رحمانیان: استانداردهای دوگانه آفت مطبوعات هستند/ جمالی: باید به حال مطبوعات گریست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا درمشهد، مناظره «آزادی مطبوعات» با حضور مهدی رحمانیان، مدیر مسؤول روزنامه شرق و محمدرضا جمالی، مدیر مسؤول اسبق روزنامه جوان 29 آذر در دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.

 مهدی رحمانیان با اشاره به این مطلب که بحث آزادی مطبوعات بحثی مستوفی است که ذیل بحث آزادی بیان قرار می‌گیرد، گفت: خداوند انسان را آزاد آفرید و این آزادی به میزانی است که انسان مختار است.

وی با بیان این مطلب که به همان میزان که از آزادی انسان کاسته می‌شود از انسانیت او نیز کاسته می‌شود، ادامه داد: این آزادی نیازمند ابزارهایی است که مطبوعات یکی از این ابزارهاست که از غرب آمده است.

مدیر مسؤول روزنامه شرق تصریح کرد: رسانه‌ها همراه با خود سانسور را به همراه دارند که در برخی کشورها سانسور زیاد و در برخی دیگر کم است.

رحمانیان ضمن اشاره به این نکته که در دوره ناصرالدین شاه برای نخستین بار سانسور در کشور ما رخ داد و در دوره محمدرضا پهلوی نیز سانسور ادامه داشت تا جایی که روزنامه‌ها قبل از چاپ باید به تایید می‌شدند، بیان داشت: پس از انقلاب نیز سانسور وجود داشت، البته امروز به جایی رسیده که ما به جای سانسور گرفتار خودسانسوری شدیم که این امر تأثیر منفی بر باور عمومی می‌گذارد.

 وی رواج شایعه، لطیفه و اتصال به رسانه‌های بیگانه را سه رخداد عدم اعتماد جامعه به رسانه‌های خود دانست و افزود: وجود آزادی در مطبوعات یکی از عواملی است که می‌تواند این اعتماد را به وجود آورد، البته آزادی دارای حد و مرز است که حد آن نیز خود آزادی است به این معنی که آزادی باید به میزانی باشد که حریم دیگری مخدوش نشود.

مدیر مسؤول روزنامه شرق به سه حریمی که باید مورد رعایت رسانه‌ها قرار بگیرد اشاره کرد وگفت: رعایت حریم خصوصی انسان‌ها، رعایت هنجارهای عمومی و رعایت مسائل امنیتی کشور این سه حریم هستند.

رحمانیان مهمترین هنجار جامعه را دین خواند و اضافه کرد: یک سری مسائل در کشور وجود دارند که به کلان کشور مربوط می‌شوند ودر هیچ کشوری به این مسائل ورود نمی‌کنند حتی در کشورهایی که آزادی بسیار است.

این فعال عرصه رسانه تاکید کرد: چنانچه در جامعه ما مدیران در یک شیشه‌ای خدمت می‌کردند این میزان اختلاس به وجود نمی‌آمد، بنابراین چنانچه اختلاس این میزان است به این علت است که رسانه‌های ما آزادی ندارند.

وی ضمن تاکید بر این مطلب که مفسدین از خدا نمی‌هراسند؛ اما از رسانه‌ها می‌هراسند، ابراز کرد: چنانچه فضای جامعه به سمت مطالبه‌گری برود ما با جامعه‌ای آزاد همچون جوامع غربی مواجه می‌شدیم.

مدیر مسؤول روزنامه شرق ادامه داد: متأسفانه امروز اتفاقات تکان دهنده در کشور رخ می‌دهد و ما تکان نمی‌خوریم. به جایی رسیده‌ایم که وقتی به فرد از جامعه می‌گوییم سه هزار میلیارد تومان اختلاس شده در جواب می‌گوید 12 هزار میلیاردش را هم دیده‌ام.

سلیقه‌ گرایی خاصه در عرصه رسانه بسیار است

رحمانیان ضمن اشاره به این مطلب که متأسفانه سلیقه‌ گرایی خاصه در عرصه رسانه بسیار است، گفت: همه تصور می‌کنند که در عرصه رسانه صاحبنظر هستند در صورتی که رسانه خود یک صنعت و یک ترم آکادمیک است.

در ادامه این مناظره محمدرضا جمالی گفت: همه در سخن از آزادی بیان بسیار می‌گویند؛ اما زمانی که در عرصه عمل قرار می‌گیرند نوع نگاهشان به آزادی بیان و مطبوعات متفاوت می‌شود.

