ثبات در منطقهای که امنیت کالایی نایاب است
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اینترنتی برهان، رهبر انقلاب در پیام نوروزی خویش خطاب به مردم ایران در خصوص دستاوردهایی که جمهوری اسلامی در سال 1395 تحصیل کرده است، بیان داشتند «اگر بخواهیم یک ارزیابی‌ای بکنیم از سالی که گذشت ـ سال 95ـ باید بگوییم آن سال هم مثل همه سالهای دیگر شادی‌ها و غمهایی داشت، تلخی‌ها و شیرینی‌هایی داشت؛ منظور تلخی‌ها و شیرینی‌های مربوط به ملّت است، مسائل شخصی مورد نظر نیست. هم شیرینی داشتیم در سال گذشته، شادی داشتیم که این شادی‌ها مربوط است به عزّت ملّی، امنیّت ملّی، همّت جوانانه در میان ملّت ایران و حرکات مؤمنانه‌ی فراگیر در همه جای کشور؛ هم تلخی‌هایی داشتیم که عمدتاً مربوط به مسائل اقتصادی و اجتماعی است که اشاره‌ای به آنها خواهم کرد ... امنیت کشور در این محیط پُرتلاطم منطقهای بلکه بین‌المللی، یک شاخص بسیار عمده و بزرگی برای ملّت ایران بود. امروز اطراف ما، کشورهایی که همسایگان ما هستند: از شرق کشور و جنوب شرقی کشور، تا شمال غربی کشور، کشورها دچار ناامنی هستند، منطقه دچار ناامنی است، ملّت ایران بحمدالله در طول سال یک امنیّت پایدار را تجربه کرد.»
در این یادداشت تلاش خواهیم کرد تا به بخشی از دلایل به وجود آمدن دستاوردهای امنیتی نظام جمهوری اسلامی در سطح منطقه ای و بین المللی اشاره داشته باشیم. اشاره خواهد شد که در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا با مشکلات عدیده ای در سطح امنیتی مواجه هستیم که این مشکلات در صورت نبودن جمهوری اسلامی به ایران نیز سرایت می کرد. همچنین اشاره خواهد شد که یکی از مهمترین عوامل ثبات زا در ایران محاسبات دقیق نخبگان عالیه جمهوری اسلامی برای به وجود آوردن محیطی از آرامش است.
هر چند نمی توان و نباید از دستاوردهای نخبگان و نظام کارآمدی نظامی ایران غافل شد، اما بی تردید عنصر تامین کننده این ثبات و امنیت در داشتن نگاه محساباتی دقیق نخبگان عالیه کشور بوده و هست.
1. ثبات در منطقه آشوب
سال ها و بلکه دهه‌ها است که منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا درگیر مناقشات بیرونی و درونی است. از جنگ اعراب و رژیم صهیونیستی و پیش از آن جنگ های دوم و اول جهانی گرفته تا شرایط فعلی. مجموعه ای از درگیری ها و مناقشات نظامی و غیر نظامی در منطقه حکم فرما بوده که خسارت های فراوانی را بر امنیت ملی کشورهای منطقه بار کرده و این درگیری ها در قرن بیست و یکم نه تنها کاسته نشده است، بلکه بر عمق و گستره آن نیز افزوده شده است.
یک پای ثابت درگیری‌ها در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا نیز غربی‌ها بوده‌اند، در دوره‌ای از تاریخ، انگلیسی ها و در دوره‌ای نیز آمریکایی‌ها، ثبات و امنیت منطقه را وجه المصالحه‌ای برای انتفاع اقتصادی بیشتر خود قرار داده و با استمساک به بحران زایی در منطقه، از یک سو نفت منطقه را به غارت برده اند و از دیگر سو بر مصرف سلاح هایشان در منطقه افزوده اند و انبارهای سلاح خود را خالی از سلاح کرده اند. در شرایط فعلی نیز منطقه درگیر بحران های متوالی است که سبب ساز یک بخش (و آن هم بخش عمده آن) آمریکایی ها هستند و بدون تردید بی ثباتی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا را باید در اتاق های فکر و اندیشکده های وابسته به وزارت امور خارجه و پنتاگون مورد رهگیری قرار داد.
یکی دیگر از حربه هایی که آمریکایی ها در این دو دهه گذشته (علاوه بر مسئله نفت و فروش سلاح های خود) به آن می اندیشند و دائم سناریوهایی را برای آن تداعی و عملی می کنند، مسئله وحشت زایی از ایران است، در همین چند روز پیش بود که آمریکایی ها (در سطح اندیشه ای) این موضوع را بازنمایی کردند که اگر داعش از عراق بانگ رحیل سر دهد، ایران به ابرقدرتی در منطقه می رسد. پیش از این نیز ابراز می داشتند اگر صدام از عراق برود، این ایران است که به ابرقدرتی میرسد. آن ها در عربستان، امارات، کویت، قطر، ترکیه، و سایر کشورهای اسلامی، ایران را به یک بازیگر آشوب در منطقه برساخت می کنند و بدین ترتیب به واسطه این آشوب زایی و ساخت غیرواقعی مشکلاتی را ترتیب می دهند که در آن صرفا انتفاع آمریکایی ها تحصیل می شود.
