سیره و زمانه امام حسن عسکری

امامت امام حسن عسکری(ع) در یک شرایط بسیار حساس و بحرانی قرار داشت؛ از یک طرف حکومت در دست ترکانی بود که خلافت خلفای عباسی را تحت الشعاع خود قرار داده به صورتی که بسیاری از خلفا را کشته و تا اراده می کردند آن ها را عزل می نمودند و بودند و خلفای عباسی؛ در این باره هیچ اختیاری از خود نداشتند.

در این زمانه خاص که برای حکومت اقتداری نمانده بود، شهر سامرا از لحاظ فرهنگی لبریز از عیاشی و تباهی بود و مملکت اسلامی را تحت الشعاع خود قرار داده بود وضعیتی که حتی خلفا هم از اظهار آن بیم نداشتند.

و همچنین از طرفی دیگر جامعه با شبهات و مشکلات فکری دست به گریبان بود نظیر قضیه خلق قرآن کریم (که در این قضیه عده ای کشته شدند) و نوشتارهایی که علیه قرآن کریم نگارش می شد.

امام حسن عسکری(ع) که 28 ساله بودند و در مدت کوتاه شش سالی و اندی امامت خود با این همه گرفتاری که خلافت و جامعه برای ایشان ایجاد کرده بود؛ الگوی مناسب و سازنده ای برای همه اقشار به خصوص نسل جوان، در پاکدامنی در محیط فاسد و استقامت عقیده در محیط شبهات هستند.

اخلاق مداری امام حسن عسکری مهمترین نکته بارز شخصیتی ایشان

یکی از مهمترین خصوصیاتی که در امام نمود و بروز داشت، اخلاق ویژه و ارتباط سازنده با مردم و جامعه بود. به طوری که یکی از خلفای وقت، از این جهت مورد اعتراض برخی از بنی العباس بود؛ که چرا امام را تحت فشار قرار نمی گذارد. خلیفه در پاسخ می گوید من بدترین و فاسد ترین افراد را برای زندانبانی ایشان گماردم اما هرکدام چند روز بعد بر اثر اخلاق امام توبه کردند من با این جوان چه کاری می توانم انجام دهم؟

این یک نمونه بارز از اخلاق نبوی در سیره رفتاری و عملی این امام جوان عزیز بود که همان پاکدامنی در محیط فساد را به ما نشان می دهد.

شرایط اسف بار فرهنگی شهر سامرا بود که امام به عنوان یک شهروند جوان در این شهر زیست می کردند. خوب با این وجود که سامرا مرکز تباهی و عیاشی و فساد بود به گونه ای که شب های میگساری سامرا، محل جولان مطرب ها و موسیقی دان های مشهور بود، امام حسن عسکری(ع) در این محیط به قدری پاکیزه و طاهر و آراسته زندگی می کردند که حتی مجال تهمت زدن بدخواهان به ایشان نبود. این پاکی و بی آلایشی هم در خود امام و هم خانواده ایشان قابل مشاهده و حس بود.

امام حسن عسکری و نمونه بارز فرهنگ سازی برای نخبگان جامعه

یک نکته بسیار مهم در سیره ایشان،‌ رصد کردن تحرکات فرهنگی دشمن بود. در یک گزارشی آمده است که فردی شروع به نوشتن کتابی با عنوان تناقضات قرآن کریم می کند و هنوز این کتاب در مرحله تدوین بود، امام از نوشتن آن باخبر می شود و از طریق شاگرد او با وی ملاقات می کند و با او صحبت می کند و در حل این شبهه می کوشد و ان فرد نگارنده که کندی نام داشت از نوشتن این کتاب منصرف می‌شود.

این می تواند الگوی خوبی برای فرهنگ سازان جامعه اسلامی باشد که باید جلوتر از دشمن حرکت کرد و کار او را رصد کنیم و بعد اقدام متقابل نماییم نه اینکه دشمن کارش را که انجام داد ما تازه به فکر درمان بیفتیم./841/پ200/س
 

نویسنده: حجت الاسلام‌والمسلمین سید محمود مدنی استاد حوزه و دانشگاه