آزادی با توطئه متفاوت است

مدیر مسؤول اسبق روزنامه جوان در خصوص نوع نگاه امام به مطبوعات خاطرنشان کرد: امام می‌گفتند مطبوعات باید آزاد باشند؛ اما آزادی با توطئه متفاوت است.

وی به یکی از شعارهای دولت تدبیر و امید یعنی آزادی مطبوعات اشاره کرد و بیان داشت: علی رغم بیان این شعار مشاهده می‌کنیم که دو دوره معاون مطبوعاتی وزیر به عنوان نماینده مطبوعات در هیات نظارت بر مطبوعات انتخاب می‌شود.

دولتها انتظار دارند رسانه‌ها واحد اخبار دستگاه‌های دولتی باشند

جمالی ادامه داد: نگاه دولت و دستگاه‌های دولتی به رسانه یک نگاه روابط عمومی و یک سویه است به این معنا که انتظار دارند رسانه‌ها واحد اخبار دستگاه‌های دولتی باشند.

مدیر مسؤول اسبق روزنامه جوان در ادامه به تیراژ پایین روزنامه‌ها در کشور اشاره کرد و بیان داشت: تیراژ در کشور ما تعداد روزنامه‌هایی است که به چاپ می‌رسد؛ اما تیراژ در کشوری مانند آمریکا تعداد روزنامه‌هایی است که خوانده می‌شود.

وی افزود: قدمت روزنامه نگاری در کشور ما به 170 سال می‌رسد؛ اما مشاهده می‌کنید که کشورهایی که در آن دوره وجود نداشته‌اند امروز در عرصه رسانه پیشتازتر از ما هستند به گونه‌ای ما امروز در کشور حتی یک روزنامه فرامنطقه‌ای نداریم.

جمالی ادامه داد: امروز یادداشت‌هایی در برخی روزنامه‌های مصری نوشته می‌شوند که بسیار تأثیرگذارند؛ اما در کشور ما روزنامه‌هایی وجود دارند که فقط کپی کاری می‌کنند.

بیش از آزادی مطبوعات باید به حال خود مطبوعات گریست؛ چراکه حزبی شده‌اند

مدیر مسؤول اسبق روزنامه جوان ضمن تاکید بر این موضوع که امروز بیش از آزادی مطبوعات باید به حال خود مطبوعات گریست؛ چراکه حزبی شده‌اند، ابراز داشت: بارها گفته شده که مطبوعات رکن چهارم آزادی هستند؛ اما زمانی که در کشور حزب به معنی واقعی وجود نداشته باشد، مطبوعات وظیفه احزاب را به گردن می‌گیرند و بیش از این‌ه کار روزنامه نگاری انجام دهند کار حزبی می‌کنند.

ما روزنامه‌های سیاسی نداریم بلکه روزنامه‌های سیاست زده داریم

 وی با اشاره به این مطلب که ما روزنامه‌های سیاسی نداریم، بلکه روزنامه‌های سیاست زده داریم، گفت: معتقدم مطبوعات نورافکن جامعه هستند؛ اما زمانی که از دولت یارانه می‌گیرند نمی‌توانند نورافکن باشند به طوری که مشاهده کردید بسیاری از روزنامه‌ها آن میزان که در خصوص املاک شهرداری قلم زدند در خصوص حقوق‌های نجومی و اختلاس صندوق ذخیره فرهنگیان هیچ ننوشتند.

 جمالی با طرح این پرسش که چرا قانون جامع رسانه در کشور به تصویب نمی‌رسد؟ تصریح کرد: دولت باید جواب دهد که در این خصوص چه کرده است.

رحمانیان در ادامه این مناظره دوره مشروطیت، دوره اشغال ایران توسط روس و انگلیس، دوران منتهی به کودتای 28 مرداد، دوران انقلاب و دوره‌ای کوتاه در دولت اول اصلاحات را پنج دوره آزادی مطبوعات در ایران برشمرد.

این فعال رسانه‌ای گفت: 90 درصد دوران انتشار مطبوعات در ایران دورن خفقان بوده است و متاسفانه همان 10 درصدی هم که دوران خفقان نبوده است مطبوعات به دلیل اینکه یکباره آزاد شدند اقدام به فحاشی و حریم شکنی کردند.

وی به بالا بود توقیفات رسانه‌ای و آسیب رساندن این عمل به بدنه مطبوعات اشاره و تصریح کرد: این توقیفات باعث می‌شود ما مدام با جوانان خام مواجه شویم و همین که این جوانان کار را می‌آموزند و می‌توانیم از توان آنان بهره ببریم درب روزنامه را می‌بندند.

