تعطیلی حج با 16 عنوان فرعی/ تفاوت فقه فردی و فقه حکومتی در مسأله حج

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی «تعطیلی حج در بستر تاریخ و فقه» ظهر روز پنج‌شنبه در سالن همایش های سازمان حج و زیارت استان قم برگزار شد.

آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی از اساتید درس خارج حوزه علمیه و حجت الاسلام محمد سعید نجاتی عضو گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت، سخنرانان این نشست بودند و حجت الاسلام رضا عندلیبی مدیرگروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت و دبیری علمی را برعهده داشت.

در این نشست علمی که به همت پژوهشکده حج و زیارت و مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد جمعی از پژوهشگران، اساتید، روحانیون و معین های کاروان های حج و همچنین جمعی از طلاب حوزه علمیه حضور داشتند.

حجت الاسلام عندلیبی در ابتدای این نشست با اشاره به سخن رهبر معظم انقلاب در مورد آل سعود، اظهار داشت: آل سعود به حق شجره خبیثه ملعونه است که به نا حق خود را خادم الحرمین نامیده است در حالی که صفت درست در مورد اینها خائن الحرمین است.

صفحات تاریک حکومت آل سعود

دبیر علمی نشست افزود: این طایفه خبیث از موقع تأسیس تا به امروز صفحات تاریخ را سیاه و تاریک کرده است که نمونه های آن زیاد است که تخریب قرستان بقیع، کشتار حجاج در سال 66 و کشتارهای دیگر از جمله آن است و در این اواخر فاجعه منا اتفاق افتاد که عمق سختی این فاجعه آن قدر غم بار است که اصلا قابل توصیف نیست.

وی با بیان این که حج در میان عبادات جایگزینی ندارد، ابراز تأسف کرد: در سال گذشته اتفاقاتی افتاد که باعث تعطیلی حج در سال جاری شد؛ اما نمی توان از اهمیت حج غافل شدچرا که عبادتی بدون جایگزین است و فقهای بزرگوار نیز وجوب کفایی آن را فتوا داده اند.

حجت الاسلام عندلیبی ادامه داد: در باب تعطیل نشدن حج صاحب وسائل 10 روایت را در همین بیان کرده و بر توجه به فریضه الهی حج تأکید می کند؛ اما ممکن است ضرورت هایی همچون درگیری ها، بیماری ها، مسائل سیاسی و یا تشخیص حاکم اسلامی باعث تعطیلی حج شود که بنا داریم در این نشست این موضوع را مورد تحقیق و بررسی قرار دهیم.

حج هیچگاه در طول تاریخ تعطیل نشده است

در ادامه این نشست حجت الاسلام نجاتی به سیر تاریخی تعطیلی حج اشاره کرد و گفت: در طول تاریخ هیچگاه حج به طور کامل تعطیل نشده است، حتی زمانی که از تیغ غرامته خون می چکید و حجاج را یوم الترویه کنار خانه خدا می کشتند و حتی زمانی که بین حجاج بن یوسف و عبدالله بن زبیر درگیری بود و نمی گذاشتند سپاهیان بنی زبیر به سمت مشاعر مشرفه بروند، حج به نحو اضطراری برقرار بوده است.

عضو گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت افزود: حتی زمانی که کعبه به طور کامل تخریب شد و فقط پارچه ای دور محل کعبه زده بودند و همچنین زمانی که حجرالأسود را می دزدند و می بردند بازهم حج برقرار بود، و هیچ وقت تعطیل نشد که خود این موضوع اعجاز است و نشان می دهد این آیین  از سوی خدا شده است؛ اما آنچه مطرح می شود این بوده است که در برخی از سال ها اقبال عمومی همانند حج هرسال اتفاق نیافتاده است.

وی با بیان این که غیر از ساکنین شبه جزیره عرب، شرق و غرب عالم اسلام دو کاروان جدا برای حج داشتند، ابراز داشت: کاروان نخست تا قرن هفتم اهل خراسان بزرگ و عراق بودند که کاروان عراق نام می گرفت، امیرالحاج داشت و با یک مراسم رسمی کاروان های جدا ازهم به هم رسیده و به سمت مکه می رفتند که این اصلی ترین کاروان مسیر حج بود.

