انقلابی شدن حوزه های علمیه، از استعلا تا انزوا

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حوزه علمیه و طلاب و فضلای حوزه‌های علمیه بی‌شک پیشگامان انقلاب اسلامی و اصلی‌ترین فعالان انقلاب اسلامی هستند، چرا که قطعا هیچ قشر و گروهی بیشتر از یک طلبه و روحانی دغدغه دین و دینداری ندارد و بیشترین وظیفه هم در زمینه اقامه شعائر دینی و احکام و حدود الهی بر عهده حوزه‌های علمیه است.

رهبر معظم انقلاب و دیگر بزرگان و شخصیت‌های انقلابی همه بر اینکه حوزه علمیه پیشگام و موتور حرکت انقلاب اسلامی و پیروزی انقلاب اسلامی است اتفاق نظر دارند و کسی نمی‌تواند منکر تأثیر فعالیت‌های روشنگرانه و بصیرت افزایی طلاب و روحانیان حوزه‌های علمیه در شکل گیری نهضت مردمی و قیام ملت ایران علیه استکبار جهانی و رژیم سلطنت پهلوی به عنوان نماینده استکبار و ظلم در کشور بشود.

انقلابیان وظیفه دارند انقلاب را پس از پیروزی هم امتداد دهند

اما نکته اینجا است که در هر انقلابی اولین گام پیروزی است، سرنگون کردن یک رژیم لازم می‌دارد تا کشوری که حال فاقد قانون اساسی، دولت و حکومت مرکزی است اکنون توسط نیروهای انقلابی فرآیند بازآوری قوانین و دولت و حکومت را به سرعت پیش ببرد، که این مسأله هم تنها گامی از هزاران گامی است که یک انقلاب باید بردارد، ضمن اینکه وقتی یک انقلاب شاکله و مبنای دین مبین اسلام را با خود دارد قطعا اقامه دین و ارائه قوانین دینی و اجرایی کردن آن هم چنین حفظ و حراست آرمان‌های این انقلاب هم برعهده انقلابیان است، در حقیقت همه اینها وظیفه حوزه‌های علمیه است که مردم را با خود در انقلاب اسلامی و سرنگونی طاغوت همراه کردند.

اگر یک انقلاب از نیروهای انقلابی که بتوانند با قدرت و توان مسیر آن را ادامه دهند؛ برخوردار نباشد قطعا خیلی زود محکوم به نابودی و ناکارآمدی و مصادره شدن توسط دشمنان فرصت طلبش خواهد شد، کما اینکه در کشورهای منطقه نظیر مصر شاهد این موضوع بوده‌ایم، حتی انقلابی مثل انقلاب کبیر فرانسه بارها دست به دست شده و سقوط کرده و انقلابیون آن اعدام شدند و حکومت سلطنتی حاکم شد، در نهایت هم انقلاب کبیر فرانسه که در اصل انقلاب برای نان بود به نتیجه مطلوبی نرسید.

امام خامنه‌ای در اواخر سال گذشته در دیدار اعضا مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم، به تبیین اهمیت انقلابی بودن و انقلابی ماندن حوزه علمیه پرداختند، ایشان در بخشی از سخنان خود فرمودند: ما قدردان مبارزات دانشجویان هستیم اما اگر این مبارزات بدون حضور مبارزات روحانیت بود، قطعاً به همان محیط دانشگاه محدود می شد و به اتمام می رسید.

ایشان در ادامه فرمایشات خود «فراگیر بودن و تأثیرگذاری» را دو ویژگی حرکت روحانیت در انقلاب اسلامی بیان کردند. این تنها بخشی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب است که باید سرلوحه فعالیت‌های مدیران و مسؤولان حوزه‌های علمیه قرار بگیرد و لازم است عزیزان با تأمل در این فرمایشات به نکاتی که در ادامه ذکر می‌شود قدری فکر کنند.

اگرچه دانشگاه‌های ما سرشار از نیروهای جوان، مؤمن، انقلابی و مقید به موازین دینی و شرعی است اما قطعا در این زمینه حوزه علمیه دارای برتری چشم‌گیری نسبت به دانشگاه است، چرا که حوزه علمیه محل تدبر و تأمل در معارف دین مبین اسلام و مکتب اهل بیت(ع) است، از این رو حضور حوزویان در جامعه و در فضای سیاسی اجتماعی کشور مهمتر و دارای ضرورت بیشتر است، اما متأسفانه شاهد خلاف این موضوع و انفعال حوزه و حوزویان در فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی هستیم، در حالی که دانشگاه اکنون محل آغاز تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور است، این مسأله در حقیقت هم فرصت و هم خطری جدی است که حتی اگر فرض بر پایین بودن احتمال خطر داشته باشیم به دلیل اهمیت محتمل باید به آن توجه داشت و برای آن چاره اندیشی کرد.

