«رویکردهای نوین در نمایه سازی منابع اخلاق اسلامی بر اساس اصطلاح نامه»
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، «نشست علمی رویکرد نوین در نمایه‌سازی منابع اخلاق اسلامی بر اساس اصطلاح‌نامه» شامگاه شنبه، به همت پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی و با همکاری اداره همکاری‌های علمی و پزوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، همزمان با هفته پژوهش در سالن اجتماعات غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.
شایان ذکر است: حجت الاسلام و المسلمین مهدی نجیبی، دبیر این نشست و حجت الاسلام و المسلمین سید تقی واردی به عنوان ارائه دهنده موضوع و حجت الاسلام و المسلمین سید مهدی مجیدی ناظمی به عنوان ناقد این نشست علمی حضور داشتند.
در ابتدای این نشست علمی، حجت الاسلام و المسلمین مهدی نجیبی، دبیر این نشست به تبیین و تشریح واژه نمایه‌سازی پرداخت و نمایه‌سازی را شیوه‌ای برای سازماندهی اطلاعات از جهت بازیابی سریع، آسان و روشمند مدارک معرفی کرد که فراتر از فهرست‌نویسی و رده‌بندی است که اطلاعات مدارک در آن بازیابی می‌شود.
وی معنای اصطلاحی نمایه‌سازی را نمایش اطلاعات و مجموعه‌ای از مدارک دانست و خاطرنشان کرد: نمایه‌سازی، بازنمایشی است که بر اساس نظمی خاص مخاطب و کاربر را به اطلاعات مدرک می‌رساند.
حجت الاسلام و المسلمین نجیبی نمایه‌سازی را به دو قسم، توصیفی و مفهومی(یا موضوعی) تقسیم کرد و در ادامه به تبیین و تشریح هر یک پرداخت و موضوع مورد بحث را نمایه‌سازی مفهومی برشمرد.
وی مهمترین بخش در نمایه‌سازی را به کارگیری شیوه‌های استانداردی دانست که مخاطب به راحتی و سهولت بتواند به مطالب مورد نظر خود دسترسی داشته باشد.
دبیر این نشست علمی نمایه‌سازی را یک علم و فن دانست و خاطرنشان کرد: نمایه‌سازی از آن جهت که نمایه‌ساز باید بداند مدرک درباره چه سخن می‌گوید، علم است و از آن جهت که محتوا در بهترین قالب تهیه و در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد نیز فن محسوب می‌شود.
در ادامه این نشست، حجت الاسلام و المسلمین سید تقی واردی، به ارائه موضوع مورد بحث پرداخت و اظهار داشت: روز به روز بر تولید علم و تولید اطلاعات افزوده می‌شود لذا در هر موضوع و رشته‌ای اطلاعات انبوهی تولید شده است که در عصر کنونی به وسیله سیستم‌های نرم افزاری به تجمیع، ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعات دست یافته‌ایم که نشان از ضرورت مدیریت اطلاعات است.
وی با اشاره به وجود انبوهی از اطلاعات در رشته‌های اسلامی به ویژه اخلاق اسلامی، ابراز داشت: در کتاب‌ها، مقالات و فضای مجازی اطلاعات گسترده‌ای در زمینه اخلاق اسلامی وجود دارد و به هر مقدار که اطلاعات گسترده‌تر می‌شود، بازیابی آن اطلاعات نیز دشوارتر خواهد شد.
حجت الاسلام و المسلمین واردی نمایه‌سازی را بهترین راهکار برای بازیابی اطلاعات دانست و خاطرنشان کرد: در عصر کنونی به سبب پراکندگی و فراوانی بسیار زیاد اطلاعات، متخصصان امر اطلاع‌رسانی، برنامه‌هایی را تدوین کرده‌اند که از آن به عنوان نمایه‌سازی یا بازنمایه‌های اطلاعات یاد می‌کنند.
