راستگویی زمینه ساز پیشرفت مادی و معنوی/ ضرورت رعایت اخلاق انتخاباتی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خرم آباد، مکارم اخلاق به صفات و محاسن اخلاقی گفته می شود که در آن نوعی گذشت و بزرگواری، قر و منزلت والاتر و مجاهده با نفس باشد، مکارم اخلاق چیزی بالاتر و برتر ار حُسن خلق و محاسن اخلاقی است.

پیامبر(ص) در حدیثی فرموده است: «اِنَما بُعِثتُ لِاُتَممَ مَکَارِمَ الآخلَاقِ، من برانگیخته شدم تا مکارم اخلاق را تکمیل کنم.»

در ادامه گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین سیداحمد میرعمادی، نماینده ولی فقیه در لرستان و امام جمعه خرم آباد ارائه می شود.

رسا- مکارم اخلاق چیست؟

حُسن خلق، لازمه یک انسان پاک و سالم است اما مکارم اخلاق حدِ اعلای اخلاق نیکو است و می توان نام آن را کرامت نفس و اخلاق کریمانه نامید، فرق مکارم اخلاق با محاسن اخلاق این است که در محاسن اخلاق جواب نیکی را به نیکی دادن و در مکارم اخلاق نیز جواب بدی را به نیکی دادن.

مکارم اخلاق خُلقیاتی است عالی و رفیع که انجام دادن آنها مستلزم نفس کشی و مبارزه با هوا و هوس است، اما محاسن اخلاق اعمال نیکی است که مورد تأیید شرع مقدس است و انجام دادن آنها به نفس کشی و مبارزه با هوا و هوس نیاز ندارد.

حضرت علی(ع) سخنان فراوانی در زمینه مسائل اخلاقی و توصیه به مکارم اخلاق دارد؛ «عَلَیکُم بِمَکارِمؤ الاخلَاقِ فَاِنَهَا رِفعَةُ وَ إِیَاکُم وَ الاُخلَاقَ الدنیةَ فَإِنَّهَا تَضَعُ الشَّرِیفَ وَ تَهدِمُ المَجدَ؛ بر شما باد به مکارم اخلاق که تخلق به آن، رفعت و بلندی است و بپرهیزد از دنائت اخلاق که افراد شریف را پست می کند و مجد و بزرگواری را نابود می سازد.»

مکارم اخلاق در روز قیامت و هنگام حسابرسی محاسبه می شود کفه اعمال خوب را سنگین می کند و موجب نجات صاحب آن می شود ولی گذشته از قیامت و حسابرسی، مکارم اخلاق در همین دنیا انسان را برجسته و شایسته می سازد.

رسا- چه رفتارهایی جزء مکارم اخلاق است؟

باید گفت که صله رحم، عطا و بخشش، عفو و گذشت از جمله مکارم اخلاق است، در زندگی اجتماعی برخورد حکمت آمیز و هوشیارانه مبتنی بر اخلاق اسلامی صله رحم است، صله رحم و پیوند با دیگران دستاوردهای معنوی و مادی چشمگیری در پی دارد که موجب به صلابت رسیدن روح انسان می شود، خودسازی و کسب محبوبیت از دیگر آثار صله رحم است.  

بخشش از صفات برجسته انسانی و از سیره پیامبران الهی است، بخشش نسبت به کسی که انسان را محروم کرده از مکارم اخلاق است، احسانی که به وسعت وجودی انسان کمک می کند و او را از دل بستگی ها دور می سازد همین احسان و نیکی برتر است که از مکارم اخلاق می باشد.

عفو و گذشت از دیگر مکارم اخلاق است، گذشت نسبت به کسی که خطا و اشتباه مرتکب شده است از محاسن اخلاقی بوده چراکه موجب از بین رفتن کدورت، کینه، جنگ و نزاع می شود، اما گذشت از کسی که به انسان ظلم کرده از مکارم اخلاق است.

کسانی که با دیدن کوچک ترین ستمی در پی انتقام گیری هستند زندگی اجتماعی را با یک چرخه همیشگی خشونت همراه می سازند و نعمت آسایش و امنیت را از خود و دیگران می گیرند، در حالی که در اسلام با توصیه به عفو و گذشت از این انتقام ها و خشونتها جلوگیری کرده و جامعه را به سر منزل امن رهنمون ساخته است.

رسا- عفو و گذشت از نظر شما چه آثار و پیامدهایی دارد؟

ارزشمندی عفو و گذشت در آن است که مایه آسایش و آرامش، دمیدن روح جدید به کالبد زندگی، تقویت اتحاد و همبستگی، ایجاد الفت و محبت میان افراد جامعه می شود، عفو و گذشت نسبت به کسی که به انسان ظلم کرده کار بسیار سخت و دشواری است اما در تعالیم دینی برای این کار، راه هایی نشان داده شده است.

