نظریه حکومت اسلامی در اندیشه سیاسی شهید صدر/ شهید صدر الگوی تغییر و تحول در حوزه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، همایش اندیشه های سیاسی شهید آیت الله سید محمدباقر صدر(ره) شب گذشته در سالن همایش های مدرسه عالی دارالشفاء برگزار شد.

آیت الله عباس کعبی در این همایش ضمن تجلیل از مقام شامخ علمی و عملی شهید آیت الله صدر اظهار داشت: جامع ترین توصیفی که متناسب شرایط فعلی انقلاب است که رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای پژوهشگاه شهید صدر مطرح کردند از ایشان با عنوان «نابغه انقلابی» یاد کردند که زود هنگام حقیقت انقلاب را درک کرد ولی برخی تا به امروز انقلاب را درک نکرده اند.

وی افزود: ایشان علی رغم سن کم که در 47 سالگی به شهادت رسید اسلام شناس جامع، مرجع تقلید و استاد مسلم درس خارج فقه و اصول بود که دوره نخست درس ایشان در 25 سالگی در حوزه نجف و با توصیه حضرت آیت الله خویی شروع شد.

نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه شهید صدر از جهات مختلف الگوی مرجعیت انقلابی است، خاطرنشان کرد: اساتید انقلابی و حوزه تحول خواه باید از ایشان الگو گیری کنند، چراکه ایشان به ما آموختند که با حفظ جایگاه مرجعیت و فقه و اصول هم می توان جریان سازی کرد.

وی عنوان کرد: ایشان در زمان آیت الله خویی و آیت الله حکیم زندگی می کردند و بسیار مورد احترام ایشان بودند تا جایی که از زبان استاد خودمان آیت الله شاهرودی که شاگرد شهید صدر هم هستند، شنیدیم که می گفتند روزی فردی نزد آیت الله خویی رفته و از مرحوم آیت الله صدر بدگویی می کرد و می گفت او می خواهد حزب تشکیل دهد و قصد دارد پای انگلیس را به کشور باز کند، که آیت الله خویی گفته بودند من می دانم ایشان این کار را نمی کند ولی اگر سید محمدباقر حزب تشکیل دهد من نخستین کسی هستم که در حزب ایشان وارد خواهم شد.

آیت الله کعبی شهید آیت الله صدر را مطیع محض ولایت فقیه زمان دانست و تأکید کرد: از ایشان می آموزیم که می توان در فضای انقلابی با حفظ جایگاه مرجعیت در چارچوب درست تحول ایجاد کرد و امروز می توانیم درس بگیریم که ایشان کار خود را با حمایت از مرجعیت آیت الله حکیم آغاز کرد، با آیت الله خویی ادامه داد و در نهایت خود را تحت ولایت و زعامت امام راحل می دانست.

تشریح نظریه سازی سیاسی شهید صدر

وی در بخش دوم سخنان خود به نظریه سازی سیاسی شهید آیت الله صدر اشاره و عنوان کرد: از جمله نظریه های سیاسی که ایشان در تئوری و عمل تبیین کرد، طراحی ساختار و محتوای جمهوری اسلامی در فقه قانون اساسی جمهوری اسلامی است که در جزوه «الاسلام یقود الحیات» منتشر شده و برای کسانی که می خواهند با عقبه فکری اسلامی و جامع در فقه حکومتی را  تدریس کنند بسیار مفید است.

استاد درس خارج حوزه عنوان کرد: ایشان در این نظریه نخست تأکید می کنند که تاریخ پیدایش حقوق، سیاست، حکومت و دولت در حیات بشری برپایه دین و توسط انبیای الهی شکل گرفته است و برخی انبیاء موفق به تشکیل حکومت شدند مثل حضرت داود و سلیمان و برخی برای حکومت دینی زندگی خود را گذاشتند همانند حضرت موسی(ع) و پیامبر ما حضرت محمد(ص) که آغازی شد برای تشکیل حکومت اسلامی.

وی با اشاره به نظریه ولایت فقیه در اندیشه سیاسی شهید آیت الله صدر خاطرنشان کرد: ایشان می گویند هرچند بعد از رحلت پیامبر در امت اسلامی انحرافاتی ایجاد شد ولی امامان معصوم مسیر را ادامه دادند تا به عصر غیبت رسیدیم و بعد از غیبت کبری ما برای اداره دولت اسلامی به مراجع بزرگوار نیاز داریم و در نهایت تأکید می کند مرجعیت شخص نیست بلکه مربوط به کسی است که پرچم اسلام را حمل می کند که امروز در رهبری امام خمینی تجلی پیدا کرده است.

آیت الله کعبی ابراز داشت: ایشان به آیه شریفه «کان الناس امة واحده» استناد می کنند و بیان می دارند سرآغاز سیاست، حکومت و حقوق با دولت دینی است و دولت در متن دین است و باید دانست که دولت و حکومت پدیده ای وحیانی است و البته مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان نیز همین مطلب را مورد تأکید قرار داده است.

وی با اشاره به سخنی از شهید صدر مبنی بر اینکه ما نمی توانیم تفکر جدایی دین از سیاست را مطرح کنیم، یادآور شد: از روزی که دین مطرح شد همه انبیاء مأمور به تشکیل حکومت بودند هرچند بسیاری از آنها موفق نمی شدند و برای این که چه کسی در رأس حکومت قرار بگیرد کسی است که هدایت و نظارت دارد و انحرافات را گوشزد می کند و ایشان برای این مسأله از آیه«إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ» استفاده می کند که همیشه در رأس حکومت باید یکی از سه صنف انبیاء و اوصیاء و علما قرار گیرند.

عضو جامعه مدرسین حوزه عنوان کرد: در نگاه شهید صدر قانون الهی و رسالت الهی در نزد نبی و وصی و رهبر الهی در عصر غیبت به امانت سپرده شده است و وجود رهبر الهی در مفاهیم جامع دینی اشراب شده است و عالم و مجتهد دینی چون نظریات دینی را بهتر می داند بهتر می تواند حکومت کند و دوم اینکه می تواند شاهد بر اعمال باشد که به معنای سیاسی اجتماعی، زعامت سیاسی است.

وی با بیان اینکه شهید صدر در تبیین حکومت اسلامی وارد ساختار حکومت می شود، خاطرنشان کرد: ایشان عقیده دارد که حکومت اسلامی اصالت دارد همانگونه که اجتماعی بودن انسان اصالت دارد؛ بند اول از ساختاری که ایشان بیان می کند این است که مشروعیت حکومت برای خدا است.

آیت الله کعبی افزود: شهید صدر نسبت به قوه مجریه و ریاست آن نیز حساس است و تاکید می کند رکن اصلی تحقق احکام اسلام حرکت اسلامی قوه مجریه است.

وی در پایان با اشاره به پیشنهاد دادگاه عالی کیفری تحت نظارت ولی فقیه از سوی شهید صدر عنوان کرد: این دادگاه در اندیشه ایشان پیش بینی می کند که هرکدام از اعضای ارشد نظام دچار تخلف شود در این دادگاه رسیدگی شود و همچنین  دیوان مظالم برای شکایت مردم زیر نظر ولی فقیه فعالیت می کند که در ساختار جمهوری اسلامی زیر نظر قوه قضاییه پیش بینی شده است./1330/پ201/ج