نبود تشکل‌‌ها و اتحادیه‌های سیاسی اجتماعی بر فعالیت انقلابی حوزه اثرگذار است

تعداد انجمن‌ها، اتحادیه‌ها و تشکل‌های دانشجویی که در زمینه‌های مختلف به ویژه حوزه سیاست اقدامات گسترده اثرگذار و جدی دارند بسیار زیاد هستند و هرکدام نقش آفرینی جدی در حوزه سیاست دارند، این در حالی است که حوزه‌های علمیه عملا انجمن، اتحادیه یا تشکلی ندارند، بررسی‌های میدانی نگارنده این مطلب نشان می‌دهد اسم مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم کمتر به گوش طلاب خورده است و حتی برخی روحانیانی که در قم تحصیل کرده‌اند هم از نام آن تا پیش از دیدار اعضای این مجمع با امام خامنه‌ای از وجود چنین مجمعی بی‌اطلاع بودند! ضمن اینکه این مجمع همانطور که از نام آن پیدا است مختص به شهرمقدس قم است و حوزه‌های علمیه دیگر شهرهای کشور از چنین مجمعی برخوردار نیستند و یا اگر هم چنین مجامعی دارند تنها به صورت اسمی و کاملا بی‌اثر و منفعل بوده است، البته برخی جریان‌های غیرانقلابی در برخی شهرها نظیر اصفهان تشکل‌هایی داشته‌اند که آنها نیز چندان فعال نیستند ضمن اینکه اصالتا این تشکل‌ها حوزوی نیستند و غیر حوزویان زاویه‌دار با انقلاب اسلامی مؤسس آن بوده‌اند.

در حقیقت علت اینکه حوزه‌های علمیه و طلاب و روحانیان از نظر اجتماعی و سیاسی اثرگذاری که در صدر انقلاب اسلامی شاهد آن بوده‌ایم را از دست داده‌اند نبود انگیزه‌ها و نگرش‌های انقلابی و عدم توانمندی در فعالیت‌های سیاسی اجتماعی نیست بلکه نداشتن اتحاد و انسجام لازم، کم توجهی و عدم اطلاع مدیران و مسؤولان حوزه علمیه بر اقدامات به هنگام سیاسی و اجتماعی و فقدان مجموعه‌ای که تمرکز خود را به این دسته از فعالیت‌ها اختصاص داده باشد موجب شده است تا ظرفیت‌های انقلابی حوزه علمیه کشور عملا محرکی نداشته باشد و هرساله شاهد انزاوای بیشتر حوزه و اشتغال حوزه و حوزویان به خودشان باشیم و رفته رفته ممکن است کار به جایی برسد که دیگر حوزه علمیه منحصر در مسجد و حسینیه و تکایا باشد و مردم نتوانند یک روحانی و طلبه را در خارج از این مکان‌ها تصور کنند.

سکولاریزه شدن حوزه در صورت دوری از انقلابی‌گری ناگزیر است

اگرچه در کشور روحانیانی هستند که به خوبی توانسته‌اند در میادین سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایفای نقش و بصیرت افزایی نمایند اما پس از این نسل که ریشه در سال‌های ابتدای انقلاب اسلامی و یا قبل از آن دارند آیا نسلی پویا و فعال در حوزه انقلاب اسلامی و گفتمان انقلاب وجود دارد؟ یا اینکه ممکن است حوزه علمیه در آینده نه چندان دور نیازمند واردات فعالان سیاسی اجتماعی شده و رسماً به نهادی تبدیل شده که علیرغم اعتقادات و میل باطنی بزرگان و علما و مراجع رسما از عرصه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور بازمانده و یا بهتر بگوییم سکولار شود و این موضوع بنابر فرمایشات رهبر معظم انقلاب می‌تواند منجر به انحراف و انحطاط در انقلاب اسلامی شده، جامعه را از مسیر انقلاب و انقلابی‌گری بازداشته و قطعا در صورت چنین رخ‌دادی حوزه‌های علمیه بزرگترین مقصر آن خواهند بود.

آنچه مسلم است حوزه‌های علمیه نیازمند ورود جدی به فعالیت‌های انقلابی در سطح جامعه هستند و این موضوع نیز لازم دارد تا در ابتدا مبانی انقلاب اسلامی و مبانی فعالیت انقلابی در حوزه علمیه به عنوان یک درس اصلی تدریس و تبیین شده و سپس نهادها و مسؤولانی در حوزه‌های علمیه متکفل عملیاتی کردن آن باشند و تلاش کنند تا ارتباط میان مردم و مسؤولان با حوزه علمیه را بیشتر کنند، چه خوب است که روزی به عنوان روز حوزه علمیه نام گذاری شود، یا زمانی در نظر گرفته شود تا مسؤولان و دولتمردان به مدارس علمیه کشور دعوت شده و پای انتقادات و پیشنهادات طلاب و فضلا و روحانیان بنشینند و از دغدغه‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی آنها خبردار شده و با این مطالبات روبرو شوند و صد البته پاسخگوی آن باشند.

قطعا چنین رویکردی و شکل گیری چنین جریانی می‌تواند در راستای پیگیری منویات رهبر معظم انقلاب و نظرات مراجع عظام تقلید در جامعه و مطالبات دلسوزان انقلاب اسلامی از دولت‌ها و مدیران و مسؤولان اثرگذار باشد و تبدیل به یک اهرم قوی برای حمایت از انقلاب اسلامی و پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی باشد و ضامن ثبات و بقای آرمان‌های انقلاب، امام خمینی و شهدای انقلاب و دفاع مقدس شود./1304/200/ب1