نشست « ارزش انسان و چالش‌های حقوق بشر در اسلام» برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ابراهیم آزادگان، استاد فلسفه دانشگاه شریف در نشست با عنوان «ارزش انسان و چالش‌های حقوق بشر در اسلام» که عصر روز چهارشنبه(15 دی) در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد با اشاره به اینکه اهمیت به حقوق بشر از سوی خیلی از فیلسوفان دنیا مورد تأکید قرار گفته است، اظهار داشت: بسیاری از فیلسوفان دنیا تمایل به کرامات انسانی را بیان کرده‌اند و این نشان از اهمیت این موضوع دارد.
وی ادامه داد: در متون اسلامی ما شاهد تمایلات حقوق بشر هستیم، خداوند در قرآن می‌فرمایند «آسمان و زمین را برای همه شما خلق کردیم و نعمت‌های ظاهری و باطنی برای شما قرار داده‌ایم»، بر این اساس اینکه انسان‌ها به راحتی در دنیا زندگی کنند هدف خداوند است، زیرا خداوند هر چه انسان می‌خواهد به او داده است.
استاد فلسفه دانشگاه شریف تاکید کرد: یک مفهوم جدی در اسلام و مسیحیت با عنوان «عشق الهی» مطرح است، انسان برای قرار گرفتن در مسیر عشق الهی به نوعی آزادی احتیاج دارد، بنابراین به این نکته باید توجه کرد موجودی که اختیار نداشته باشد نمی‌تواند به سوی عشق برود، در اینجا مفهوم آزادی برای انسان کلیدی و خدشه‌ناپذیر است، اسلام هم بر این موضوع تاکید دارد.
آزادگان یادآور شد: کرامت انسانی در اسلام وجود دارد و منابع قابل توضیح آن هم موجود است، در همین جا این سوال پیش می‌آید با این وجود چرا ما در بحث آزادی در اسلام مشکل داریم؟، مواردی چون حقوق زنان، نقد بر حکومت‌های اسلامی(مثل شیخ نمر در عربستان)، آزادی بیان، قصاص، سنگ‌سار موضوعاتی است که با گذشت زمان در تقابل با دین قرار گرفته است و اسلام از این منظر مورد تهاجم است.
وی افزود: در این راستا ما چهار دسته از طرز تفکر در رابطه با موضوع حقوق بشر و آزادی انسانی را خواهیم داشت، اولین دسته کسانی هستند که می‌گویند ما در اسلام نمی‌توانیم حقوق بشر را رعایت کنیم چون قوانین اسلام محدودیت ایجاد کرده است، این گروه نو اندیشان مدرن هستند، مشکل این نظریه در اینجاست که این گروه در جهان اسلام نمی‌توانند جلو بروند زیرا اسلام هر روز در حال گسترش است، در اصل این طرز فکر با واقعیت اسلام در تضاد است.
استاد فلسفه دانشگاه شریف با یبان اینکه دسته دوم گروه‌های وهابی و سلفی هستند، خاطرنشان کرد: این گروه با هرنوع کار عقلی، عرفانی، فلسفی و به ویژه تشیع مخالف هستند، البته با تشیع مخالف هستند زیرا فرقه شیعه میان فلسفه و عقل است به همین منظور با تفکر آنها متضاد است.
وی ابراز داشت: دسته سوم حامیان دین هستند که نمونه‌های آنها را در حکومت پاکستان، جماعت اسلامی در هند، اخوانیان و سید قطب در مصر می‌توان دید، این گروه همیشه نسبت به غرب معترض است، در اصل کاملا نسبت به مناسک غرب واکنش نشان می‌دهند.
استاد فلسفه دانشگاه شریف عنوان کرد: حرکت‌های گروه سوم باعث ایجاد گروه‌های تندرو اسلامی در کشروهای مختلف شده است، برای نمونه پاکستان امروز محفلی برای گروه‌های افراطی شده و این گروه‌ها در آنجا ایجاد و رشد می‌کنند، اما گروه‌های چون جماعت اسلامی در هند و اخوانیان یه جایی باید محدوده عقلانی خود را مشخص کند تا گروه‌های افراطی وارد آنها نشوند.
آزادگان با اشاره به گروه چهارم که روشنفکران دینی هستند، تصریح کرد: این گروه به دنبال تفسیری مقدس از دین هستند، مثل دکتر سروش یا شبستری که از این طیف در ایران هستند، اما از این گروه باید پرسید تفسیر شما از اسلام در این شرایط در کجا محدود می‌شود.
وی ادامه داد: براساس این دسته‌بندی برخی می‌گویند دین را به طور کلی کنار بگذاریم و اما برخی معتقد به کنار گذاشتن مفهوم حقوق بشر در دین هستند، در این میان دسته‌ای دیگر هم وجود دارد که اعتقاد به بازگشت به همان حکومت سکولار دارند.
استاد فلسفه دانشگاه شریف در رابطه با راه‌حلی برای این معضل که دین ایحاد می‌کنند، گفت: در ابتدا باید یک نزدیکی بین این گروه‌ها انتخاب شود که در آن به تمایلات انسانی و وظایف جهان‌گرایی برسیم، کانت در این باره می‌گوید «شادی که سبب کمال انسان می‌شود باید در نظر گرفته شود در غیر این صورت شکستن وظایف براحتی صورت می‌گیرد"، البته وظایف باید به خاطر خود وظایف انجام شود، به این معنا که خوشحالی ما برای کمال باید خود انجام وظیفه باشد.
آزادگان عنوان کرد: ما باید به خداوند عشق بورزیم و به دستورات او گوش فرا دهیم، ما برای اینکه اخلاقی باشیم باید در درون جامعه همه تمایلات اخلاقی ما برآورده شده باشد، در غیر اینصورت انگیزه برای انجام وظایف نداریم، ارزش اخلاقی انسان‌ها در یک جامعه ایده‌آل هم به این شکل است که هرچه انسان‌ها خوشحال‌تر باشند یعنی تمایلات اخلاقی آنها بیشتر است.
وی اضافه کرد: آنچه برای رسیدن به یک جامعه اخلاقی نیاز داریم این است که انسان‌ها آزادی خود را درمسیر عقلانیت متناسب با هر انسان دیگری استفاده کنند، ما باید وظایف اخلاقی خود را انجام دهیم زیرا آزاد هستیم، این نوع حرکت و اخلاق‌ورزی در نظر کانت این است که در این شرایط به اراده صدرصد خوب که همان اراده خداوند است برسیم، به این معنا که با این شرایط در مسیر شریعت حرکت می‌کنیم.
استاد فلسفه دانشگاه شریف تاکید کرد: نتیجه‌گیری که می‌توان در پایان کرد این است که به تمایلات انسانی باید اهمیت بدهیم و باید به وظایف اخلاقی خود عمل کنیم، محک ما در اینجا باید اخلاق باشد، اگر این محک بسته نشود و باز بماند مشکلاتی به وجود می‌آورد.
آزادگان در پایان با اشاره به جمله‌ای از امام علی(ع) خطاب به مالک‌اشتر مبنی بر اینکه «با مردم نباید وحشیانه برخورد کنید شاید هرکدام از آنها مشکلی داشته باشند و باید با آنها برادر باشید»، گفت: مشکل ما در جهان اسلام این است که اهیمتی به آزادی انسان و تمایلات کمال طلبانه آن داده نشده است و همچنین برای راه کارهای حل این مشکل مرز اخلاقی برای ما نگذاشته‌اند، مرز اخلاقی دقیقا جایی است که ما در آن زندگی می‌کنیم./816/201/ب2