اما از همه این مسائل گذشته، آن چه بیش از همه برای ایران غرورآفرین است، مسئله ثباتی است که علی رغم میل آمریکایی ها در ایران سیطره یافته و هیچ یک از سناریوهای آمریکایی ها برای بی ثباتی ایران تبدیل به عمل نشده است و به راحتی می توان گفت ایران با ثبات ترین کشور در منطقه است. دستاورد ثبات و امنیت در این منطقه دستاوردی بسیار بزرگ محسوب می شود و نشان دهنده هزینه هایی است که ایران در منطقه غرب آسیا داده و می دهد و به طور کلی موضوعی نیست که به راحتی به دست آمده باشد.
اما در شکل گیری این ثبات، عواملی دست داشته اند که از آن جمله می توان به عملکرد مثبت و صحیح نیروهای نظامی کشور اشاره کرد، همچنین نظام محاسباتی دقیق و کاربردی نیز یکی از این عوامل است که در جلوتر به آن اشاره خواهد شد.
2. نظام محاسباتی دقیق
بی تردید در شکل‌گیری امنیت در محیط پیرامونی یک بازیگر (دولت- ملت)، عواملی دخیل هستند، نیروی نظامی کارآمد، یکی از مهمترین این عوامل است، برای مثال کشوری که نیروی کارآزموده ای نداشته باشد، تصور «پیروزی» را دارد، اما «توان» و «اقتدار» پیروزی را ندارد، بنابراین در تحصیل موفقیت های نظامی و امنیتی ناتوان خواهد بود.
در ایران نیروهای نظامی هم تصور پیروزی را دارند، هم اقتدار پیروزی را. همین، سبب شده است تا در هر نبرد منطقهای (چه از زمان دفاع مقدس و چه نبردهایی که برای بیرون راندن تروریست ها از منطقه دارند) دستاوردهای بسیار چشمگیری داشته باشند و در همه آنها «موفق» عمل کنند.
اما علاوه بر این، یک فاکتور بسیار مهم نیز در این مهم دخیل است و آن محاسبات دقیق و صحیح نخبگان عالیه نظام، خصوصات در سطح رهبری نظام است. رهبر انقلاب با محاسبه دقیق تحولات در منطقه، مدیریتی را در ایران و فراتر از آن در سطح منطقه ای و جهان اسلام به وجود آورده اند که شاهد افزایش روزافزون سطح و ابعاد قدرت ایران و در سطحی فراتر در سطح جهان تشیع هستیم. بدین ترتیب نه تنها کوچکترین گزندی به ایران در تاریخ تحولات چند دهه اخیر بعد از استقرار نظام جمهوری اسلامی نیامده است، بلکه در حوزه نفوذ ایران، شاهد گسترده شدن عمق نفوذ ایران و حوزه استراتژیک این کشور فراتر از مرزهای خود نیز بودهایم.
این موضوع به طور قطع به خاطر صحت محاسباتی است که در راس حاکمیت در جمهوری اسلامی وجود داشته و دارد. تمام کشورهای منطقه درگیر مناقشات در سطوح ملی و فراملی خود هستند، اما ایران در کمال آرامش اهداف چشم انداز خود را به پیش می برد. این نشان دهنده این است که جمهوری اسلامی، محاسبه، تاکتیک و استراتژی صحیحی در سطح ملی و فراملی برای پیش برد اهداف خود داشته است.
در شکل گیری نظم محاسباتی در راس حاکمیت جمهوری اسلامی عوامل متعددی دخیل بوده و هست که از جمله این عوامل می توان به عدم تعجیل در تصمیم گیری در حوزه سیاست خارجی و دل نبستن سیاست خارجی به رفتار دولت ها اشاره کرد. بی تردید سیاست خارجی ایران در طی این چند دهه بعد از انقلاب از ثبات نسبی ای برخوردار بوده است که کمتر سیاست خارجی ای در کشورهای دنیا با این ثبات مواجه بوده است. منظور از ثبات رفتار با دولت x و y نیست، بلکه منظور پی گیری اهداف سیاست خارجی و اصول کلان سیاست خارجی در حوزه ملی، منطقه ای و بین المللی است.
به گونه‌ای که اگر بخواهیم بر مشی استکبارستیزی و حمایت از مستضعفین در ایران توجه داشته باشیم، شاهد تغییری در اصول و اهداف نخواهیم بود. از زمانی که حضرت امام بر رویکرد حمایت از مردم فلسطین و انتخاب هوشمندانه جمعه آخر ماه رمضان به عنوان روز قدس تاکید و اصرار داشتند، تا همین سال اخیر که پنجمین کنفرانس حمایت از انتفاضه فلسطین برگزار شد، شاهد تغییری در اهداف ایران در قبال مردم فلسطین نبودهایم و این نشان دهنده این است که اهداف در ایران با تغییر در رویکرد دولت ها تغییری نمیکنند.