حجت الاسلام نجاتی ادامه داد: مسیر دیگری نیز بود که مسلمانان شمال آفریقا از مصر و جده به مکه می آمدند که غرب عالم اسلام به شمار می رفت و تقریبا نداریم موردی که گفته شود کاروان ها در دو طرف سرزمین اسلام به حج نرسیده باشند و محدود برگزار شده باشد.

موارد تعطیلی نسبی حج

وی با بیان این که به طور کلی تا قرن نهم حدود 50 تا 60 مورد تعطیلی حج کاروان عراقی را داریم، عنوان کرد: این ها مواردی است که افراد موفق به حج نشدند ولی کاروان غرب اسلام همیشه برقرار بوده است و این موارد تا قرن نهم عوامل متعددی دارد؛ نخست نا امنی راه ها بود که طوایف عربی در صحرای نجد و بین عراق و حجاز از جمله بنی عقیل، بنی هلال و بنی خفاجه بودند که کاروان های حج را غارت می کردند؛ آنها ابتدا صبر می کردند تا زوار به کم آبی می رسیدند وقتی نزدیک چاه آب می آمدند این گروه آب ها را با گیاه هنزل تلخ می کردند و قبل از رسیدن جلوی حجاج را می گرفتند و حمله می کردند و در تاریخ بیان شده است که این گروه ها تا 8 هزار نفر حجاج را کشتار کردند.

حجت الاسلام نجاتی با اشاره به دلایل دیگر تعطیلی حج از خشکسالی و قحطی آب نام برد و اظهار داشت: تعداد بسیاری از حجاج کاروان عراق که بیایان های بزرگ را می پیمودند با تشنگی های زیاد مواجه می شدند و تا 5 هزار نفر از تشنگی در راه از بین می رفتند و آنهایی هم که می ماندند با حمله قبایل بدوی مکه مواجه می شدند.

وی تصریح کرد: یکی از طوایفی که برای سال های متعددی حج را محدود کرد طایفه غالی اسماعیلی غرامته بودند که از سال 312 تا 317 و از 318 تا 327  حج را محدود کرد و گفتیم همین طایفه حجرالأسود را بردند تا در جای دیگری مطافی درست کنند البته ناکام بودند.

اختلافات و درگیری ها مانع رونق حج

عضو گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت ابراز داشت: یکی دیگر از علل رکود حج که شاید کمتر از نا امنی راه ها نباشد، اختلاف و درگیری های داخلی جامعه اسلامی در بغداد بود، چرا که حکومت اسلامی در قرن چهارم تا ششم با ضعف قدرت مرکزی خلافت عباسی مواجه بود و  احزاب با خلیفه درگیر می شدند و به دلیل کشتار و نا امنی حج پا نمی گرفت و کاروان ها اعزام نمی شد و همچنین قبایل دیگری از جمله سلجوقیان با کشتارهای خود و سرداران ترک عباسی با اقداماتی که کردند باعث شدند تا بغداد امنیتی نداشته باشد و زمینه برای اعزام حجاج فراهم نشود.

وی با اشاره به حوادث طبیعی، خشکسالی و گرانی کالا به عنوان یکی دیگر از عوامل محدود کننده حج ابراز داشت: گرانی در مسیر و همچنین در بغداد زیاد شد و قحطی های زیادی رخ می داد تا جایی که نقل می کنند برخی از فقرا بچه های خودشان را می کشتند و می خوردند؛ این رکود اقتصادی باعث می شد که کاروان حج راه نیافتد، البته این میزان قحطی هیچ سالی در خود مکه رخ نداده است.

عضو گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت افزود: اگر خود انسانها با ظلم و ستم و اختلافات راه حج را مسدود نمی کردند، طبیعت آن چنان مانع مهمی به شمار نمی رفت نبوده است و یکی دیگر از علل کمرنگ شدن حج در طول تاریخ اختلافات صفویه با دولت عثمانی بود که به ایرانی ها اجازه رفتن به حج داده نمی شد.

