علل ناکارآمدی نهادهای مسجد و خانواده در مسائل گوناگون

حجت‌الاسلام مهدی سلطان احمدی، پژوهشگر پژوهشگاه مهدویت، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با بیان اینکه وقتی موضوع بحث مساجد و نسبتی که با دفاع مقدس داشتند به میان می‌آید، پشتیبانی مساجد در دهه اول انقلاب از جبهه‌ها نبرد به ذهن می‌خورد، ابراز داشت: این پشتیبانی بیشتر در حوزه‌هایی مثل جمع آوری کمک‌های مردمی یا درست کردن بسترهایی برای اعزام نیرو و از این قبیل چیزها بود، ولی برخلاف این مطلب اعتقاد بنده این است که بزرگ‌ترین کمک مساجد به جبهه‌ها در زمان جنگ تحمیلی تقدیم جوان‌ها به جبهه‌ها بوده است.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا می‌گویم این نیروهای عزیز بسیجی‌مان را مساجد تقدیم جبهه‌ها کردند، گفت: به این دلیل وقتی حضرت امام(ره) در مورد بسیج می‌فرماید بسیج میثاق پا برهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامی است، تربیت یافتگان آن نام و نشان در گمنامی  بی نشانی یافتند، این سؤال به وجود می‌آید این تربیت یافتگان معراج اندیشه پاک اسلامی، کجا تربیت شدند.

حجت الاسلام سلطان احمدی تصریح کرد: چون جوان‌های بسیجی در زمان جنگ عمدتاً دوران کودکی و نوجوانی خودشان را در دوران طاغوت گذراندند یعنی دورانی که وضع نهادهای فرهنگی‌هایمان مثل سینما و تئاتر و مطبوعات مناسب نبوده است و رسانه‌هایی مثل تلویزیون و رادیو به نوع دیگر فساد را ترویج می‌کرد، وضعیت عمومی جامعه توسط نهادها فاسد اداره می‌شد، پس این بچه‌ها کجا تربیت یافته بودند خب به ذهن می‌رسد که با توجه به آن فضای زمان طاغوت تنها جایی که برای تربیت این عزیزان باقی می‌ماند دو نهاد خانواده و مسجد است.

 نهاد  خانواده و مسجد مثل گذشته موفق عمل نمی‌کنند

 وی با بیان اینکه امروز این دو نهاد هم خانواده هم مساجد مثل گذشته موفق عمل نمی‌کنند که علل مختلفی دارد، بیان کرد: بعضی از نهادها مثل خانواده، شبکه فامیل و بستگان، دوستان،  محلات، مساجد نهادهای طبیعی هستند که  امروز به دلایل مختلف کارآمدیشان دچار اختلال شده است.

حجت الاسلام سلطان احمدی در ادامه به علل ناکارآمدی این نهادها اشاره کرد و گفت: منظورم از ناکارآمدی این نیست که بود و نبود این نهادها فرقی نمی‌کند یا خدایی نکرده نبودشان بهتر است نه ناکارآمدی که می‌گویم منظور ناکارآمدی نسبی است، کاری که از این نهادهای طبیعی مثل مساجد محلات خانواده‌ها بر می‌آمد از هیچ نهاد دولتی و بروکراتیکی اساساً برنمی‌آید.

وی افزود: اگر به جای اینکه خودشان راسا متولی مثلاً فقرزدایی در محلات می‌شدند، نهادهای طبیعی که همیشه در محلات برای کمک به فقرا و دستگیری از نیازمندان محله ای داشت، این نهادها را تربیت می‌کردند، ما از این خیلی جلوتر بودیم چون واقعاً این نهادهای طبیعی برای کمک به محرومان کارهایی از دستشان بر می‌آمد به خاطر  شناختی که از محرومان حقیقی محلات داشتند ما در محرومیت زدایی موفق‌تر بودیم ولی این اتفاق نیفتاد و قول دموکراتیک مستقیماً دخالت کرد؛ بنابراین آن  کارآمدی که باید داشته باشد نه تنها نداشت، بلکه از لحاظ روانی هم نهادهای طبیعی و مردمی دیگر خیلی احساس مسئولیت هم خود به خود نکردند همین وضعیت در حوزه های فرهنگ تربیت و غیره افتاده بوده است.

