برجام رنگ می‌بازد؟
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از فارس، هنوز مشکلات سر راه لغو تحریم‌های اقتصادی پس از توافق هسته‌ای حل نشده و هنوز بانک‌های بین‌المللی دست و دل قرص به سوی ایران سرازیر نشدند که رئیس‌جمهور تازه از راه رسیده آمریکا، فرمان اجرایی امضا کرد که به موجب آن اتباع 7 کشور مسلمان از جمله ایران امکان ورود به خاک آمریکا را ندارند. پنج روز بعد وزارت خزانه داری آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه 13 فرد و 12 نهاد مرتبط با ایران اعلام کرد.
هرچند قانون ممنوعیت سفر توسط دادگاهی در آمریکا لغو شد اما ناآرامی ناشی از سرگیری احتمالی سیاست‌های افراطی توسط آمریکا علیه ایران، البته بخوانید رو بازی کردن مقامات آمریکایی، بی‌ثباتی در زمینه سرمایه‌گذاری‌ها در ایران و همچنین در روابط تجاری با تهران ایجاد کرده است.
هرچند سیاست‌های خصمانه آمریکا در زمان اوباما علیه ایران تغییر نکرده و تنها از شکلی به شکل دیگر درآمده بود؛ اکنون نیز در دوران سکانداری دونالد ترامپ در کاخ سفید در حال آشکار کردن نمود حقیقی خود است.
تحریم‌هایی که به واسطه مذاکره و بعد از آن توافق هسته‌ای، گفته می‌شد لغو می‌شود و پای تجار غربی و آسیایی و حتی همسایگان را به ایران باز کرده بود، به نظر می‌رسد بار دیگر درحال بستن دست و پای سرمایه‌گذاری خارجی است.
تحریم‌های جدید آمریکا که به گفته خبرگزاری رویترز، به روشی انجام خواهد شد که از نظر حقوقی نقض برجام تفسیر نشود، اکنون به تحریم‌هایی اضافه شده است که به ظاهر و روی کاغد لغو شده بود اما در عمل با وجود هزاران قانون دست و پا و گیر و هشدارهای زیر و درشت آمریکا به بانک‌ها و موسسات مالی و شرکت‌های بین‌المللی همچنان مانع از تسهیل سرمایه‌گذاری و روابط تجاری با ایران می‌شد.
این تحریم‌ها که به نظر می‌رسد، روز به روز سری‌های جدیدش در راه است، آشفتگی‌های جدیدی در مسیر ورود ایران به روابط تجاری بین‌المللی ایجاد کرده است. از اینرو می‌توان نشانه‌های پا پس کشیدن یا تردیدهای تجار و سیاست‌مدارانی که برای ورود به بازار بکر ایران سر و دست می‌شکستند را دید.
همان روز اعلام تحریم‌های جدید علیه ایران، پاتریک پویانه، مدیر ارشد اجرایی شرکت توتال درباره تغییر قرارداد گازی با ایران گفت که از آمریکا اطاعت می‌کند.
وی شش روز بعد توضیح داد توسعه گاز فاز 11 پارس جنوبی تا تابستان امسال در دستورکار دارد اما در صورتی آن را اجرا می‌کند که ترامپ لغو تحریم‌های ایران را تمدید کند.
این بدان معناست که توسعه پارس جنوبی توسط توتال در انتظار تمدید لغو تحریم‌های آمریکا در ماه فروردین و اردیبهشت است تا بتواند در ماه تابستان اجرایی شود.
شرکت بوئینگ نیز در همان روز هرچند که از اظهارنظر مستقیم در مورد چشم‌انداز قرارداد با ایران خودداری کرد اما اعلام کرد: ما بر اساس مجوزهای کنونی مان فعالیت می‌کنیم... درصورتی‌که دستورالعمل جدیدی از وزارت خزانه‌داری دریافت کنیم، بر اساس آن عمل می‌کنیم.»
هرچند که به نظر نمی‌رسد بوئینگ با توجه به وضعیت اقتصادی و کم شدن سفارش‌هایش علاقه‌ای به پا پس کشیدن از قراردادها فروش هواپیما به ایران داشته اما اظهارات این شرکت و همچنین شرکت توتال نشان از متشنج شدن فضای تجاری در رابطه با ایران دارد.
تحلیلگران معتقدند این تحریم‌های جدید به طور مشخص مانع از اجرای قرارداد بوئینگ با ایران نمی‌شود اما می‌تواند شرایط اجرای این قرارداد را دشوارتر سازد و از طرفی از آنجایی‌که بیشتر قطعات جت‌های ایرباس در آمریکا تولید می‌شود، فروش ایرباس نیز به موافقت آمریکا نیاز دارد.
اکثر غول‌های بزرگ نفتی، نظیر بریتیش پترولیوم، شورون و ایکسون موبیل (که مدیر ارشد اجرایی پیشین آن رکس تیلرسون، وزیر امورخارجه دولت ترامپ است) از ورود به ایران دوری کرده‌اند. تنها توتال و رویال داچ شل در ماه دسامبر برای فعالیت‌های مطالعاتی در میادین نفتی آزادگان و یادآوران در جنوب غرب ایران یک قرارداد اولیه امضا کرده‌اند.
از شرکت‌های غربی و به قولی یاران و هم‌پیمانان دیرینه آمریکا بگذریم، این وضعیت جدید اثر خود را بر روی همسایگان ایران نیز گذاشته است.
هشت روز پس از اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، ایرلاین‌های هندی که در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد پروازهای جدید به مقصد ایران بودند، به علت شدت گرفتن مواضع سختگیرانه دونالد ترامپ علیه ایران که می‌تواند تنش‌هایی به دنبال داشته باشد، بر سر دوراهی احیا یا توقف این برنامه‌ها قرار گرفتند.
برای نمونه، ایکانومیک تایمز به نقل از منابع هندی نوشت شرکت هندی «گو ایر» هند که در حال برنامه‌ریزی برای گنجاندن تهران به عنوان یکی از اولین مقاصد پروازهای بین المللی‌اش بود، اکنون این طرح را متوقف کرده است.
شرکت هواپیمایی «جیت ایروی» قرار بود پروازهای خود را به ایران انجام دهد اما بواسطه نگرانی از پاسخگویی درباره تحریم‌های آمریکا این کار را انجام نداد.
در مورد دیگر، بیزینس استاندارد نوشت بلاتکلیفی در مورد استفاد از ارز در مبادلات تجاری دوجانبه ایران و هند، به دنبال تردید در استفاده از دلار در مبادلات تجاری دو کشور پس از اعمال تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران، بر صادرات برنج باسماتی هند به ایران تاثیر گذاشته است.
به نظر می‌رسد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور تازه کار آمریکا شعارهای انتخاباتی خود برای برهم زدن برجام را بسیار زیرکانه و بدون نقض پیش می‌برد. وی با امضای قانون‌های تحریمی جدید که به گونه‌ای نوشته شده تا برجام را نقض نکند، شرایطی برای شرکت‌های خارجی رقم می‌زند که دچار تردید شوند یا از ترس مواجه شدن با مجازات‌های آمریکا خود به شرایط این کشور در رابطه با ایران تن دهند و به این وسیله بدون اینکه تحریم‌های لغو شده برجام بازگردد یا به صورت خودکار باز ایران با همان تحریم‌ها مواجه شود./1325//102/خ