اعتقادات شکل دهنده اخلاق و فقه است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام سیدجواد قندیلی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، پیش از ظهر امروز در نخستین نشست تخصصی فقه تربیتی در دانشگاه فردوسی مشهد ابتدا به ضرورت برگزاری چنین نشست‌هایی اشاره کرد و گفت: در شرایط کنونی که بحث تحول علوم انسانی مطرح است، ضرورت تشکیل چنین مجموعه‌ای به ویژه در محیط‌های دانشگاهی دیده می‌شود.
وی افزود: زمان زیادی از مطرح شدن بحث و حوزه معرفتی (فقه تربیتی) نگذشته است. از ابتدای انقلاب جرقه‌هایی در این رابطه زده شد اما روی این مباحث تنها در طی 10 سال گذشته کارهایی صورت گرفته است تا جایی که در قم درس خارج فقه تربیتی از سوی آیت‌الله اعرافی برگزار می‌شود. در مشهد نیز کم‌وبیش حوزه علمیه روی این موضوع کار می‌کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه با بیان اینکه در مسائل فقه تربیتی باید پیش‌فرض‌هایی را در نظر گرفت، اظهار داشت: بحث فقه تربیتی در حوزه تربیت اسلامی مطرح می‌شود. وقتی می‌گوییم فقه تربیتی بر آن نیستیم که نظریه‌ها و رفتارهای تربیتی که در دیدگاه‌های مختلف مانند نظام‌های آموزشی مطرح است برایشان حکم شرعی تدوین کنیم.
حجت الاسلام قندیلی با بیان اینکه به سوی مفهوم‌سازی برای فقه تربیتی هستیم، گفت: با دقت به منابعی در زمینه فقه تربیتی متوجه می‌شویم، تعریف‌های گوناگونی برای تربیت اسلامی وجود دارد اما به طور کلی می‌توان گفت، تربیت اسلامی متضمن سه حوزه اعتقادات، اخلاقیات و رفتارهای مکلفان است. فلسفه و کلام و اخلاق و فقه اسلامی متکفل هدایت و شکل‌دهی به این سه حوزه هستند.
وی در ادامه افزود: در بعضی از منابع دیده می‌شود که فقه و تربیت را دو حوزه جدا از یکدیگر پنداشته‌اند به همین دلیل در پی آن بوده‌اند که ارتباطی بین این دو بیابند، مانند این موضوع که از احکام شرعی مبانی را استنباط کنیم و مدعی شویم که مبانی تربیتی هستند. به عنوان نمونه وقتی صحبت از کرامت انسان می‌شود، در فقه جستجو کنیم و ببینیم درباره کرامت انسان چه حکمی داده‌اند و چه کارهایی کرامت انسانی را از بین می‌برد.
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه اعتقادات ما شکل دهنده اخلاق و فقه ما هستند، تصریح کرد: اصل شریعت را براساس قبول نبوت می‌پذیریم و پس از قبول نبوت احکام دین را رعایت می‌کنیم. همچنین مانند حکم وجوب حفظ طبیعت براساس هستی شناختی است که ما به هستی به عنوان نشانه‌ای از خداوند نگاه می‌کنیم.
وی فقه تربیتی را به نقل از آیت‌الله اعرافی اینچنین تعریف کرد: فقه تربیتی دانشی است که رفتارهای اختیاری صادرشده از مربیان و متربیان را در مقام تربیت از لحاظ اتصاف آن‌ها به یکی از احکام پنج‌گانه بررسی می‌کند و برای هر کدام حکمی از ادله استنباط می‌کند. بنابراین ما به عنوان مسلمان برای هر رفتار خود دلیل شرعی داشته باشیم.
حجت‌الاسلام قندیلی افزود: موضوع فقه تربیتی نیز رفتار مکلفان و متربیان در فضای تعلیم و تربیت از لحاظ احکام پنج‌گانه است. البته ما در فقه شیعه مدعی آن نیستیم که بتوانیم احکام واقعی را استنباط و استخراج کنیم بلکه می‌گوییم احتمال دارد این راه صحیح باشد و اگر خلاف واقع و حکم خدا کاری صورت گرفت دیگر مجتهد و مکلف گناه‌کار نیستند.
گفتنی است، این نشست به همت کارگروه پژوهشی فقه تربیتی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد./201/862/ب1