سوءاستفاده از عکس‌های قطعه ۴۴ گلزار شهدا
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از ایکنا، در بین عکس‌هایی که در فضای مجازی از گلزار شهدا جستجو کردیم، چند عکس بیش از دیگر تصاویر توجه‌مان را به خود جلب کرد. بعد از کمی جستجو و پیگیری، به راحتی عکاس آن تصاویر را که تا به امروز عکس‌هایش بیش از پیش بیننده پیدا کرده بود را یافتیم. عکاسی که اکنون مجموعه بسیار ارزشمندی از حال و هوای سال‌های قبل گلزار را در اختیار دارد و تا توانسته از این دیار بهشتی تصویر به یادگار برداشته است. اما عکس‌هایی که امروز، جنجالی در بین مخالفان و موافقان طرح بهسازی به پا کرده سوژه ماست؛ چرا که این عکس‌ها اولین تصاویری است که مخالفان طرح بهسازی قبور شهدا، آنها را سندی برای تخریب مزارها می‌دانند و هر خبری را که در این باره می‌خوانی، این چند فریم را در آنها می‌یابی. عکاس این تصاویر هم اکنون در بخش عکس یکی از رسانه‌ها فعالیت دارد. در همین رابطه با ع. مختاری گفت‌وگویی کوتاه داشتیم تا از ماجرای این تصاویر با خبر شویم؛
ایکنا: لطفاً درباره زمان و مکان این تصاویر توضیح بدهید و بگویید که چرا این تصاویر را در فضای مجازی منتشر کرده‌اید؟
این عکس‌ها دقیقاً به ۲۰ مهرماه سال ۱۳۸۷ مربوط می‌شود که طرح بازسازی مزار شهدا در قطعه ۴۴ بهشت زهرا(س) طی آن روز کلید خورد. این قطعه مدفن پیکر مطهر قریب به ۴ هزار شهید است که اغلب آنها گمنام هستند. البته تصاویر موجود مربوط به میدانی است که جنب این قطعه وجود دارد و خیابان‌های منتهی و قطعات اطراف آن، که در بولدوزرها در حال کندن آسفالت این محدوده بودند. من به شخصه یکی از مخالفین طرح بازسازی مزار شهدا بوده و هستم، چرا که در آن سال صحبت از برداشتن حجله و تعویض و یک شکل کردن سنگ مزارها بود و متاسفانه با همه مقاومتی که شد، هم از طرف خانواده‌ها و هم من به عنوان یک عکاس این کار صورت گرفت و من فقط در حد بضاعتی که داشتم می‌توانستم تصویر‌هایی را تهیه و در حد یک شوک به مسئولان وارد کنم تا از این کار جلوگیری شود، ولی متاسفانه کسی پای کار نیامد و آن طرح به اجرا گذاشته شد و بخشی از تاریخ مطهر شهدای قطعه ۴۴ از بین رفت. حجله‌ها که هر کدام یک نمایشگاه معنوی از دوران زندگی، منش، روش و تفکر شهید بود نابود شد. سنگ نوشته‌هایی که هر کدام یک منشور انسانیت و آزادگی برای بشر بوده و سیره و عقیده یک قوم که با پیروی از پیر و مراد خود، که همان حضرت امام(ره) است بود، از میان رفت. این مزارها و حجله‌ها همه چیز داشت، اما امروز از قطعه ۴۴ بهشت زهرا(س) فقط یک سنگ سفید بر جای مانده و بس.
ایکنا: پس شما هم یکی از مخالفین طرح بازسازی هستید؟
اگر خوانندگان و کسانی که پیگیر موضوع بهسازی مزار شهدا هستند، این مصاحبه را تا به پایان دنبال کنند و از حرف‌های من به صورت گزینه‌ای برداشت نشود، می‌گویم که اگر منظور از طرح، همان طرحی است که در قطعه ۴۴ طی سال ۸۷ اتفاق افتاد، بله من مخالف هستم. اگر منظورتان طرحی است که در برخی گلزارهای شهرستان‌هایی مانند ارومیه، تبریز، قزوین و غیره که شخصاً از نزدیک در آنها حضور پیدا کردم و دیدم که چه اتفاق تاسف‌انگیزی روی داده است، بله بنده مخالفم. اما اگر منظورتان بهسازی معابر و یک سطح شدن سنگ مزار شهدا برای عبور و مرور همه زائرین مزارها، اعم از جانباز ویلچری و پدران و مادرانی که به هر دلیل یا کهولت سن یا ناتوانی جسمی توان ورود به قطعات را ندارند، بنده موافق این طرح هستم.