مدیر مسؤول روزنامه شرق نداشتن یک روزنامه فرامنطقه‌ای را نقصانی برای ایران خواند و اضافه کرد: روزنامه شرق در 12 سال گذشته چهار بار توقیف شده است و این مشخص است که وقتی روزنامه‌ای این همه توقیف می‌شود انباشت سرمایه رخ نخواهد داد.

این فعال عرصه رسانه در ادامه سخنان خود در خصوص پایین بودن میزان تیراژ روزنامه‌ها گفت: یک بخش از این موضوع به فرهنگ شفاهی ما باز می‌گردد، بخشی  جهانی است و بخشی دیگر نیز به گسترش شبکه‌های مجازی باز می‌گردد.

رحمانیان افزود: در گذشته پدران ما اطلاعات خود را از روزنامه‌ها می‌گرفتند؛ اما امروز با گسترش موبایل و شبکه‌های مجازی جوانان اقدام به خرید روزنامه نمی‌کنند، هرچند که بار دیگر شاهد خواهیم بود که روزنامه‌ها گسترش یابند، چراکه اولا درست است شبکه‌های مجازی گسترده هستند؛ اما عمیق نیستند و ثانیا دروغ پراکنی‌هایی که در شبکه‌های مجازی رخ می‌دهد که مردم را بار دیگر به طرف روزنامه سوق خواهد داد.

خودسانسوری مطبوعات و مشکلات اقتصادی بخشی دیگر از علل پایین بودن تیراژ روزنامه‌ها

وی خودسانسوری مطبوعات و مشکلات اقتصادی را بخشی دیگر از علل پایین بودن تیراژ روزنامه‌ها دانست و گفت: متاسفانه زمانی که جامعه ما با مشکل اقتصادی مواجه می‌شود نخستین وسیله‌ای را که از سبد خرید حذف می‌کند کالای فرهنگی است.

مدیر مسؤول روزنامه شرق در خصوص املاک شهرداری و حقوق‌های نجومی نیز تصریح کرد: روزنامه ما هم در خصوص املاک شهرداری و هم در خصوص حقوق‌های نجومی مطلب نوشت؛ اما باید به این نکته توجه کرد که حقوق‌های نجومی دارای یک تاریخ و یک جغرافیا هستند.

وی ادامه داد: تاریخ از این بابت که مربوط به دوره فعلی نیستند و از دوره‌های قبل وجود داشته است و جغرافیا از این حیث که تنها در یک دستگاه وجود ندارند، بلکه در دیگر دستگاه‌ها نیز حقوق نجومی وجود دارد؛ اما کسی حق ندارد از آنان بپرسد به طور مثال قوه قضائیه.

فساد را نباید سیاسی کرد

رحمانیان با اشاره به این مطلب که فساد را نباید سیاسی کرد؛ چراکه با سیاسی کردن فساد نخواهیم توانست آن را حل کنیم، ابراز داشت: باید بپذیریم که فساد در کشور نهادینه شده که چنانچه حل نشود مانند موریانه پایه‌های کشور را خواند خورد و روزی متوجه خواهیم شد که دیر شده است.

جمالی خطاب به رحمانیان با طرح این پرسش که آیا انتظار دارید کاریکاتوری بکشید و به رزمندگان توهین کنید و آن‌گاه توقیف نشوید؟، گفت: برخی روزنامه‌ها در این کشور نوشتند «اعتقاد به عصمت معصومین مدعایی مخدوش است»، «ولایت بعد از پیامبر به کسی سپرده نشده است»، «سخنان حضرت زهرا نمی‌تواند الگوی زن امروز باشد»، «علیه خداوند هم می‌توان راهپیمایی کرد» و آن‌گاه می‌خواهند توقیف هم نشوند.

 وی با تاکید بر این‌که چنانچه در مسیر صحیح راه برویم کسی ما را توقیف نخواهد کرد، بیان داشت: چنانچه جریان اصلاحات می‌خواهد خود را ثابت کند باید از این جریانات اعلام برائت کند.

مدیر مسؤول اسبق روزنامه جوان با طرح این پرسش که چه کسی آزادی را در کشور مخدوش می‌کند؟، گفت: همان کسانی که روزگاری در میدان فاطمیه تهران با قیچی موی بیرون آمده از روسری دختران را قیچی می‌زنند، امروز امام زمان را انکار می‌کنند.

جمالی ادامه داد: آبشخور فکری نشریاتی چون «گفت‌وگو»،«آیین» و «مدرسه» کجاست و «رادیو فردا» و «رادیو زمانه»، «سایت چراغ»، «آزادی» و «توانا» را چه کسانی اداره می‌کنند که امروز علیه تمامی مقدسات می‌نویسند.

