مسکن اجتماعی؛ از حرف تا عمل

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مهر، طرح مسکن اجتماعی که سابقه آن به بیش از دو دهه قبل و دوره وزارت عباس آخوندی در وزارت مسکن و شهرسازی دولت ششم بازمی‌گردد، در دولت یازدهم و با بازگشت وی به وزارت راه و شهرسازی بعنوان برگ برنده این وزارتخانه برای کمک به خانه دار شدن مردم ارائه شده است.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در مسکن مهر، معاون مسکن و ساختمان این وزارتخانه، مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن، مدیرعامل شرکت شهرهای جدید، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، مشاور وزیر راه و شهرسازی در تأمین مالی و دیگر مدیران رده های میانی این وزارت و دستگاه های تابعه در حوزه مسکن در طول چهار سال گذشته بارها و بارها از اجرای طرح مسکن اجتماعی در دولت یازدهم خبر داده‌اند؛ اما هر بار به بهانه هایی که مهم ترین آن، تمرکز منابع بخش مسکن در اتمام مسکن مهر بوده، تعویق اجرای طرح مسکن اجتماعی را توجیه کرده‌اند. این در حالی است که این وزارتخانه در طول چهار سال اخیر نتوانست پروژه‌های مسکن مهر را به سرانجام برساند  و بسیاری از کارشناسان نسبت به اتمام آن در سال ۹۶ هم امیدوار نیستند.

مسکن اجتماعی که به گفته حامد مظاهریان، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی طرحی مشترک از سوی این وزارت، وزارت تعاون و دستگاه های تابعه آن شامل سازمان بهزیستی و سازمان تأمین اجتماعی و همچنین برخی نهادهای خارج از دولت شامل کمیته امداد امام خمینی (ره)، بنیاد برکت، ستاد اجرایی حساب ۱۰۰ امام و برخی نهادهای مردم نهاد است، قرار است سه دهک اول را هدف قرار دهد.

به گفته مظاهریان در این طرح دستگاه های مسئول قرار است به دو روش مسکن را در اختیار خانواده های مشمول دریافت مسکن اجتماعی قرار دهند: ۱. ساخت مستقیم مسکن از سوی این نهادها و برداشت بخشی از هزینه ساخت از طریق تسهیلات بلندمدت و کسر اقساط آن از محل یارانه این خانوارها؛ ۲. پرداخت هزینه خرید مسکن از سوی خانوارهای مشمول دریافت مسکن اجتماعی به صورت تسهیلات بلندمدت و ارزان قیمت و سپس حذف یارانه آنها.

گفته می‌شود در این طرح نقش بانک مسکن پررنگ بوده و پرداخت تسهیلات مربوطه از محل استمهال منابع مسکن مهر که از سوی بانک مرکزی در اختیار بانک مسکن قرار دارد و بازپرداخت اقساط وام گیرندگان مسکن مهر تأمین می شود.

البته علی چگنی، مدیرکل برنامه ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در سال۹۴ در گفت وگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی ، یکی دیگر از منابع اجرای طرح مسکن اجتماعی را آورده های سازمان های طرف قرارداد وزارت راه و شهرسازی از قبیل سازمان تأمین اجتماعی، کمیته امداد و سازمان بهزیستی عنوان و اعلام کرد: این دستگاه های خدمات رسان علاوه بر معرفی خانوارهای تحت پوشش خود که مشمول دریافت مسکن هستند، بخشی از هزینه های ساخت مسکن اجتماعی را نیز پرداخت می کنند.

تغییر ناگهانی همه برنامه های اعلام شده

 پس از همه این وعده و وعیدها، هیات دولت در روزهای پایانی سال ۹۵ طرح مسکن اجتماعی را که در آذرماه سال گذشته تصویب شده بود، ابلاغ کرد؛ جالب آنکه در طرحی که دولت تصویب کرد، منابع مالی مورد نیاز از محل بازگشت منابع مسکن مهر نیست بلکه بانک مرکزی باید مجددا منابع جدیدی برای اجرای این طرح در اختیار بانک و وزارت خانه عامل اجرای آن قرار دهد؛این همان انتقادی است که آخوندی بارها و بارها به پروژه مسکن مهر وارد و عنوان کرد که دولت دهم با تزریق منابع بانک مرکزی(که در اقتصاد به آن پول پرقدرت گفته می‌شود) به مسکن مهر، باعث رشد تورم شده است.  