ایکنا: بازسازی چه تفاوتی با بهسازی دارد؟
بحث بهسازی با بازسازی و تخریب متفاوت است. در تخریب یا بازسازی سنگ‌ها و المان‌ها و حجله‌ها برداشته می‌شود و سنگ دیگری بدون هیچ المانی و نقشی از مزار قبلی، روی مزار نصب می‌شود؛ همان کاری که در قطعه ۴۴ و دیگر شهرستان‌ها صورت گرفت که با این کارهویت و روح انقلابی جای گرفته هر شهر را می‌توانستیم درعقیده و شریعت شهدای آن بلاد ببینیم. اکنون باید در یک سنگ سفیدرنگ یا سیاهرنگ چه هویتی را جستجو کنیم؟ باور کنید هیچ چیزی برای بیان شخصیت و روحیه شهید ندارد. اما بهسازی همان کاری است که هم اکنون در قطعه ۲۱ و ۲۴ بهشت زهرا(س) در حال انجام است و من و دیگر دلسوزان و علاقه‌مندان به شهدا و خانواده معظم آنها موافق این طرح هستیم.
ایکنا: از نظر شما اکنون تخریبی صورت نگرفته است؟
با قاطعیت می‌گویم خیر. من به عنوان یک فرد از اهالی رسانه و یک تصویرگر که ثبت و ضبط یک واقعه را برعهده دارم و باید آن را به نحو احسن و آن چیزی که هست را به جامعه نشان دهم، می‌گویم که اصلاً در قطعات ۲۱ و ۲۴ گلزار شهدا تخریبی صورت نگرفته است، بلکه اصلاح و مرمت صورت گرفته، به طوری که سنگ‌نوشته‌ها و حجله‌ها حفظ می‌شود و فقط مزارها از آن حالت بالا و پایینی خارج شده و دور سنگ مزارها، سنگ گرانیت چیده و فضا را برای عبور و مرور سهل و آسان می‌کند. آیا این تخریب است؟ اکنون بسیاری از قبور به دلیل عمر بیش از ۲۵ سال در حال تخریب هستند و باید به مرمت آنها توجه کرد.
ایکنا: خب بهتر است درباره عکس‌هایی که در تصاویر این گونه القاء می‌کند که بولدوزرها در حال کندن حجله‌ها و سنگ قبور شهدا هستند؛ آیا واقعیت غیر از این بوده است؟
شاید زاویه تصویربرداری در یک یا دو تصویر این طور به نظر بیاید، ولی اصلاً چنین چیزی نبوده است، چون در وهله اول، مگر ما در بلاد کفر زندگی می‌کنیم که مسئولان این طرح بخواهند این گونه با مزار مدافعان این مرز و بوم و دلیرمردان آنان رفتار کنند، و در وهله بعد، با عقل سلیم جور در نمی‌آید که بولدوزر بخواهد روی مزار شهدا برود و حجله‌ها و سنگ‌ها را خراب کند. اگر دقت شود معلوم است که مزارهایی که در تصویر دیده می‌شود، مسقف هستند و پستی، بلندی مزارها و حجله‌ها به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد که بولدوزر بتواند داخل قطعه بشود. از سوی دیگر روی بولدوزر در عکس‌ها به سمت قطعه ۲۷ گلزار شهداست و اگر مطلع باشید، اصلاً این قطعه مورد بازسازی قرار نگرفته و فکر می‌کنم بی انصافی است که بگوییم عکاس این گونه القاء کرده است، بلکه نوع خبررسانی مغرضانه، ذهن جامعه را به آن سمت برده.