وهابیت مانع بزرگ حج در تاریخ

وی با اشاره به حضور وهابی ها در عربستان این گروه بزرگترین مانع حج برشمرد و اظهار کرد: اینها با حضور خود مانع حج گذاری دیگران می شدند و نا امنی های زیادی را ایجاد کردند و وهابی های امروز کمی بهتر از آن دوران هستند، چراکه در قرن سیزدهم آنها به شدت خشن و بی مدارا بر حجاج بودند، در منا کشتار می کردند و به بهانه های واهی مردم را به قتل می رساندند و سال های متعددی حج اتباع عثمانی و مصری را ممنوع اعلام کردند.

حجت الاسلام نجاتی افزود: نکته دیگری که بیان آن خالی از لطف نیست آن است که در جنگ جهانی اول و دوم که رفتن به حج از لحاظ سیاسی ممنوع بود، حضور تا 4هزار حاجی ایرانی در مکه ثبت شده است در حالی که جنایت وهابیت در هتک حرمت به زائران، تخریب قبور ائمه بقیع و گردن زدن حاجی مروه ابوطالب یزدی که قربانی تهمت رایج اتباع مکتب خلافت شد، حج را برای 4 سال برای ایرانی ها تعطیل کرد.

در ادامه این نشست آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی که میهمان ویژه این نشست بود، سخنان خود را آغاز کرد و اظهار داشت: باید برای عموم جامعه مسأله تعطیلی حج و دلیل آن روشن شود چراکه برخی خیال می کنند تعطیلی حج با انقلاب اسلامی محقق شد و برخی که به دنبال مخالفت با نظام هستند می خواهند این مسائل را دامن بزنند.

تعطیلی حج 16 عنوان فرعی دارد

استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان این که ما در طول قرون متعدد به صورت مکرر تعطیلی حج را داشته ایم، ابراز داشت: عنوان تعطیلی حج کلی است و عناوین مرتبط با آن تا 16 مورد است که پژوهشگر برای وارد شدن به فضای بحث باید آنها را بداند؛ عنوان نخست آن که اصلا تعطیلی دین، احکام، فروع و اعتقادات در فقه چه جایگاهی دارد؟ دوم وجوب اعزام به حج از ناحیه حاکم اسلامی است که در آن وظایف حاکم روشن تر بیان می شود و سوم حرمت خالی بودن بیت از مسلمان ها است.

وی افزود: این که در روایت داریم حضرت علی(ع) تأکید کرد که نباید حج از وجود شما خالی باشد، سؤالی مطرح می شود که آیا نفس بودن در بیت در همه ایام و یا خصوص ایام حج موضوعیت دارد؟ عنوان چهارم این است که چه کسانی صلاحیت دارند تا متولی مکه، مسجدالحرام و مشاعر باشند؟.

آیت الله فاضل لنکرانی با اشاره به عناوین دیگر مرتبط با تعطیلی حج تصریح کرد: عنوان پنجم این است که آنهایی که الان متولی بیت الله الحرام هستند چه وظایفی دارند؟ ششم آن که اگر حج از طرف حاکم اسلامی تعطیل شد آیا اگر شخصی به حج برود آیا این حج از مجزی است یا خیر؟ که در این جا تزاحم پیش می آید و یکی از فرقه های فقه فردی و فقه حکومتی است که در فقه فردی تشخیص دهنده تزاحم خود فرد است ولی در فقه حکومتی تشخیص دهنده حاکم است و هفتم آن که صد عن سیبل الله چه حکمی دارد؟ به عنوان نمونه اگر شخصی راهزنی یا دولتی صد کننده حج شد، گناه کبیره است یا کفر است.