همین موضوع توانسته است بر قدرت و توان نرم جمهوری اسلامی ایران بیفزاید و آن را در نوسان تغییرات روزمره کشورها، قرار ندهد. به همین دلایل است که می توان ایران را یک کشور پیش رو در سطح منطقه ای، عنوان کرد و بیان کرد که ایران در سطح بین المللی کشوری قابل پیش‌بینی است.
این ثبات در راس حاکمیت سبب شده است تا رقبا و خصم های ایران نسبت به این کشور نگاه دقیقی داشته باشند و از بروز اشتباه محاسباتی در رفتار با ایران اجتناب ورزند. سخن گفتن در مورد این مسئله در شرایط فعلی که دونالد ترامپ ریاست کاخ سفید را بر عهده گرفته و آمریکای بدون روتوش را به منصه ظهور رسانده، پر بیراه نیست که آمریکایی ها اگر توان وارد کردن ضربه اول بدون تصور دریافت ضربه دوم یا انتظار دریافت ضربه دوم را داشتند، حتی درنگ نمی کردند و دست به انجام این عمل می زدند.
ثبات در تصمیم گیری سبب شده است تا محاسبه رقبا و خصم های ایران نسبت به مرامنامه و اصول انقلاب نیز جدی باشد و اگر برای مثال رهبر انقلاب بیان می کند که اگر خطایی از آمریکا و رژیم صهیونیستی نسبت به ایران سر بزند، ایران تل آویو و حیفا را با خاک یک سان خواهد کرد، رقبا و خصم های ایران به خوبی توان فهم این مهم را داشته باشند و بدانند که هزینه های اشتباه محاسباتی احتمالی آن ها چه خواهد بود. بدین تریتب این سخنان و مرام واحد جمهوری اسلامی سبب شده است تا وحدتی از نظرات پیرامون یک دیگر شکل گیرد که در حال حاضر در عرصه بین المللی پیرامون ایران شاهد آن هستیم و کمتر کشوری در سطح بین الملل با چنین اجماع نظری پیرامون خود مواجه است. موضوعی که سبب شده است تا امنیت پیرامون ایران به یک امر بی بدیل و مثال زدنی در سطح بین المللی تبدیل شود و ایران را به یک کشور الگو، یک مدل کارآمد از تلفیق دین و سیاست و یک مدل حکمرانی از مردم سالاری دینی در سطح منطقه ای و فراتر از آن در سطح بین المللی تبدیل کند.
حاصل این ثبات، صحت محاسبه، کارآمدی در تامین امنیت و ... را می توان در امنیتی مشاهده کرد که ایران از آن برخوردار است و هیچ کشوری در سطح منطقه ای از آن برخوردار نیست. امنیت هر چند یکی از ابتدائی ترین وظایفی است که بر عهده دولت ها در سطح بین المللی است و اساسا مردم مالیات می دهند تا امنیت آن ها به وسیله دولت ها تامین شود، اما امنیت امری نسبی است.
برای مثال در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، اصل بر امنیت نیست، اصل بر ناامنی و بی ثباتی و فعالیت های ثبات زدا در سطح منطقه ای است. در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، امنیت کالایی کم یاب است، اگر نگوئیم کالایی نایاب است.
فرجام سخن
رهبر انقلاب در پیام نوروزی خویش یکی از دستاوردهای نظام اسلامی در سطح منطقهای و بلکه بین المللی را داشتن امنیتی دانستند که هیچ یک از کشورهای منطقه از آن برخوردار نیستند. بی تردید برای تحصیل این امنیت عوامل متعددی نقش داشته اند و از رشادت های نیروهای کارآمد نظامی نمی توان غافل شد، اما یکی از موثرترین ابزارها برای تحصیل این امنیت داشتن نظام محاسباتی و تصمیم گیری شفاف، قاطع و صحیح است. علت عدم ارتکاب اشتباه محاسباتی و خطای نظامی توسط رقبا و خصم های ایران در سطح بین المللی و منطقه ای، داشتن قطعیت نسبت به پاسخ و ضربه دوم و مهلک ایران و همین قطعیتی است که از سران جمهوری اسلامی اطلاع دارند.
در نظام بین الملل کشورها به صورت ویژه ای بر روی «قاطعیت» در سیاست خارجی حساب باز می کنند و نظام محاسباتی خویش را به صورت آینده نگرانه ترسیم و تدوین می کنند. در شکل گیری نظام محاسباتی رقبای منطقه ای و خصم های بین المللی ایران، رویکرد نسبت به نخبگان عالیه ایران، رویکردی واحد است که در آن هیچ خلل و تردیدی وجود ندارد. در به وجود آمدن امنیت به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای ایران در سطح منطقه ای و بین المللی صحت محساباتی رهبر انقلاب و نخبگان عالیه کشور می تواند نقش تعیین کنندهای داشته باشد./998/د101/س