سوء هاضمه اطلاعاتی؛ خطری که جامعه ایرانی را تهدید می کند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حسین شرف‌الدین، عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی و ارتباطات مؤسسه امام خمینی(ره) امروز در نشست علمی چالش‌های جامعه ایرانی در فضای مجازی که در مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار شد، اظهار داشت: رفتار ایرانیان با سایر کشورها تمایزاتی دارد که ریشه در فرهنگ ایرانی دارد.

وی افزود: ضریب نفوذ اینترنت در کشور 61 درصد است و بیش از 45 میلیون ایرانی دسترسی به اینترنت دارند که 29 میلیون از آن‌ها جوانان هستند؛ همچنین ضریب نفوذ تلفن همراه در دنیا 81 درصد است ولی در ایران 91 درصد است و زمینه استفاده از فضای مجازی را راحت کرده است.

شرف‌الدین ورود نسل امروز در این فضا را نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری دانست و گفت: استفاده از این فضا قابل پیشگیری نیست و ما در موضع انتخاب نیستیم که بخواهیم بگوییم وارد شویم یا خیر.

ویژگی‌های منفی فضای مجازی بر ویژگی‌های مثبت آن غلبه دارد

وی اظهار داشت: آسیب‌های فضای مجازی بر فضای مثبت آن چربیده است و از این‌ جهت که انسان‌ها دسترسی آسان به این فضا دارند و هویت آن‌ها گمنام است این امکان را می‌دهد که احساس حریم امن کنند و امکان سوء استفاده بیشتر می‌شود.

عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی و ارتباطات مؤسسه امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: در فضای مجازی مردم احساس می‌کنند از تیررس دولت به دور هستند و کسی در کار آن‌ها سرک نمی‌کشد و به همین جهت استقبال زیادی به این فضا شده است.

ما باید فضای مجازی عفیف را تشکیل بدهیم

وی با بیان این که ما باید با منطق خاصی فضای مجازی را عفیف کنیم، ابراز داشت: در فضای مجازی وقتی نظارت‌های جامعه بر انسان‌ها کم می‌شود رفتارهای لجام‌گسیخته انجام می‌دهند و این رفتارها برایشان جذاب است و احساس آزادی و رهاشدگی می‌کنند.

این استاد دانشگاه با اشاره به چالش‌های فضای مجازی با نگاه امنیتی ابراز داشت: حاکمیت بلامنازع قدرت‌های بزرگ بر فضای مجازی و محوریت اراده آن‌ها و نقش بسترساز آن‌ها برای ایجاد سلطه فرهنگی نباید مورد غفلت باشد و این فضا برای ما یک تهاجم فرهنگی تمام عیار است.

وی با اشاره به وابستگی کشور به خارج برای تأمین ترافیک و امکانات فنی، ابراز داشت: این مسأله برای ما تهدید امنیت سیاسی به حساب می‌آید زیرا در کشور ما که هویت ملی همه چیزمان است مخدوش شدندش به معنای فرسایش عملکرد دولت است.

فضای سایبر به دنبال تضعیف دولت‌ها در تمام جهان است

شرف‌الدین با بیان این که در فضای سایبر تمام دولت‌ها تضعیف می‌شوند، تصریح کرد: دولت‌ها در این فضا دست به عصا شده‌اند و نمی‌توانند در برخی موارد به خاطر فشار افکار عمومی اقدامات لازم را انجام دهد و مبسوط الید عمل کنند.

وی به انتشار شایعات در کشور از طریق فضای مجازی اشاره و خاطرنشان کرد: تعرض به حریم خصوصی افراد، جاسوسی بیگانگان، ورود اطلاعات آلوده و انتشار ویروس‌های مخرب، عدم اعتماد مردم به نهادهای الکترونیکی دولتی به خاطر نبود امنیت در این حوزه و جرایم امنیتی اینترنتی از جمله آسیب‌های فضای مجازی است که در کشور رو به افزایش است.

فضای مجازی تهدیدی برای امنیت اخلاقی و روانی در جامعه ایرانی است

عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی و ارتباطات مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به تهدید امنیت اخلاقی در فضای مجازی، ابراز داشت: تسهیل و ترغیب بی بند و باری جنسی، التهاب آفرینی دائمی جنسی و زمینه‌سازی بلوغ جنسی زودرس، بالا بردن سن ازدواج، شیوع ازدواج‌های متزلزل و افزایش نرخ طلاق از آسیب‌های امنیت اخلاقی در فضای مجازی به شمار می‌رود.

