احکام فقهی کیفیت رکوع تشریح شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام حسنی امروز در سخنرانی آستان مقدس حضرت معصومه(س) که در شبستان نجمه خاتون(س) برگزار شد یکی از شرایط قبولی نماز را توجه به احکام نماز توصیف کرد و گفت: توجه به احکام نماز مقدمه‌ای است تا نمازگزار در سبک زنگی خود از کسانی که نماز را سبک می‌شمارند جدا شود.
کارشناس معارفی آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره به اینکه نماز پنج رکن دارد، اظهار کرد: نیت، تکبیراحرام، قیام، رکوع و سجده ارکان نماز یک مؤمن را شکل می‌دهد؛ در رساله‌های عملیه رکوع را چنین توصیف کرده‌اند که«نماز گزار پس از قرائت باید به‌اندازه‌ای خم شود که دست‌ها به زانو برسد و به نیت رکوع این عمل را انجام دهد»
سخنران آستان مقدس حضرت معصومه(س) با بیان اینکه در احکام ذکر رکوع آمده است«مستحب است پیش از رفتن به رکوع و قبل و بعد از هر سجده تکبیر بگوید این تکبیر باید در حال رفتن به رکوع یا سجود یا سر برداشتن از آن نباشد، ولی به‌طورکلی می‌تواند درهرحال ازجمله در حال رفتن به رکوع و سجود یا سر برداشتن از آن، تکبیر و دیگر ذکرها را به‌قصد ذکر مطلق بگوید.» گفت: امام راحل در رساله عملیه خود صراحتاً در موضوع کیفیت رکوع آورده‌اند«احتیاط آن است كه در حال ركوع دست‌ها را بر زانو بگذارد. هرگاه ركوع را به‌طور غیرمعمول بجا آورد، مثلاً به چپ یا راست خم شود، اگرچه دست‌های او به زانو برسد صحیح نیست.»
حجت‌الاسلام حسنی با اشاره به اینکه بر اساس رساله امام خمینی(ره) در کیفیت ذکر رکوع آمده است«در ركوع باید به مقدار ذكر واجب، بدن آرام باشد و در ذكر مستحب هم اگر آن را به‌قصد ذكرى كه براى ركوع دستور دادهاند بگوید بنا بر احتیاط واجب، آرام بودن بدن لازم است. اگر درحالی‌که ذكر واجب ركوع را مىگوید، بدن او بىاختیار حركت كند و حال طُمأنینه واجب را بر هم بزند، باید پس از آرام گرفتن بدن، ذكر واجب را دوباره بگوید. حركت اندك بدن یا حركت انگشتان و امثال آن اشكال ندارد.» اظهار کرد: باید توجه داشت که اگر مکلف«هرگاه نتواند به‌اندازه ركوع خم شود باید به چیزى تكیه دهد و ركوع كند و اگر موقعى هم كه تكیه داده نتواند به‌طور معمول ركوع كند باید به هر اندازه مىتواند خم شود و اگر هیچ نتواند خم شود باید موقع ركوع بنشیند و نشسته ركوع كند و احتیاط مستحب آن است كه نماز دیگرى هم بخواند و براى ركوع آن با سر اشاره نماید؛ و اگر نمىتواند نشسته هم ركوع كند و براى ركوع فقط مىتواند در حالى كه نشسته است كمى خم شود باید ایستاده نماز بخواند و براى ركوع با سر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است كه نماز دیگرى هم بخواند و موقع ركوع آن بنشیند و هر قدر مىتواند براى ركوع خم شود؛ و اگر در حال نشسته هم نتواند ركوع كند باید ایستاده نماز بخواند و براى ركوع با سر اشاره كند و اگر نتواند اشاره كند باید به نیت ركوع چشم‌ها را هم بگذارد و ذكر آن را بگوید و به نیت برخاستن از ركوع چشم‌ها را باز كند؛ و اگر از این هم عاجز است باید در قلب نیت ركوع كند و ذكر آن را بگوید.»
کارشناس معارفی آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره به اینکه نمازگزار نباید در خم شدن به طرفین متمایل شود، گفت: بر اساس استفتائات مکلف باید توجه داشته باشد که اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و در این هنگام یادش بیاید که رکوع نکرده، باید برخیزد و بایستد و از حال ایستاده به رکوع برود، پس اگر بدون برخاستن و ایستادن از همان حال نشسته خود را به حالت خمیدگی رکوع برساند نمازش باطل است.
حجت‌الاسلام حسنی با اشاره به اینکه در رکوع نیت شرط قبولی آن است، اظهار کرد: در برخی اوقات فرد ممکن است برای مانع‌شدن از وقوع خطری برای فرزندش خم شود و دوباره برگردد این از نگاه شرع مقدس اشکالی ندارد بر این اساس در احکام فقهی مراجع تقلید به‌صراحت آمده است«خم شدن باید به‌قصد ركوع باشد، پس اگر به‌قصد كار دیگرى مثلاً براى كشتن جانور خم شود، نمىتواند آن را ركوع حساب كند بلكه باید بایستد و دوباره براى ركوع خم شود و به واسطه این عمل، ركن زیاد نشده و نماز باطل نمىشود. كسى كه دست یا زانوى او با دست و زانوى دیگران فرق دارد، مثلاً دستش خیلى بلند است كه اگر كمى خم شود به زانو مىرسد یا زانوى او پایینتر از مردم دیگر است كه باید خیلى خم شود تا دستش به زانو برسد باید به‌اندازه معمول خم شود. كسى كه نشسته ركوع مىكند باید به‌قدری خم شود كه صورتش مقابل زانوها برسد و بهتر است به‌قدری خم شود كه صورت نزدیك جاى سجده برسد.»
وی افزود: امام راحل درباره ذکر رکوع فرموده‌اند«ذكر واجب در ركوع عبارت است از یک‌بار گفتن سُبْحانَ رَبِّىَ العَظیمِ وَبِحَمْدِهِ یا سه بار گفتن سُبْحانَ الله و اگر به‌جای آن ذكر دیگرى از قبیل اَلحَمْدُلِله و الله اَكبَر و غیر آن را به همان مقدار بگوید نیز كافى است. ذكر ركوع باید دنبال هم و به عربى صحیح گفته شود و مستحب است آن را سه یا پنج یا هفت مرتبه بلكه بیشتر بگویند.»/837/پ202/ی