سفر معنوی و سفره الهی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان شمالی، سفره و سفر دو مقوله‌ای هستند که هم در زندگی مادی انسان‌ها معنا و مفهوم دارند و هم در زندگی معنوی آنها از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.
در مفهوم «سفر» حرکت، تحرک، پویایی، جابجایی، نقطه آغاز، نقطه پایان، زاد و توشه، راه‌شناسی، رهزن‌شناسی، مبدأ و مقصدشناسی، هدفمندی و این‌گونه موارد نهفته است و در مفهوم «سفره» هم کسب انرژی، تغذیه برای تلاش، حفظ مرکب برای موفقیت راکب و نیز شناخت صاحب سفره، انواع پذیرایی در سفره، سپاسگزاری و شکر نعمت، قدردانی از آماده‌سازی و آماده‌سازان سفره، میهمانی، میزبانی، دعوت عمومی، دعوت خصوصی و مسائلی از این دست به ذهن می‌رسد.
«ماه رمضان» ماهی است که در آن هم سفر معنوی و سیر الی الله بندگان خدا شتاب می‌گیرد و پررنگ می‌شود و هم سفره ضیافت الهی گسترده می‌شود و همگان به آن فراخوانده می‌شوند.
در اینکه این ماه، ماه «سفر» است، تردیدی نیست؛ زیرا به قول سعدی علیه‌الرحمه «سفر آن نیست که از مصر به بغداد روی/ از سر نفس گذشتن سفر مردان است».
«هجرت» از گناه و سیئات و رو آوردن به بندگی و حسنات، مصداق روشنی از یک عزم و یک سفر سرنوشت‌ساز است؛ «الْمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ السَّیئَاتِ»(1)
بیرون آمدن از ظلمتکده هوا و هوس و خارج شدن از چاه منیت و دسترسی به روشنایی معنوی و قرار گرفتن در فضای نورانی بندگی و عبودیت، حرکتی است که چهره زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها را دگرگون می‌سازد.
ماه مبارک رمضان، ماه چنین حرکت و تلاش و جابجایی است، سفر دسته‌جمعی پیروان دین و شریعت و آهنگ حرکت به‌سوی کوی دوست، منظره زیبا و دیدنی است که فقط آن را می‌توان در این ماه رحمت و برکت و مغفرت به تماشا نشست.
سعادت و شقاوت در ماه رمضان
شناخت راه و رهزن در این سفر یک‌ماهه، مایه توفیق بیشتر و حرکت عمیق‌تر انسان در این سیر و سفر معنوی خواهد شد. راه همان صراط مستقیمی است که همه انبیاء و اولیاء الهی با بصیرت، صبر و استقامت آن را پیموده‌اند و به ما با زبان قال و حال گفته‌اند که: «ره چنان رو که رهروان رفتند».
راه، همان است که قرآن ترسیم کرده و رهزن آن است که به ما معرفی کرده است: «اَ لَمْ اَعْهَدْ اِلَیکمْ یا بَنی آدمان لا تَعْبُدُوا الشَّیطانَ اِنَّهُ لَکمْ عَدُوٌّ مُبینٌ وَ اَنِ اعْبُدُونی هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ؛ ای فرزندان آدم! مگر با شما پیمان نبستم که شیطان را اطاعت نکنید که همانا او برای شما دشمنی آشکار است و تنها مرا بپرستید که راه مستقیم همین است»(2)
بنابراین در این سفر معنوی، «سعادت» درگرو عبودیت و بندگی و اطاعت است و «شقاوت» در دور ماندن از فضای رحمت و مغفرت و افتادن در وادی شیطنت و شیطان محوری است. به همین دلیل رسول اعظم(ص) در خطبه شعبانیه فرمود: «فَاِنَّ الشَّقِی مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ؛ بدبخت کسی است که از مغفرت الهی در این ماه بزرگ محروم گردد»(3)
و اما هر سفری به تناسب مسافت و مسیر و مقصد، نیاز به زاد و توشه دارد، مسافر پیش از حرکت باید به فکر تهیه زاد و توشه خود باشد تا در طی سفر دچار مشکلات و ناگواری‌ها نگردد. در سفر یک‌ماهه ماه رمضان زاد و توشه چیست؟ و سفره و غذا چیست؟ و نوع آن چگونه است؟
رسول خدا(ص) فرمود: «الْقُرْآنَ مَاْدُبَةٌ اللَّهِ تَعَالَی فَتَعَلَّمُوا مِنْ مَاْدُبَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا اسْتَطَعْتُم؛ قرآن سفره ضیافت الهی است، پس تا می‌توانید از سفره ضیافت او فراگیرید.»(4)
در این کلام نورانی اشاره‌ای لطیف به زاد و توشه انسان در سیر الی الله شده است، آنکه عزم مقصد و مقصودی والا و بالا به نام «قرب الهی» دارد و آنکه هوای پرواز در فضای بی‌کران عالم ملکوت را در سر می‌پروراند و آنکه قصد دارد از هر آنچه رنگ تعلق دارد آزاد گردد و صبغه تعبد پیدا کند، نیاز به ره‌توشه‌ای انگیزه‌آفرین و انرژی‌زا دارد که در سفر، سفره او باشد و عامل پیش‌برنده او به‌سوی بی‌نهایت گردد و آن چیزی نیست جز «قرآن» که هم «احسن الحدیث» است و هم «انفع القصص» و هم «ربیع القلوب» و هم «شفاء الصدور»(5)
رمضان؛ موعد صیام و قیام
در ماه رمضان، این سفره، گسترده است و دعوت‌کننده آن هم خدای متعال است: «هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ اِلَی ضِیافَةِ اللَّهِ؛ رمضان ماهی است که همگان به ضیافت و میهمانی الهی دعوت شده‌اند»(6)
مهمان‌سرایی که دعوت‌کننده آن خداوند رحیم است، میهمانی که میزبان آن خدای غفور است و سفره‌ای که غذای آن «قرآن کریم» و نتیجه آن «تقوا و کرامت» است در هیچ زمان و مکان دیگری جز در ماه مبارک رمضان فراهم نمی‌شود.
باید فرصت را غنیمت شمرد و برای لحظه لحظه‌های این مهمانی بزرگ، حساب باز کرد؛ چراکه در این میهمانی نفس‌ها تسبیح و خواب‌ها عبادت و دعاها مستجاب و کارها مورد قبول حضرت حق قرار می‌گیرد.
«صیام و قیام»، روزه و نماز و «تلاوت قرآن» و «اطعام طعام» و «دعا و نیایش» در این سفره نهاده شده است، باید به‌گونه‌ای رفتار کنیم که در این بهار معنویت و در این فصل پررنگ عبودیت، جانمان را در معرض نسیم رحمت الهی قرار داده و در مسیر این سفر سرنوشت‌ساز از سفره انسان‌ساز خداوندی بهترین بهره را ببریم تا در پایان ماه سبک‌بار و سبک‌بال پیروزی فطرت بر طبیعت را جشن گرفته و به «عید واقعی» و راستین که همان عزم بر ترک گناه و انجام فرمان‌های الهی است، دست یابیم./200/9314/ب1
منابع:
1. بحارالانوار، ج 64، ص 302.
2. یس، آیه 60 و 61.
3. امالی الصدوق، ص 93.
4. تفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری (ع)، ص 60.
5. نهج‌البلاغه، خطبه 110.
6. امالی الصدوق، ص 93.