کسانی آزادی را محدود کردند که علیه آزادی و مقدسات قلم زدند

وی ضمن تاکید بر این نکته که کسانی آزادی را محدود کردند که علیه آزادی و مقدسات قلم زدند، تصریح کرد: زمانی که انجمن صنفی روزنامه نگاران از وزارت کار مجوز گرفت و تنها کاری که نکرد فعالیت صنفی بود و دبیر کلش امروز در بلژیک است و برخی از اعضای شورای مرکزی آن از ایران رفتند و کشف حجاب کردند.

در ادامه رحمانیان خطاب به جمالی گفت: تصور می‌کنم صبح قبل از اینکه به مشهد بیایید سری به کیهان زده‌اید و یک سری جزوات نیمه پنهان را از آنجا گرفته‌اید.

این فعال رسانه‌ای ادامه داد: اولین باری که توقیف شدیم سال 82 بود که در آن دوره نمایندگان نامه‌ای به رهبری نوشتند و ما بخشی از آن نامه را که هیچ توهینی در آن نبود را در روزنامه چاپ کردیم و آنگاه توقیف شدیم؛ اما بعد از یک هفته و پس از اینکه دادگاه متوجه شد ما در روزنامه به فردی توهین نکرده‌ایم رفع توقیف‌مان کرد.

وی بیان داشت: بار دوم زمانی توقیف شدیم که کاریکاتوری در روزنامه کشیدیم که یک سمت این کاریکاتور اسب بود و طرف دیگر الاغ و آن گاه برای تصور کردند منظور ما رئیس جمهور وقت است ما را توقیف کردند که در دادگاه تبرئه شدیم.

مدیر مسئول روزنامه شرق اضافه کرد: بار سوم به دلیل چاپ مقاله‌ای از ساقی قهرمان بود که بعدها هم من و هم سردبیرمتوجه شدیم که وی دارای سایتی نامناسب است و توقیف شدیم و این در حالی است که در همان زمان خبرگزاری‌ فارس عکس های مستحجن و مطالبی را که ما در روزنامه آورده بودیم را منتشر کرد و با او کاری نداشتند.

رحمانیان خاطرنشان کرد: بار چهارم که توقیف شدیم کاریکاتور چشم بندان را کشیدیم که مصادف شد با هقته دفاع مقدس که ما در این کاریکاتور به هیچ فردی توهین نکردیم؛ اما سه ماه و 10 روز توقیف شدیم. بنده 17 ماه در جبهه حضور داشتم، حال آیا به بسیج توهین خواهم کرد.

استانداردهای دوگانه آفت مطبوعات هستند

این فعال رسانه‌ای افزود: ممکن است در رسانه‌های اصلاح طلب انسان‌های نامربوط وجود داشته باشند؛ اما آیا باید تر و خشک را با هم سوزاند.

وی استانداردهای دوگانه را آفت مطبوعات خواند و خاطرنشان کرد: آیین ما آیین گفتگو است و پیامبر ما اهل مناظره بودند، چنانچه گفتگو نکنیم از آیین‌مان چه خواهد ماند؟.

امروز هشت میلیون جمعیت بیکار را می‌بینند و هیچ نمی‌گویند

در ادامه جمالی با بیان این مطلب که امروز صبح در روزنامه کیهان نبودم، تصریح کرد: افرادی که امروز دم از مردم می‌زنند چگونه است که امروز هشت میلیون جمعیت بیکار را می‌بینند و هیچ نمی‌گویند.

مدیر مسؤول اسبق روزنامه جوان خطاب به دولتمردان با اشاره به این مطلب که تا کی می‌خواهید مشکلات کشور را به دولت قبل وصل کنید؟، بیان داشت: پس از روی کار آمدن روحانی، پدر داماد برادر رئیس جمهور به عنوان سفیر ایران در نیویورک معرفی شد، آیا فرد دیگری در وزارت امور خارجه نبود که یک بازنشسته سفیر شد؟، کدامیک از روزنامه‌های اصلاح طلب در این خصوص مطلب نوشت.

سهل انگاری های رسانه های اصلاح طلب در بیان نقطه ضعف های دولت

وی با بیان این مطلب که من از اولین افرادی بودم که به مشائی اعتراض کردم که به دلیل همین اعتراض نیز دادگاهی شدم، گفت: در دولت فردی مسئولیت می‌گیرد که به اذعان خودش 800 میلیارد تومان سرمایه دارد و در یک جلسه حدود 40 دقیقه خواب بوده است، کدام روزنامه اصلاح طلب به این موضوع پرداخت.

جمالی تاکید کرد: چرا باید باید دیکتاتوری پزشکان در کشور راه بیفتد و زیر میزی رومیزی شود و هیچ کس ننویسد.