وی به تهدید امنیت روانی در فضای سایبر اشاره و خاطرنشان کرد: درصد بالایی از کاربران فعال در فضای سایبر دچار اعتیاد به این فضا می‌شوند در نتیجه این انسان‌ها از نظر روحی گرفتار انزوا، افسردگی، خستگی ذهنی، ضعف شخصیت و کم‌تحرکی می‌شوند.

کارشناس فضای مجازی افزود: از دیگر آسیب‌های روانی ناشی از فضای مجازی می‌توان به ایجاد نقص‌های گفتاری و شنیداری، کاهش ارتباطات واقعی، نیاموختن مهارت‌ها زندگی، اتلاف عمر و سرمایه‌های وجودی انسان‌ها و تضعیف قوای عقلی اشاره کرد که در نهایت منجر به کاهش ضریب رضایت انسان‌ها از زندگی می‌شود.

تهدید امنیت فرهنگی جامعه ایرانی از طریق فضای مجازی

وی تهدید امنیت فرهنگی را از دیگر چالش‌های فضای مجازی برای جامعه ایرانی برشمرد و خاطرنشان کرد: اوضاع فرهنگی کشور از طریق ترویج سبک زندگی غربی و تجربه هویت‌های مغشوش و مختلط دچار آسیب شده است و شبهات زیادی در رابطه با اعتقادات دینی در فضای مجازی مطرح می‌شود.

عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی و ارتباطات مؤسسه امام خمینی(ره) سوء هاضمه اطلاعاتی را از دیگر آسیب‌های فرهنگی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دانست و گفت: به دلیل حجم بالای اطلاعات ورودی در فضای مجازی انسان توانایی هضم و تعقل کافی را بر روی مطالب پیدا نمی‌کند و در نهایت انسان‌ها سطحی‌نگر و بی‌دقت می‌شوند.

وی با بیان این که حافظه‌های سایبری حافظه‌های کوتاه‌مدت است، اظهار داشت: پایه‌های ذهنی در ارتباطات سایبری مغشوش می‌شود و انسان‌ها دیگر قدرت تفکر را از دست می‌دهند و نرخ مطالعه را در کشور کاهش می‌دهد و این در نهایت به جامعه علمی ضربه خواهد زد.

شرف‌الدین به ضعف جامعه‌پذیری در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: وقتی ویژگی‌های مخرب این فضا به فضای واقعی تسری پیدا می‌کند فضای واقعی را هم دچار مشکل می‌کند و با ورود کودکانی که امروز دنیا را از دریچه فضای مجازی می‌شناسند در ده سال آینده جهان واقعی بر اساس فضای سایبر تفسیر خواهد شد.

زمینه‌های کاهش امنیت اقتصادی در فضای مجازی

وی به کاهش امنیت اقتصادی در فضای سایبر اشاره کرد و تصریح کرد: میل مردم به خرید کالاهای غیر بومی و غیر استاندارد، ترغیب به مدگرایی، مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی، سرقت از حساب‌های الکترونیک مردم، کلاه‌برداری از طریق فریب و اغفال در فضای مجازی و بحث قماربازی‌های آنلاین از دیگر معضلات اقتصادی فضای مجازی به شمار می‌رود.

عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی و ارتباطات مؤسسه امام خمینی(ره) با بیان این که وجود برخی از ضعف‌ها در کشور زمینه تأثیرگذاری بیشتر فضای مجازی در ایران را فراهم کرده است، گفت: ضعف اطلاعاتی دقیق مسؤولان از فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی، عدم شناخت ابعاد فنی، اطلاعاتی، فرهنگی، سیاسی، حقوقی و امنیتی فضای مجازی سبب شده است که ما مواجهه واقع‌بینانه از این فضا را نداشته باشیم.

وی به سطح مطالعات راهبردی فضای مجازی در کشور اشاره کرد و گفت: این که ما چگونه می‌توانیم از فرصت‌ها استفاده کنیم مطالعات راهبردی می‌خواهد و وقتی مطالعه راهبردی نباشد سیاست راهبردی هم نخواهیم داشت و نحوه نظارت، گسترش این فضا کم خواهد شد.

هماهنگی میان نهادهای مسؤول در فضای مجازی ضعیف است

این استاد دانشگاه به ضعف هماهنگی میان نهادهای مسؤول در زمینه فضای مجازی اشاره و خاطرنشان کرد: شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارشاد و دیگر نهادهای مسؤول وظیفه مشخصی ندارند و هم دولت در فضای سایبر فعال است و هم بخش خصوصی فعال است و همکاری مشخصی در این زمینه وجود ندارد./843/پ201/س