1. ایمان به خشنودی خدا: انسانی که می خواهد از حق خود بگذرد و فرد یا افرادی را عفو کند، باید به این نکته توجه داشته باشد که با با این کار خدا را خشنود کرده است و برای فرد مؤمن که ایمان به خدا دارد، هیچ چیزی با ارزش تر از خشنودی حضرت حق نیست.

2. اعتقاد به قیامت: عقیده به سرای آخرت، موجب نادیده گرفتن آزار مخالفان و به دست آوردن روحیه عفو می شود، خداوند در قرآن کریم به رسول اکرم دستور می دهد تا در برابر نادانی های مشرکان، ملایمت نشان دهد و به زیبایی از آنان روی گرداند.

«فَصفَحَ الجَمیلَ؛ پس از آنان(دشمنان) به زیبایی(بدون ملامت) صرف نظر کن. در این آیه شریفه سخن از رابطه عفو با قیامت است، هر کسی که به روز واپسین، ایمان داشته باشد می داند که خداوند در آن روز به حسابها رسیدگی می کند.

3. مقابله با خشم آفرین: بی گذشتی و عفو نکردن دیگران، ناشی از خشم است، انسانهای خشمگین معمولا کسی را عفو نمی کنند پس برای به دست آوردن روحیه عفو یکی از راها این است که بدانیم چه چیزی ما را خشمگین کرده است، اگر انسانی ه خاطر خدا و برای احیای ارزشهای الهی و دینی به کسی یا کسانی خشم گرفته، این خشم مقدس است اما خشم هایی که ریشه در رذایل اخلاقی و هواهای نفسانی دارد، مهار آن لازم و جز به خشکاندن ریشه های آن میسر نیست.

خشونتهای ناروا گاه برخاسته از خود برتربینی و خودخواهی ناشی از قدرت، ثروت و نژاد پرستی است و گاه بر اثر علاقه شدید به کسب جاه و مقام و ثروت است، مشکلات روحی، احساس یأس، ناکامی، افسردگی یا جسمی همچون بیماری، خستگی زیاد، تشنگی و گرسنگی زیادريال کم خوابی و امثال آنها موجب خشم می شوند، اگر می خواهیم روحیه عفو و مدارا به دست آوریم باید با این عواملی که ما را خشمگین می کنند مقابله کنیم و نگذاریم بر روح  و روان ما مسلط شوند.

4. تمرین عفو: هر صفت نیکویی که در وجود انسان، ملکه می شود در اثر تمرین و ممارست است، برای به دست آوردن عفو باید تلاش کنیم تا در حد امکان از اعمال خشونت و واکنش های منفی پرهیز کرده و خشم خود را فرو نشانیم، با تکرار و تمرین به تدریح تسلط بر خشم به صورت یک عادت مثبت در می آید به گونه ای که انسان به راحتی خشمگین نمی شود و در صورت خشم بدون زحمت می تواند آن را کنترل کند و به کسب فضیلت عفو و مدارا نزدیک تر می گردد.

5. توجه به آثار مثبت عفو و مدارا: یکی از راهکارهایی که می توانند روحیه عفو را در ما زنده کند، توجه به آثار مثبت دنیوی و اخروی آن است. 

رسا- شاکله مهم اخلاق نیکو در یک انسان چه چیزی می تواند باشد؟

پیامبر(ص) به پنج چیز به عنوان نیک و بد خصلتها سفارش فرموده اند: راست گویی، پرهیز از خیانت، ترس از خدا، ایثار با ما و جان و آراستن به خصلتهای نیکو و دوری از خصلتهای بد.

آراستن به خصلتهای نیکو و پرهیز از خصلتهای بد در واقع شاکله اصلی یک انسان اخلاقی را نشکیل می دهد که می تواند آن را در مسیر رشد و تکامل قرار دهد، تأملی در زندگانی انسانهای اسوه و اولیای خدا نشان می دهد که پرهیز آنان از دروغ و خیانت و در برابر التزام شان به راست گویی و وفای به عهد، ترس از خدا و ایثار و فداکاری، عامل موفقیت آنان بوده است.

رسا- تعریف شما از راستگویی چیست؟

راستگویی به معنای مطابقت کلام با واقع و خارج است، فطرت پاک انسان ایجاب می کند که ظاهر و باطنش، زبان و عملش یک سو و هماهنگ باشد، راستگویی از صفات پسندیده انسانی و از ارزشهای مهم اخلاقی است، که نقش بسزایی در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد؛ به طوری که همه کارهای انسان بر صدق و راستی بنا نهاده شده است، اساس اعتماد و اطمینان افراد به یکدیگر پیشرفت مادی و معنوی، نجات و سلامت انسان به راستگویی بستگی دارد.