وی ادامه داد: عنوان هشتم این است که اگر صد واقع شد مسلمان ها در مقابل این مسأله چه وظایفی دارند؟ امروز عربستان که صد کننده مسلمان های ایرانی است، آیا باید سایر کشور ها و دولت ها نظاره گر باشند و یا وظیفه دیگری دارند؛ عنوان نهم که در قرآن و فقه هم توجه شده است این است که مانعین از مساجد نیز همان عنوان صد کننده را دارد و عناوین دیگری نیز در این بحث مطرح است که به همین میزان کفایت می کنیم.

حرمت عقلی و نقلی تعطیلی احکام

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در ادامه به تبیین عنوان نخست پرداخت و ابراز داشت: در فقه تعطیلی احکام مطرح شده است و آن را یکی از چیزهایی برشمرده است که عنوان حرمت دارد و حرمت آن عقلی و نقلی است؛ عقل می گوید تعطیل شدن احکام حرام است و عملی که منجر به تعطیلی احکام شود نیز حرام است و فخر المحققین نخستین فردی است که این مسأله را مطرح کرده است؛ همچنانکه در باب قضاوت گفته شده است اگر مجتهد جامع الشرایط قضاوت نکند تعطیلی احکام می شود و حرمت دارد و یا اگر مجتهدی با این که فرد دیگری نیست، فتوا ندهد به همین ترتیب است که جایز نیست.

وی افزود: مرحوم حکیم در مستمسک وقتی بحث از عدالت می شود و این سؤال مطرح می شود که برای عدالت آیا مرتبه عالیه از عدالت که تالی تلو معصوم باشد لازم است یا خیر؟ ایشان می گوید فرض کنیم فرد عادلی که امام جماعت است غیبتی کرد، حال آیا به مجرد وقوع کبیره فرد از عدالت خارج می شود؟ برخی از فقها می گویند نه! عدالت از بین نمی رود و آنجا اگر آن مسأله را بیان کنیم لازم می آید که احکام تعطیل شده و در نظام اسلامی اختلال ایجاد شود که جایز نیست.

آیت الله فاضل لنکرانی با بیان این که حرمت تعطیلی احکام در قواعد فقه به عنوان قاعده مطرح نشده است، ابراز داشت: ما می توانیم در این مسأله تأسیس قاعده کنیم که حرام است و بگوییم یکی از واجبات اقامه دین است که برهرکسی که متصدی بیان دین و شریعت است اقامه دین واجب است همچنانکه در سوری شوری مطرح می شود که پیامبران اولوالعزم یکی از وظایف شان اقامه دین بوده است و شاید یکی از تفاوت های پیامبران اولوالعزم است با دیگران در اقامه به معنای اجرای دین باشد.

وی با بیان اینکه اقامه دین یکی از وظایف حاکم اسلامی است، به عنوان دوم بحث اشاره و خاطرنشان ساخت: اساسا ما روایات عجیبی در مورد حج داریرم که به عنوان نمونه اگر حاکم اسلامی متوجه شد عده ای مسامحه می کنند که به حج بروند و یا حتی پول ندارند باید از بیت المال آنها را به حج بفرستد که این مسأله از قاعده لزوم اقامه دین استفاده می شود که در نماز و زکات هم هست ولی شدت اهتمام در مورد حج وارد شده است.

حجاب مسأله ای حکومتی است

استاد درس خارج حوزه علمیه عنوان کرد: اقامه دین واجب است و  تعطیلی احکام حرمت عقلی و نقلی دارد؛ در حجاب هم همین موضوع است شخصی نمی تواند بگوید من حجاب را رعایت نمی کنم چون امری شخصی است، چراکه جامعه را آلوده می کند به همین دلیل حکومت چون موظف به اقامه دین است و چون دولت اسلامی باید دین را اجرا کند جدای از وجوب امر به معروف و نهی از منکر باید وارد صحنه شد و حتی با اجبار جلوی بی حجابی را بگیرد.

