توحیدی نقش عمده ای دارد؛ اگر در لایه باورها به رکن توحید بسنده نکنیم در بعد انسان شناسی هم تحولاتی که فرهنگ حج از خود بر جای می گذارد قابل رصد و پیگیری است.
ظرفیت فرهنگی حج در لایه باورها و ارزش ها
وی افزود: در این سطح شاید بتوان گفت مهمترین ارزش هایی که از ظرفیت حج در لایه تحولات فرهنگی بهره برداری می شود ظرفیت صبر و استقامت است؛ حاجی در گذشته یک دوره بسیار طولانی از کاشانه و کار رها می شد و به حج عظیمت می کرد، الان هم نزدیک 50 روز از خانه و خانواده دور می شود؛ همدردی و مواسات نیز از ارزش های دیگر حج است، با توجه به این که حاجی ها از هرطبقه ای از طبقات اجتماعی که باشند در یک هیأت واحد قرار می گیرند.
حجت الاسلام هاشمیان به ظرفیت نظم و تعاون به عنوان یکی دیگر از لایه های ارزشی حج اشاره کرد و عنوان داشت: نظم در حج با توجه به مناسک دقیق و در یک بازه زمانی مشخص چشم گیر است؛ این که باید وقوف، محرم شدن و رمی جمرات، قربانی کردن و ادعیه در یک بازه زمانی مشخص باشد مسأله ای مهم و غیر قابل چشم پوشی است.
وی افزود: مفاهیم ارزشی دیگری همچون زهد و قناعت نیز در حج تبلور پیدا می کند و حج در جامعه مدرن و رفاه زده امروز که حتی مسلمین هم درگیر آن شده و جامعه را از مسیر تعالی خارج کرده است، یک دوره کنار گذاشتن فرهنگ غرب و رجوع به ارزش های اصیل اسلامی است.
لایه نمادهای حج مغفول مانده است
عضو هیأت علمی دانشگاه باقر العلوم(ع) با اشاره به ظرفیت حج در لایه نمادها، ابراز داشت: حج آمیخته ای از نمادها است و از همین رو مناسک حج نیازمند معنا شناسی است؛ ظرفیت نشانه و نماد، ظرفیتی عظیم در حوزه فرهنگ است که رسانه ای شدن، هنری شدن و ماندگار شدن یک فرهنگ را در پی می آورد و فریضه حج از این جهت نسبت به فرایض دیگر برتری دارد؛ رمی جمرات، لباس احرام، مشعر و منا مبتنی بر حقایقی بسیار زیبا است که البته ما از این حوزه کمتر پرداخته ایم.
وی یادآور شد: در لایه چهارم یعنی سطح رفتارها، تعابیر قرآن جالب است؛ برخی رفتارهایی که شاید در زمان هایی دیگر مشکلی نداشته باشد در حج حرام می شود که از جمله آن جدال است که حتی اگر شخص برحق باشد نکوهش شده است و از طرفی رفتارهایی که در زمان های دیگر بر انسان واجب نبوده است در حج به عنوان یک فریضه مطرح می شود.
فرهنگ موضوعی مشترک بین اعضای جامعه
حجت الاسلام هاشمیان با تأکید بر این که قید مشترک بودن بین اعضای جامعه در تعریف فرهنگ بسیار مهم است، عنوان کرد: هرچه قدر افرادی که پایبند به نظام فرهنگی هستند در لایه ای از باورها مشترک باشند، فرهنگ قوی تری دارند و در حج نیز همین طور است که افراد با وجود داشتن خرده فرهنگ ها با هم متحد می شوند که در جای دیگر شاهد آن نیستیم غیر از اربعین که چندسالی است به شکر خدا رونق خوبی گرفته و ظرفیت فرهنگی بسیار بالایی را ایجاد کرده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقر العلوم(ع) گفت: اگر سیاست های غلط آل سعود نبود می توانستیم از ظرفیت عظیم حج در سطح جهان استفاده کنیم ولی امروز نیز اگر خرده فرهنگ را مدیریت کنیم و اختلاف را کنار بگذاریم می توانیم بسیاری از مناقشات و تعارضات را که دشمن از آن سوء استفاده می کند به سادگی حل کنیم؛ حج باید فرهنگی جهانی و فرازمانی و فرامکانی بشود تا مواجهه فعالی در جبهه فرهنگی داشته باشیم./1330/پ202/ی