راستگویی از ویژگی های بسیار مهم انسانی و اسلامی است

جامعه ای که در آن راستگویی حاکم باشد، نشانه آشکاری از سلامت را در خود دارد، اعتماد به یکدیگر، محبت ورزی، احترام متقابل و انجام دادن روان و بی تکلف کارها، پیشرفت های مادی و معنوی، نجات و سلامت و سعادت از جمله آثار آن است.

این فضیلت و خصلت از عمده فضائل و ویژگی هایی است که تمام پیامبران خدا به آن متصف بودند و پیروان خود را نیز به آن سفارش می کردند، پیشوایان الگوهای کاملی در راستگویی هستند، بررسی آیات و روایات نشان می دهد که صدق و راستگویی در سه مورد به کار رفته است: صدق در گفتار؛ صدق در اعمال و صدق در وعده.

صدق در گفتار: صدق در سخن آن است که سخن با اعتقاد گوینده و موردی که از آن خبر داده شده است مطابقت کند، صادق ترین صادقان خداوند متعال است که در قرآن فرموده است:«چه کسی از خدا در سخن و حدیث راستگوتر است.» یعنی خدا راستگوترین راستگویان است.

صدق در اعمال: صدق در اعمال آن است که آنچه را که شخص به آن معتقد است و می گوید عمل خود را نیز طبق آن قرار دهد به طوری که هیچ گونه تضادی میان عمل و قول نباشد. قرآن کریم کسانی را که با عمل خود پیمان خدا را تصدیق کردند و آن را انجام دادند ستوده است و مورد احترام قرار داده و درباره آنها این چنین فرموده است:(از میان مؤمنان مردانی هستند که آنچه را که با خدامعاهده کردند با عمل خود تصدیق کردند، پس آنان مرگ را چشیده و بعضی دیگر در انتظار آن می باشند و هیچ گونه تبدیلی و تغییری را انجام ندادند.)

رسا- اشاره ای به محاسن و مَساوی اخلاق بفرمایید؟   

سعادت و یا شقاوت فرد و اجتماع در محاسن و مَساوی اخلاق خلاصه می شود، پیامبر(ص) در سخنی خطاب به کل جامعه بشری می فرمایند خود را به محاسن اخلاق بیارایید و از مَساوی اخلاق پرهیز کنید تا بتوانید از سرچشمه حکمت سیراب شوید، محاسن اخلاق جمع حُسن  و به معنای کار نیک و پسندیده است و مَساوی نیز جمع سَیئه به معنای بدیها، عیبها و نقایص است.

محاسن اخلاق خلصتهای پسندیده ای است که عقل و شرع آنها را نیکو می پندارد و آراسته شدن به آنها، برجستگی اخلاقی و محبوبیت ویژه ای را برای انسانها به دنبال دارد.

محاسن اخلاق با مکارم اخلاق تفاوت دارد؛ مکارم اخلاق سطح بالاتری از محاسن اخلاق است، یعنی خلقیاتی است عالی و رفیع که انجام دادن آنها مستلزم نفس کشی و جنگ با هوا و هوس است، اما محاسن اخلاق، رفتارهایی پسندیده انسانی است که مورد سفارش دین است ولی نیازی با نفس ندارد.

رسا- اخلاق انتخاباتی از دیدگاه شما دارای چه شاخصه هایی است؟

اهمیت برگزاری انتخابات بر کسی پوشیده نیست، انتخابات به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران قوت می بخشد، مایه عزت و آبروی نظام بوده و نماد مردم سالاری دینی است و به عنوان پشتوانه برای ایران اسلامی محسوب می شود.

انتخابات برای ما حماسه ساز است و این حماسه با حضور پرشور مردم پای صندوقهای رأی و لبیک به ندای رهبری خلق می شود، شرکت در انتخابات حق همه مردم ایران اسلامی است، مردم باید پای صندوقهای رأی بیایند و خودشان سرنوشت کشور را تعیین کنند و به بیگانگان اجازه ندهند برای ما تصمیم بگیرند.

اخلاق انتخاباتی عبارت است از رعایت اخلاق و عمل کردن در سایه کرامت، کاندیداها در عرصه انتخاباتی باید به حق یکدیگر احترام بگذارند و از توهین و تهمت زدن به یکدیگر پرهیز کنند، تا انتخاباتی سالم برگزار شود. 

پرهیز از دادن وعده های دورغین ازدیگر عناوینی است که کاندیداها باید رعایت کنند و بر اساس توانمندی خود به مردم وعده دهند، در انجام مسؤولیت خود روحیه جهادی داشته باشند و خدمت به مردم را سرلوحه کار خود قرار دهند./404/9459/ب1