وی به عنوان سوم اشاره کرد و یادآور شد: روایتی از امیرمؤمنان رسیده است که فرمودند: «بیت الله نباید از شما خالی باشد» حال سؤال می شود که آیا حضور پیروان اهل بیت موضوعیت دارد و اگر در زمانی از پیروان سایر مذاهب رفته اند و شیعه اثنا عشری نبودند کفایت نمی کند یا اعم است؟ شاید از روایت مورد نخست استفاده شود که باید از پیروان اهل بیت در آن جا حضور داشته باشند و عقاب خاصی برای ترک حج این افراد در نظر گرفته شده باشد.

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با بیان این که برخی از اوقات با این که انسان به حج می رود ولی حج او صحیح نیست به عنوان چهارم اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: فقها هم در فقه فردی و هم در فقه حکومتی این مسأله را مطرح کرده اند؛ در فقه فردی سید یزدی در کتاب عروه الوثقی بیان می کند، حجی که مستلزم ترک واجب و یا ارتکاب محرم باشد صحیح نیست و از حجی واقعی کفایت نمی کند.

وی ادامه داد: به عنوان نمونه به عقیده سید اگر رفتن به حج باعث وهن یک روحانی شود و یا زائری می داند اگر به حج برود مورد ضرب و شتم قرار می گیرد چون حج او مقدمه برای انجام محرم می شود، صحیح نیست و اصلا این شخص مستطیع نیست و از حج کفایت نمی کند و راه دومی که در فقه فردی برخی از بزرگان از جمله آیت الله بروجردی و امام راحل گفته اند این است که باید اهم و مهم را در نظر گرفته و مهم تر را ترجیح بدهیم بنابراین اگر آن واجبی که با حج می خواهد ترک شود و یا محرمی که می خواهد با حج صورت بگیرد، مهمتر از اصل حج باشد باید بر حج مقدم شده و در این صورت است که این حج صحیح نیست نه آن که همانند سید به صورت مطلق بیان کنیم.

تفاوت فقه فردی و فقه حکومتی در مسأله حج

آیت الله فاضل لنکرانی با اشاره به تفاوت فقه فردی و فقه حکومتی در مسأله حج ابراز داشت: همه این موارد مربوط به فقه فردی است و فرد خودش تشخیص می دهد که اگر من به حج بروم به من اهانت می شود و یا اگر بروم فلان واجب را ترک می کنم؛ حال این که حج برای او واجب است یا نیست محل اختلاف است و اگر به حج برود برای این فرد خاص شاید مجزی نباشد؛ اما در فقه حکومتی این موضوع تفاوت می کند، چراکه اگر حاکم اسلامی اعلام کرد گروهی از مسلمین مصلحت نیست امسال به حج بروند چون حج تقویت دین است ولی حاکم بنابه مصالحی آن را تضعیف دین می داند، این شخص اگر حج رفت قطعا حج او باطل است.

حج بدون اذن حاکم اسلامی باطل است

وی عنوان کرد: وقتی حاکم اسلامی حج را در شرایطی تضعیف دین و مکتب اهل بیت(ع) دانست و یا حتی حکومت اسلامی خودمان با همه انتقاداتی که دارد، امروز علمدار دین داری در جهان است و این موضوع برای حاکم اسلامی ما نیز جاری است هرچند در سال جاری این اتفاق نیافتاده است و رهبری حج را تعطیل نکردند اما اگر روزی پیش بیاید که ایشان حج را تضعیف دین بدانند و شخصی به حج برود حج او باطل است و دیگر در این جا اختلافی مطرح نمی شود و همه فقها هم نظر هستند.

استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به قاعده الزام در حکومت اسلامی افزود: تبعیت از دستور حاکم اسلامی واجب است، حال اگر من در این کشور حکومت را مشروع می دانم و یا حتی مشروع ندانم ولی آن را موجب تقویت دین بدانم در هر دو صورت ملزم به این بحث هستم و برمن جایز نیست که به حج بروم.