حجت الاسلام سلطان احمدی تصریح کرد: مساجد و خانواده های ما به خاطر این دخالت کمتر احساس مسئولیت می‌کنند، در واقع ما داریم در رابطه با یکسری آفات می‌کنیم که ممکن است گریبان بخش‌هایی از حکومت اسلامی را بگیرد، ولی به این معنی نیست که ارزش حکومت اسلامی پایین بیاید، نه هر چیزی مثل مزرعه گندم ممکن است دچار آفت شود و به این معنا نیست ما به مزرعه گندم احتیاج نداریم قاطعانه و محکم از مزرعه گندممان حفاظت می‌کنیم و اتفاقاً یک راه‌های حفاظت این است که آفت زدایی کنیم و آن مزرعه گندم را هم داشته باشیم.

اثر گذاشتن فرهنگ غربی در فرهنگ کشور ما است

 پژوهشگر پژوهشگاه مهدویت ابراز داشت: دلیل دیگری که در حقیقت وجود دارد و موجب این شده که مساجد و خانواده‌ها مثل قبل در کار تربیتی موفق نباشند اثر گذاشتن فرهنگ غربی در فرهنگ کشور ما است، منظور این نیست که جامعه ایران امروز یک مصداق کاملی از یک جامعه مدرن به معنی غربی‌اش است، اما اثرهای فضای عمومی کل جهان و من جمله ایران نسبت به دوران دفاع مقدس غربی‌تر شده است این یک واقعیتی است که ما در جهان می‌بینیم.

 وی با بیان اینکه امروزه کشورها به دنبال تغییر فرهنگشان هستند و معنویت خواه شده‌اند، گفت: در همین مقطع جغرافیایی که زندگی می‌کنیم بسیاری از قسمت‌های دنیا چون قبل‌تر از ما تجربه این مدرنیته را داشتند امروز دنبال الگوی جدیدی می‌گردند و در حقیقت معنویت خواه شدند، اما به هر حال فضای جامعه ما نسبت به گذشته بیشتر دچار آفت مدرنیته یعنی غربی شده است و در فضای مدرن به معنای غربی‌اش یادمان باشد که دینداری یک کالا است یعنی یک امر ایدئولوژیکی نیست و بودش با بود خیلی چیزهای جمع نشده است.

 حجت الاسلام سلطان احمدی تصریح کرد: در فضای تمدن اسلامی اگر کسی بخواهد متدین باشد معنی‌اش این است که دیگر نباید اهل قمار، اهل زنا باشد، چون متدین بودن با خیلی چیزها جمع نمی‌شود، اما در فضای غیر ایدئولوژیک دینی مدرنیته شما می‌توانید دین دار باشید و خیلی از کارهای نهی شده از اسلام را هم انجام دهید و این منافاتی ندارد.

وی با ابراز تأسف گفت: امروزه می‌بینیم  در خیلی از افراد حتی کسانی که در فضای قشر مذهبی جامعه قرار می‌گیرند، متأسفانه روحیه های غربی تقویت شده است و با دینداری خودشان و فعالیت‌های دینی خودشان را به صورت یک امر  خوشایند نه به عنوان یک تکلیف جدی و جهاد گریز ناپذیر نگاه می‌کنند، در این رابطه دید باید مانند رهبر معظم انقلاب باشد که می‌فرمایند، امر فرهنگ باعث می‌شود بعضی وقت‌ها خواب به چشم من نیاید دین متأسفانه این گونه نگاه نمی‌شود.

پژوهشگر پژوهشگاه مهدویت در پایان گفت: خانواده و مسجد به این دلایل که گفته شد، ماهیت دینداری و فضای مدرنیته با اصل دینداری و فعالیت‌های حول دینداری مانند کار فرهنگی و کار تربیتی به صورت یک کالای لوکس برخورد می‌کنند و موقعی که عزممان برای کار تربیتی به این شکل درآمد خروجی کار تربیتی مثل سابق نخواهد بود./875/ت302/ی