کیفیت عقد اخوت مشمول ارث تشریح شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام فقیهی امروز در نشست تخصصی تفسیر قرآن کریم که در محل شبستان بزرگ نجمه خاتون(س) آستان مقدس حضرت معصومه(س) برگزار شد به تشریح آیه 33 سوره نساء پرداخت و گفت: خداوند متعال در این آیه مبارکه می‌فرماید«وَ لِکُلٍّ جَعَلْنا مَوالِيَ مِمَّا تَرَکَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ وَ الَّذينَ عَقَدَتْ أَيْمانُکُمْ فَآتُوهُمْ نَصيبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلي کُلِّ شَيْءٍ شَهيداً یعنی ما برای هر چیزی از آنچه پدر و مادر و خویشان به جای گذاشته‌اند وارثانی قرار داده‌ایم و با هر که عهد و پیمان حقوقی بسته‌اید بهره آنان را بدهید و نقض عهد نکنید که خدا بر هر چیز گواه است.»
کارشناس برنامه‌های معارفی آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره به اینکه در فراز آخر این آیه مبارکه نکته‌ای حقوقی و پیچیده از سوی خداوند متعال تشریح شده است، اظهار داشت: در تفسیر المیزان برای تبیین این فراز آیه مرحوم علامه طباطبایی فرموده است«و الذین عقدت ایمانکم فاتوهم نصیبهم ان الله کان علی کل شی‌ء شهیدا در حقیقت کنایه از کسانی است که با عقد ازدواج به انسان ارتباط پیدا می‌کنند و ارتباط سببی با او دارند می‌فرماید بهره آن‌ها را هم بدهید چون خداوند بر همه‌چیز گواه است و هیچ‌چیز بر او مخفی نمی‌ماند.»
استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان اینکه کلمه«عقد» در مقابل کلمه«حل» است، گفت: عقد یعنی گره زدن و حل یعنی گره گشودن این در حالی است که در تفسیر نمونه در این زمینه همچنین وارد تحلیل و بررسی موضوع شده است«ایـنـکـه در آیه از پیمان تعبیر به عقد یمین گره زدن با دست راست شده به خاطر آن اسـت که انسان معمولاً براى هر کار بیشتر از دست راست استفاده می‌کند و پیمان نیز شبیه به یک نوع گره زدن است. اکنون ببینیم هم‌پیمان‌هایی که باید سهم ارث آن‌ها را پرداخت چه اشخاصى هستند بـعـضى از مفسران احتمال داده‌اند که منظور زن و شوهر است؛ زیرا آن‌ها با یکدیگر پـیـمـان زنـاشـویى بسته‌اند ولى این احتمال بعید به نظر می‌رسد چون تعبیر ازدواج بـه عـقـد یـمین و مانند آن در قرآن بسیار کم است.»
سخنران آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره اینکه عقد اخوت با کیفیت و هویت مرسوم در صدر اسلام در مصادیق این فراز آیه ذکرشده است، اظهار کرد: در عقد اخوت زمانی از میت ارث خواهد برد که میت وارثی نداشته باشد این در حالی است که اگر وارثین تراز اول حضور داشته باشند بر اساس جایگاه از اموال میت ارث تقسیم می شود؛ چراکه بر اساس عقد اخوت«ضمان جریره» بر عهده برادر اسلامی میت است که باید آن را ادا کند؛ البته باید در نظر داشت که این نظر صریح تفسیر نمونه است.
حجت‌الاسلام فقیهی در پایان به اهمیت وفای به عهد در عقود اسلامی پرداخت و گفت: عقد اخوت مورد نظر در صدر اسلام که از آن به‌عنوان«ضمان جریره» یاد می‌شود آن «عقدی است که به موجب آن‌یکی از طرفین عقد مسؤولیت جنایات مستلزم دیه را نسبت به‌طرف عقد می پذیرد با این شرط که از او ارث ببرد. این در حالی که شخص ضامن نباید از وراث قانونی مضمون عنه باشد؛ بنابراین جریره در لغت به معنی گناه و جنایت است که در عصر حاضر مؤسساتی مانند بیمه از مصادیق آن به شمار می‌رود./837/پ202/ی