محمدجواد حق شناس، معاون مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در گفت وگو با رسانه ها در مورد مصوبه دولت در زمینه مسکن اجتماعی گفته بود: مبلغی که بانک مرکزی به مسکن اجتماعی می دهد، ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای ۵ میلیون خانوار مشمول دریافت مسکن و با ساخت، خرید یا اجاره ۵۷۰ هزار واحد مسکونی تا پایان برنامه ششم توسعه خواهد بود.

همچنین در این مصوبه، برای سال ۹۵ نیز ۷۰ هزار واحد مسکن اجتماعی در نظر گرفته شده بود که با توجه به تأخیر در ابلاغ مصوبه مذکور ، عملا ۷۰ هزار واحد سال ۹۵ از برنامه مذکور حذف شده است.این مصوبه اگرچه اسفند ۹۵ به دستگاههای ذیربط ابلاغ شد و بطور طبیعی می باید اجرای آن از ابتدای سال ۹۶ کلید می خورد اما بدلیل عدم ابلاغ بودجه سال ۹۶ به دستگاههای اجرایی، گفته می شود اجرای آن از خرداد ماه امسال کلید خواهد خورد.

اختصاص واحدهای مازاد مسکن مهر به مسکن اجتماعی

وزیر راه و شهرسازی از منتقدان سرسخت مسکن مهر بوده و بارها با واژه هایی تند و تیز، این پروژه ملی را مورد انتقاد قرار داده است، قرار است برخی واحدهای مازاد و بدون متقاضی مسکن مهر را به اسم مسکن اجتماعی و بعنوان دستاورد دولت یازدهم به متقاضیان احتمالی تحویل دهد.در همین ارتباط علی چگنی، مدیرکل برنامه ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در روزهای پایانی سال ۹۵ در گفت وگو با رسانه ها از واگذاری مسکن های مهر بدون متقاضی در سراسر کشور به مشمولان طرح مسکن اجتماعی خبر داد.

این مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی همچنین با تأیید کسر ۷۰ هزار واحد مسکن اجتماعی سال ۹۵ از کل برنامه این طرح (۵۷۰ هزار واحد) اعلام کرد: قرار است این طرح در داخل شهرها احداث شده و هر مسکن سازی که ۱۲ واحد می سازد، مثلا ۳ واحد از آن را به مسکن اجتماعی اختصاص می دهد!

تغییر مجدد برنامه ها

از آنجایی که در مصوبه هیئت دولت، علاوه بر ساخت، خرید یا کمک به تهیه واحد استیجاری نیز در نظر گرفته شده بود، وزارت راه و شهرسازی نیز برنامه مسکن اجتماعی را از ساخت واحد مسکونی به برنامه متنوعی از قبیل کمک به پرداخت اجاره بها، کمک به پرداخت ودیعه مسکن، تسهیلات به سازندگان مسکن، کمک های بلاعوض یا حمایتی به خانوارهای مشمول و ... تغییر داد.

بر اساس آنچه مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی چند روز قبل در گفت وگو با یکی از خبرگزاری ها اعلام کرده، تنها ۱۰ هزار واحد از ۱۰۰ هزار واحدی که امسال قرار است در طرح مسکن اجتماعی ساخته شود، از سوی بنیاد مسکن ساخته خواهد شد و مابقی ۹۰ هزار واحد نیز به صورت های مختلفی اجرا می شود:

ساخت ۱۰ هزار مسکن حمایتی

خرید ۲۰ هزار مسکن حمایتی

کمک بلاعوض برای خرید ۵ هزار واحد مسکن بدون متقاضی

ساخت ۱۰ هزار مسکن استیجاری

پرداخت ۱۵ هزار تسهیلات به سازندگان مسکن اجتماعی

پرداخت ۱۵ هزار کمک اجاره بها در شهرهای زیر ۵۰۰ هزار نفر

پرداخت ۲۰ هزار کمک اجاره بها در شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر

پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ودیعه برای ۵ هزار واحد

مجموع: ۱۰۰ هزار واحد

تردید در اجرای طرح مسکن اجتماعی در سال ۹۶

با توجه به نقض متعدد وعده های وزارت راه و شهرسازی در خصوص اجرای مسکن اجتماعی، به نظر می رسد برنامه اعلام شده اخیر هم ترفندی تبلیغاتی برای اخذ آرای اقشار فرودست در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم باشد و احتمال می رود این طرح امسال هم یا اجرایی نشده یا ناقص اجرا شود./۱۳۲۵//۱۰۲/خ