ایکنا: از آنجایی که عکس‌های شما اکنون فقط با کیفیت پایین در فضای مجازی یافت می‌شود، آیا برای دریافت اصل عکس‌ها به شما مراجعه کرده‌اند؟
بله مراجعه شده و حتی مبالغ هنگفتی بابت عکس‌ها به من پیشنهاد داده شده است که به دلیل آشنایی با تفکرات افرادی که به دنبال ضربه زدن به نهادهای مربوطه و حتی نظام هستند، از در اختیار قرار دادن عکس‌ها خودداری کرده‌ام. بنابراین عکس بیشتری را در فضای مجازی منتشر نکردم، اما یک فرد با معرفی خود به عنوان نماینده خانواده شهدا با چاپ این تصاویر روی بروشورهای پخش شده در گلزار شهدا و تجمعات غیرقانونی در مقابل شهرداری و بنیاد شهید و با نام تخریب مزار شهیدان و القاء این موضوع به خانواده‌های شهدا که استخوان‌های شهیدتان را از قبر بیرون کشیدند از آنها سوءاستفاده کرده است و جنجالی را در جامعه به راه انداخت.
من در دادگاهی که خانواده شهدا بحث شکایت را مطرح کرده بودند، حاضر شدم و به قاضی پرونده و خانواده شهدا توضیح دادم که این عکس‌ها تصاویری است که در سال ۸۷ گرفته بودم و این فرد هم اکنون برای رسیدن به مقاصد خود از این عکس‌ها بهره‌برداری شخصی کرده و مورد رضایت من نیست.
ایکنا: برخی خانواده‌ها از این موضوع هراس دارند که نکند با تایید بحث بهسازی سازمان شهرداری و بنیاد شهید به خود اجازه بدهند همان طرح پیاده شده در گلزارهای شهرستان‌ها که شما نام بردید یا قطعه ۴۴ را دوباره اجرا کنند. آیا نباید این حق را به آنها داد؟
قطعاً همین طور است. خانواده‌ها حق دارند که بترسند و باید مسئولان مربوطه این قول و اطمینان را به مردم بدهند و مسئولان فرهنگی نیز باید وارد عرصه بشوند و روشنگری کنند تا این دلهره و بدبینی و آزرده خاطری از ذهن خانواده معظم شهدا و مشتاقان فرهنگ ایثار و شهادت دور شود. اما اگر از این منظر از من که بیش از یک دهه از اوقاتم را میان خانواده شهدا و در فضای گلزار سپری کرده‌ام و با این طرح نیز ناآشنا نیستم، سوال شود، باید بگویم بعید است طرحی که از ابتدا هم معلوم بود افراد انجام دهنده آن که از فرهنگ غنی گنجینه آثار شهدا و وظیفه‌ای که در قبال نسل آینده دارند اطلاعی ندارند این بار به اجرا درآید.
اما قطعه ۲۱ سند خوبی برای پایبندی مسئولان ذیربط برای حفظ آثار اعم از سنگ مزار و حجله شهداست؛ چرا که به خوبی دریافته‌اند که هم خانواده‌ها و هم زائرین مزار شهدا علاقه‌ای به هم تنیده با این شکل مزارها دارند و باید به همین دلیل هم که شده است وضعیت فعلی مزارها در کنار بهسازی کاملاً حفظ شود.
ایکنا: قبل از مصاحبه عکس‌هایی درباره «ننه علی» نشان دادید، لطفاً درباره آنها توضیح دهید.