مدیر مسؤول روزنامه شرق درادامه گفت: در یک کشورخارجی مدیری به ناحق از یک تلفن همراه استفاده می کند و به همین خاطر از سمتش عزل می شود اما در کشور ما همه در مقابل عددهای کلان اختلاس، سحر شده اند و کار خاصی انجام نمی شود.

وی اظهار کرد: اگر مدیران، جامعه را در یک اتاق شیشه ای و شفاف مدیریت کنند اوضاع و احوال از وضعیت کنونی به مراتب بهتر و مساعدتر می شود.

وقتی جامعه به رسانه های خود اعتماد نداشته باشد بازار شایعه رونق می گیرد  

وی افزود: وقتی جامعه به رسانه های خود اعتماد نداشته باشد بازار شایعه رونق می گیرد، جوک رواج می یابد و میل به رسانه های بیگانه افزون می شود.

مدیرمسؤول روزنامه شرق با بیان این که حد و مرز آزادی، خود آزادی است و هر فرد تا آن جایی آزاد است که آزادی دیگران را مخدوش نکند، گفت: هر رسانه ای نه از بابت ملاحظات بیرونی بلکه از بابت انتفاع خود باید سه حریم را رعایت کند که عبارتند از حریم خصوصی انسانها، هنجارهای عمومی جامعه مثل دین و قانون اساسی و مسائل امنیتی کشور و بعد از این سه، دیگر هیچ حریمی برای آزادی وجود ندارد و جامعه باید آزاد باشد.

رحمانیان خاطرنشان کرد: زبان مفاهمه بین رسانه ها و حکومت در تاریخ ایران هیچگاه به وجود نیامده است و در دوره های کوتاه آزادی مطبوعات نیز حریم شکنی و فحاشی اتفاق افتاده است.

وی گفت: توقیف هر از چند گاه مطبوعات باعث شده، این رسانه ها دچار انقطاع تجربه گردند و از انباشت تجربه محروم بمانند یعنی جوانان خام وارد کار مطبوعات می شوند و تا تجربه ای می اندوزند؛ نشریه تعطیل می شود.

مدیر مسؤول سابق روزنامه جوان نیزدر این نشست گفت: به جای حاکمیت نگاه علمی بر مطبوعات نگاه قومی و قبیله ای حاکم است و در مطبوعات، کار حزبی و سیاسی انجام می شود و در دفاتر روزنامه ها جلسات حزبی و سیاسی برگزار می شود.

محمد رضا جمالی افزود: مقوله اطلاع رسانی در مطبوعات فرع بر سایر امور گشته است و گاه دولتها نیز روزنامه ها و رسانه ها را تشویق می کنند که سیاست زده شوند.

وی گفت: مشکل کشور ما در این زمینه سیستمی است و ریل گذاریها غلط است به همین خاطر امروز تیراژ نشریات در کشور ما تنها یک میلیون نسخه است که 500 هزار نسخه از این تعداد نیز نشریات زرد است.

وی افزود: ایران با داشتن 170 سال تاریخ روزنامه نگاری حتی یک روزنامه فرا منطقه ای ندارد که در کشورهای عربی منتشر شود و حتی یک رسانه بین الملی ندارد که در دو پایتخت مهم رسانه ای دنیا و منطقه یعنی لندن و بیروت دفتر داشته باشد.

قانون مطبوعات کنونی کشور کارآیی لازم را ندارد

جمالی گفت: قانون مطبوعات کنونی کشور کارآیی لازم را ندارد و باید به سمت تدوین قانون جامع رسانه برای کشور رفت که شامل صدا و سیما و شبکه های اجتماعی نیز بشود و معلوم نیست چر این قانون در کشور تهیه و تصویب نمی شود.

دولت هنوز اسناد خود را درباره حقوق های نجومی به قوه قضائیه ارائه نکرده است

جمالی در پاسخ به پرسش دانشجویی بیان داشت: این‌که به کدام روزنامه در دولت دهم چه میزان رایانه داده شده به من ارتباطی ندارد و این‌که کیهان چه گفته است را باید از خودشان پرسید من نماینده این رسانه نیستم.

مدیر مسؤول اسبق روزنامه جوان افزود: برخی چندی پیش به قوه قضائیه نسبت فساد دادند که همان موقع قوه قضائیه اسناد و مدارک خود را ارائه کرد؛ اما متاسفانه چندین ماه از مسئله حقوق‌های نجومی می‌گذرد و دولت هنوز اسناد خود را به قوه قضائیه ارائه نکرده است./934/ز503/ج