وی در پاسخ سؤال یکی از حاضران مبنی بر این که شاید حاکم اسلامی اشتباه کند، ابراز کرد: در قضاوت این مسأله مطرح می شود که اگر قاضی با توجه به قرائن و شواهد به نفع یکی از دو طرف حکم داد ولی من که نفر سوم هستم مطمئن بودم که قاضی اشتباه حکم داده است باید حکم قاضی را بپذیریم هرچند بدانیم اشتباه است، حال در حکومت اسلامی حاکم اسلامی بالاتر از قاضی است و تبعیت از او واجب است.

حکومت آل سعود بر حرمین شریفین حرام آشکار است

آیت الله فاضل لنکرانی با اشاره به عنوان بعد مبنی بر این که چه کسانی می توانند متولی مسجد الحرام بشوند، افزود: خداوند در قرآن کریم در سوره می فرماید: «وَمَا لَهُمْ أَلَّا يُعَذِّبَهُمُ اللَّهُ وَهُمْ يَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَا كَانُوا أَوْلِيَاءَهُ ۚإِنْ أَوْلِيَاؤُهُ إِلَّا الْمُتَّقُونَ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ»؛ آیه در مورد کسانی که صد از مسجدالحرام می کند که خداوند باید آنها را عذاب کند و قرآن تصریح می کند اولیاء و صاحبان و متولیان بیت الله الحرام باید متقین باشند؛ حال ما فقهای اهل سنت سؤال می کنیم حکومتی که این همه کودک و زن را به خاک و خون کشیده است از متقین است و اگر این ها متقین باشند باید همه سران کفر از جمله اسرائیل و آمریکا متقی باشند، بنابراین مشخص است که حکومت آل سعود بر حرمین شریفین حرام است.

وی ادامه داد: خداوند در آیه 25 سوره حج می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَیَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِی جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاکِفُ فِیهِ وَالْبَادِ وَمَن یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ» در این آیه خداوند بیت الله الحرام را برای ساکنین حجاز و مسافرانی که به حج می آیند مساوی قرار داده است، حال آیا با استفاده از این آیه و با گذاشتن آن کنار آیه قبل می توانیم استفاده کنیم که بیت الله اصلا متولی ندارد؟ چرا که به حسب واقعی همه یکسان هستند و عاکف یعنی ساکنان و کسانی که از بیرون می آیند مساوی هستند؛ برخی از فقها به همین مسأله معتقد هستند که اصلا زمین های مکه برای همه یکسان است البته مبنی بر نظری که مسجدالحرام کل مکه است و برخی همه گفته اند این یکسان بودن مربوط به عبادت خدا است.

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) تأکید کرد: شاید بگوییم مکه و بیت الله الحرام باید متولی داشته باشد، اما این ولایت عام است و هرکسی که متقی باشد می تواند متولی شود، به هر حال حداقل می توانیم از این آیه قطع پیدا کنیم که دخالت حکومت عربستان در حرمین شریفین حرام آشکار است و قطع از نظر از این که آنها صد کننده هم هستند و یک فقیه چه شیعه باشد چه سنی به خوبی فتوا می دهد که تولّی اینها بر خانه خدا حرام است.

حج برای ایران تعطیل نشده بلکه صد شده است

وی با بیان این که در قرآن صد عن سبیل الله و راه ندادن مردم به حج از گناهان بسیار بزرگ قلمداد شده است، تأکید کرد: الان در کشور ما تعطیلی حج واقع نشده بلکه صد و منع واقع شده است؛ حال اگر کسی متولی خانه خدا شد چه به حق و چه به ناحق می تواند به میل خود برخی را راه بدهد و برخی را راه ندهد و یا شرایط خاصی بگذارد؟ مسلما نمی تواند این کار را بکند.

آیت الله فاضل لنکرانی تصریح کرد: یکی از ضروریات حج تأمین امنیت است که عربستان آن را تأمین نکرد و قطعا ایرانی ها اگر به حج می رفتند امنیت جانی نداشتند ولی این حکمای مزدور که پول میگیرند و حرف می زدند، تقصیر را به گردن ایران می اندازند؛ حکومتی می گوید می خواهی به کشور ما بیایی مشکلی نیست بیا ولی ما جانت را تضمین نمی کنیم، از هر حقوقدانی سؤال کنید می گوید این عمل خودش صد و منع است و حکام سعودی کمی تعقل کنند و آثار صد کننده از حج را در قرآن و رویات نگاه کنند که صد کردن حج یا گناه کبیره به اندازه قتال در ماه حرام و یا حتی بالاتر از آن است.