بله. مادر شهید قربانعلی رخشانی، مشهور به ننه علی، همان مادری است که نزدیک به ۱۷ یا ۱۸ سال از روزها و شب‌های تنهایی‌اش را کنار مزار فرزند شهیدش در قطعه ۲۴ گلزار شهدای بهشت زهرا(س) گذران عمر کرد. به طوری که دیگر کاملاً فرم پاهایش تغییر کرده و قدرت راه رفتن را از دست داده بود. من چند سال پیش‌تر وقتی با پای خودش به آن کلبه نورانی در قطعه ۲۴ آمد، از وی و پای این مادر بزرگوار عکس گرفتم. آن صحنه واقعاً برایم تکان دهنده بود و به این فکر می‌کردم این مادر در آینده با چه وضعی بر سر مزار فرزندش حاضر می‌شود. دو سال قبل از رحلت این مادر، در حال عکاسی در قطعه ۲۴ بودم که با خبر شدم این وی در حال ورود به قطعه است؛ صحنه‌ای که آن روز دیدم دقیقاً صحنه‌ای است که برای همه مادران و پدران شهید روزی به وقوع خواهد پیوست. نوه‌های این مادر او را روی یک ویلچر گذاشته و به سختی در حال عبور از میان مزارها بودند، در آخر مجبور به روی دست گرفتن ویلچر شدند و این مادر، روی این ویلچر به دلیل پستی بلندی و ناهمواری مزارها به بالا و پایین تکان‌های شدید می‌خورد. از خواهر شهید سوال کردم که چرا دیر به دیر به زیارت مزار شهید می‌آیید؟ گفت: آوردن ننه با وجود این قبرها برایم مشکل است، خودش هم که نمی‌تواند بیاید. نوه‌ها هر وقت فرصت کنند ننه را به این صورت می‌آورند. من آن موقع عکسی گرفتم که البته قصدم از گرفتن آن تصویر، به چالش کشیدن وضعیت قبور نبود. در واقع هدفم ثبت و ضبط حال و هوای آن لحظه و حضور آن مادر بود.
این را هم بگویم که خانواده‌هایی هم بودند که من آن موقع دوربین به دست بودم و عکسی با کمر خمیده و عصا از آنها گرفتم و واقعاً عبور و مرور در این فضای ناهمگون قبور شهدا برایشان میسر نبود.
ایکنا: اگر نکته‌ای ناگفته باقی مانده است بفرمایید.
خوب است عزیزانی که مخالف طرح بهسازی هستند بدانند و قضیه را یک‌طرفه نبینند. مخالفت آنها به جاست، در جایی که بنا باشد ویترین مزار و سنگ شهدا تعویض شود. اما خواهش می‌کنم به وضعیت جسمی پدر و مادر شهدا و جانبازان هم توجه کنند و خودخواهانه با موضوع برخورد نکنند. وضعیت فعلی مادران و پدرانی که در حال حاضر روی پا هستند را نبینند. روزهای سخت‌تری هم در پیش است؛ چند روز پیش با چند نفر از ورزشکاران معلول صحبت می‌کردم که آیا تا به حال سر مزار شهدای شاخص مانند شهیدان غلامعلی پیچک، جهان‌آرا، کشوری، فهمیده و ... رفته‌اید؟
جوابی شنیدم که واقعاً برایم دردآور بود. در جواب گفتند هیچ وقت مقدور نبوده است بر سر مزارها حاضر بشویم؛ همیشه در اطراف یک فاتحه خوانده‌ایم، چون فضای قبرها به گونه‌ای است که ورود به قطعات برای ما که عصا زیر بغل داریم و ویلچری هستیم مشکل است.
مخالفین طرح بدانند این یک ظلم در حق دیگر زائرین مزار مطهر شهداست، این پدر و مادر شهیدی که اکنون می‌توانند راحت رفت و آمد کنند فقط فکر امروز را نکنند، فکر ۱۰ سال آینده را هم بکنند که دیگر نمی‌توانند به این شکل در گلزار شهدا رفت و آمد کنند و به این توجه داشته باشند که خود را مدیون دیگر والدین شهدا نکنند.
ایکنا: آیا فکر می‌کردید روزی برسد که برخی از این تصاویر در جهت اهداف مادی و سیاسی بهره‌برداری شود؟
عکس یک تاریخ است که در زمان خودش کاربرد دارد و شاید یک نقش اساسی هم در جهتی که شما در آن هستید مفید بوده باشد، اما از همان عکس می‌توان در برهه دیگری با نفع یا به ضرر یک جریان یا یک حرکت استفاده کرد و به نظر من این استفاده به تقوای افراد بر می‌گردد. درباره عکس‌های من هم همین اتفاق افتاد، آن روز در جهت هدایت افکار مورد استفاده قرار گرفت و امروز در جهت به انحراف کشاندن افکار؛ اکنون فرد و جریانی با برنامه‌ریزی و سوءنیت از همان عکس‌ها در جهت مقاصد خود استفاده ابزاری و تبلیغاتی می‌کند و هر روز با همان تصاویر یک گزارش انحرافی از مزار شهدا روی روزنامه و سایت‌های خبری می‌رود./836/د102/ل