وی به وجود مشکلاتی در زمینه نمایه‌سازی در کشور اشاره و تصریح کرد: متأسفانه منابع تا کنون یا نمایه‌سازی نشده‌اند و یا اگر نمایه‌سازی شده‌اند، به شیوه استاندارد و واقعی نبوده است لذا شاهد ناشرانی هستیم که از واژه نمایه‌سازی استفاده کرده‌اند در حالی که صرفا با بیان یک‌سری اصطلاحات از شیوه استاندارد و بین‌المللی به دور بوده‌اند.
حجت الاسلام و المسلمین واردی تأکید کرد: نمایه مشترک لفظی است و آنچه در پایان کتاب‌ها است، نمایه نامیده می‌شوند ولی آنچه مدنظر است، آن است که نمایه‌ای عمیق و دقیقی باشد که نمایه موضوعی ترکیبی منابع علوم اسلامی نامیده می‌شود.
وی با بیان این که نمایه‌سازی پایه مدیریت اطلاعات است، افزود: هر مؤسسه‌ای که بخواهد اطلاعات را مدیریت کند، چاره‌ای جز نمایه‌سازی ندارد.
حجت الاسلام و المسلمین واردی در ادامه به ارائه گزارشی از فعالیت‌های پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی پرداخت و اظهار داشت: قریب به 22 سال است که نمایه‌سازی در این پژوهشگاه آغاز شده است از این رو در این دوران آثار دانشمندان مختلف انتخاب و نمایه‌سازی شده که آثار شهید مطهری یکی از بارزترین آنها است.
وی تصریح کرد: تا کنون 43 عنوان در 85 جلد از منابع اصلی اخلاق اسلامی نمایه‌سازی شده است که بر اساس صفحات الکترونیکی، 36 هزار و دویست و پنجاه و دو صفحه نمایه‌سازی را شامل می‌شود که از این مجموعه 36 جلد کتاب عربی و 49 جلد از منابع فارسی استفاده شده است.
پس از اتمام ارائه حجت الاسلام و المسلمین واردی، حجت الاسلام و المسلمین سید مهدی مجیدی ناظمی به نقد موضوع مورد بحث پرداخت و اظهار داشت: هر نهاد و مرکزی به هر مقداری که پیشرفت داشته باشد، باز هم نیازمند بررسی‌هایی است تا ارزیابی شود آیا آن مرکز می‌توانست راه را بهتر و سریع‌تر از آنچه اکنون به آن رسیده است، بپیماید و دستاورد‌های بیشتری داشته باشد.
حجت الاسلام و المسلمین مجیدی ناظمی با طرح سوالات مقدماتی بیان داشت: مراد شما از نمایه‌سازی رویکرد نوین چیست، وجود چه خلاء‌هایی در این زمینه احساس شد که به این سو آمده‌اید، میزان موفقیت در چه حدی بوده و همچنین آیا در پی ایجاد تغییرات هستید یا تصمیم دارید به همین منوال پیش بروید.
وی با اشاره به سیاست‌های پژوهشکده تصریح کرد: با توجه به ویژگی‌هایی که بیان شد، (از قبیل تحلیل متن، دقت، نمایه مفهومی بر اساس اصطلاح نامه و چکیده) چه حوزه‌ها و منابعی به عنوان متعلَق فعالیت کار سازمانی در حوزه نمایه‌سازی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
حجت الاسلام و المسلمین مجیدی ناظمی ابراز داشت: از آنجایی که صاحبان کتاب با دیدگاه‌های مختلف وارد می‌شوند و شما نیز در نمایه‌سازی اظهار نظر خاصی نمی‌کنید، مخاطب سردرگم و دچار اختلاف برداشت خواهد شد.
وی با بیان این که نمایه‌سازی بر اساس اصطلاح است، تأکید کرد: نمایه سازی آزاد نیست و بر اساس اصطلاح‌نامه است و بدین معنا که یک پایگاه، بیس، اصل و مبنایی دارد که اگر اصطلاح‌نامه‌ای نباشد تا واژه‌ها و مفاهیم را ضابطه‌مند کند، دچار سردرگمی خواهیم شد و از سوی دیگر اگر در اصطلاح‌نامه مشکلاتی باشد به نمایه‌سازی سرایت خواهد کرد لذا باید چاره‌ای اندیشید تا از این مسائل دوری شود. /878/پ200/س