وی با تصریح بر این که این مفتی های سعودی از بالادستی های خود دستور می گیرند، گفت: جنایاتی که اینها در منا مرتکب شده اند، با آب زمزم هم قابل تطهیر نیست؛ من تعجب می کنم مفتی سعود آل شیخ در خطبه های نماز جمعه می گوید ایرانی ها مسلمان نیستند؛ شاید علامت مسلمان بودن کشتن مردم یمن و بحرین و حجاج در منا است؛ این شمایید که هیچ علامتی از اسلام ندارید و حتی فقه خودتان را نیز قبول ندارید که تمام علمای اربعه گفته اند اگر فردی شهادتین بگوید باید احکام اسلام بر او جاری شود هرچند در دل ایمان نداشته باشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان این که امسال سعودی ها مصداق صدکننده هستند، ابراز داشت: نباید بگوییم حج تعطیل شد چراکه دولت عربستان صد کننده شده است؛ حالا اگر این ها صد کننده شدند مسلمانان دیگر در سایر کشور و دولت هایشان وظیفه ای ندارند یا باید کاری کنند؟ وقتی در فقه این قدر روی تعطیل نشدن حج تأکید شده مشخص می شود که دولت های دیگر باید در برابر این اقدام ضد انسانی سکوت نکنند.

وی در ادامه در پاسخ به سؤال یکی از حاضران مبنی بر این که پیامبر کلید داری کعبه را به بنی شیبه ای داد که شاید متقی نبودند، افزود: بیت الله قبل از اسلام نیز کلید دار داشته است و رسول خدا تأیید کردند که بنی شیبه کلید دار باشد به این دلیل است که کلید داری غیر از ولایت بر مسجد الحرام است؛ در آیه می گوید کسی که سرپرستی و تولیت داشته باشد باید متقی باشد.

سخنرانی صریح رهبر معظم  انقلاب نسبت به آل سعود

آیت الله فاضل لنکرانی در پاسخ به سؤال یکی دیگر از حضار نشست مبنی بر این که چرا از جانب رهبری معظم برخورد جدی با آل سعود دیده نمی شود، گفت: اولا ایشان در پیام اخیر خودشان حرف های جدی و قطعی به آل سعود گفتند چرا که برخورد انواعی دارد به علاوه این که این مسأله برای ما تازگی دارد چرا که در کتب فقهی خیلی در مورد صد کننده حج مطلبی بیان نشده است.

وی هنگامی که با سؤال یکی از حاضران مواجه شد که شما از کجا می گویید در حج امنیت نیست، اظهار کرد: آل سعود امروز 80 درصد مردم مکه و مدینه را با فکر داعش تربیت کرده است و به عقیده من به هیچ عنوان برای ایران در آن کشور به ویژه امسال اصلا امنیت نبود همچنانکه آنها خودشان این شرط را نپذیرفتند.

گفتنی است، این جلسه علمی پنجمین نشست از سلسله نشست های علمی معاونت پژوهشی پژوهشکده حج وزیارت بود که در سازمان حج و زیارت برگزار شد و پنج نشست دیگر به همت همین مرکز از روز شنبه 20 شهریور ماه تا 25 شهریور ماه در موضوع حج برگزار می شود.

عناوین نشست های دیگر این پژوهشکده به ترتیب «سیره و سنت امام باقر در حج و عمره»، «عرفه در بستر تاریخ و سیره»، «رابطه قضا و قدر با حادثه منا(نقد توجیه کشتار حجاج توسط وهابیت)»، «فاجعه منا از منظر فقه و حقوق» و «مبانی توسعه اماکن مناسک» خواهد بود که به ترتیب از روز شنبه تا چهارشنبه برگزار می شود./1330/ز502/ی