راه های درمان سوء ظن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، آیت الله سید ابوالحسن مهدوی، نماینده مردم استان اصفهان در مجلس خبرگان رهبری، شب گذشته در جلسه تفسیر صحیفه سجادیه، گفت: اگر نیت انسان  خدایی نباشد، عملش هر چند در ظاهر از بهترین اعمال هم باشد، ارزشی ندارد و اینجاست که ارزش نیت بر ارزش عمل تقدم دارد.

نماینده مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: اما اگر نیت ما خیر بود و  عمل خیر را هم انجام دادیم، آنجاست که ارزش عمل بیشتر از نیت است، زیرا که آنچه در عمل انجام داده ایم ما را بیشتر به خدا نزدیک می کند تا نیت ما، گاهی اوقات ما فقط نیت انجام کار خیر داریم اما موفق به انجام آن نمی شویم.

وی افزود: وقتی که ما موفق به انجام کار خیر نمی شویم باید در خودمان دلیل آن را جست و جو کنیم و تلاش کنیم تا بتوانیم به انجام اعمال نیک موفق شویم، چرا که با وجود مهم بودن و ارزش و اصل بودن نیت در عمل، اگر کار خیر را انجام ندهیم، آنگاه ثواب و نتیجه آن را نیز نخواهیم برد.

آیت الله مهدوی اظهار داشت: به همین دلیل است که خداوند در قرآن کریم می فرماید «لَیسَ لِلاِنسانَ اِلّا ما سَعی»، پس نیت به تنهایی کافی نیست، افرادی هستند که سالهای زیادی است نیت کرده اند تا دست از گناهی بردارند و یا اینکه نیت کرده اند تا عمل خیری را انجام دهند اما نشده است، این نیت تنها موجب کمال انسان نمی شود.

نماینده مجلس خبرگان ابراز داشت: کوتاهی در انجام واجبات و مستحبات و جدی نبودن و نداشتن عزم قوی در عمل به نیات انسان را عقب می اندازد، حدیث «نیََّتُ المؤمِنُ خَیرٌ مِن عَمَلِه» آنجایی کاربرد دارد که می خواهد بگوید اگر نیت خیر نباشد، عمل هم خیر نخواهد بود و ارزشی ندارد.

وی گفت: در بحث نیت، یک بخش که شامل نیت انسان نسبت به دیگر انسانهاست نیز پیدا می شود، نیت خوب داشتن نسبت به انسانها را حسن ظن و نیت و دید منفی داشتن نسبت به آنها را سوء ظن می گویند، متأسفانه امروزه سوء ظن در جامعه بسیار زیاد شده و از صبح تا شب شاید صدها مورد سوء ظن در ذهن افراد نسبت به افراد دیگر به وجود می آید.

استاد اخلاق حوزه علمیه بیان داشت: در روایات اهل بیت(ع) هم نمی فرمایند که ظن بد به افراد نبرید و این نشان دهنده این است که ظن و گمان بد بی اختیار به ذهن انسانها می آید، اختیار انسان نمی تواند بر روی کار غیراختیاری اعمال شود، مانند غفلت، انسان تا وقتی که غافل است خودش هم از غفلتش خبر ندارد و نمی تواند بر روی آن اعمال اختیار داشته باشد.

امام جمعه موقت اصفهان افزود: اگر یک دیوانه به یکباره وارد منزل شما شد، شما در ورود آن شخص دیوانه تقصیری ندارید و اختیاری هم نداشته اید، بنابراین کسی هم نمی تواند به شما بگوید که چرا این دیوانه وارد خانه شد، اما می توانند این ایراد را به شما بگیرند که حالا دیوانه بدون اختیار تو وارد شده، ولی تو میتوانی او را از خانه بیرون کنی و بیرون کردن او در اختیار توست.

وی ادامه داد: به شخصی هم که گمان بد نسبت به شخصی برده است نمی توان ایراد حدوثی گرفت، اما می توان ایراد بقایی گرفت، آنچه در علاج سوء ظن از سوی حضرات معصومین(ع) آمده این است که وقتی سوء ظن در ذهن تو آمد آن را محقق نکن و در عمل به گمان بد خود استمرار نده، پیامبر گرامی اسلام(ص) میفرمایند گمان بد خود را محقق نکن.

آیت الله مهدوی توضیح داد: مثلاً وقتی شما نسبت به شخصی سوء ظن دارید آن شخص که به شما سلام می کند دیگر مانند قبلها او را تحویل نمی گیرید، یا جواب سلام او را نمی دهید و یا اینکه با سردی و تندی جواب او را می دهید، این جواب سلام سرد شما در اثر آن سوء ظن است، یعنی نه تنها سوء ظن به ذهن شما راه پیدا کرد، بلکه اثر آن در عمل شما پدیدار شد، یعنی در واقع شما سوء ظن را محقق کردید.

آیت الله مهدوی تصریح کرد: پیامبر اکرم(ص) نمی فرمایند که سوء ظن را به ذهنت راه نده، همچنین نمی فرمایند که حالا که آمد آن را بیرون کن، بلکه می فرمایند آن را محقق نکن، اگر وقتی آن شخصی که ما نسبت به او گمان بد داریم به ما سلام کرد و ما به فرموده پیامبر اسلام(ص) عمل کردیم و بر خلاف دستور نفس، جواب او را به گرمی دادیم و سوء ظن را محقق نکردیم، آن وقت است که نفس ذلیل می شود.

وی ابراز داشت: وقتی اثر سوء ظن در عمل ما کم شد و به مرور نفس خود را ذلیل کردیم، این نفس خسته می شود، وقتی از صبح تا شب نفس ما صد بار سوء ظن نسبت به افراد را وارد ذهن ما کرد و هر بار آن را محقق نکردیم، دیگر کمتر گمان بد به ذهن ما وارد می شود.

آیت الله مهدوی تصریح کرد: هر چند اگر با ذلیل کردن نفس باز هم سوء ظن به ذهن ما وارد شود، تا زمانی که آن را محقق نکنیم، آن نیت و گمان بد نسبت به افراد مانند سنگی است که در کنار دیواری افتاده است و اثری بر اعمال ما ندارد و در عمل یعنی آن نیت بد خنثی شده و اثرش از بین رفته است. /869/201/ب2