تلاش انسان برای گناه نکردن سبب مکاشقه حقایق می شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شامگاه چهارشنبه در برنامه شهرباران که از شبکه اول سیما پخش شد، با بیان این که  خواب و رویای قابل اعتنا نباید مخالف کتاب، سنت و عقل باشد، گفت: خواب و رویا جایی می تواند تحقق پیدا کند که زمینه ها و علت معده وجود داشته باشد.

وی با اشاره به تفاوت مکاشفه با خواب و رویای  صادقه افزود: انسان با قاطعیت تمام نمی تواند بگوید که اگر خوابی دیده حتما محقق می شود، مکاشفه نوعی کشف است، واقعیات طبق تعبیر عرفا حجابی نادیدنی دارند و وقتی مکاشفه صورت می گیرد این حجاب برداشته می شود و انسان واقعیت را می بیند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که در شرایط خاصی حجاب بین انسان و واقعیت برداشته می شود، اظهار داشت: اگر انسان تلاش کند که گناه انجام ندهد در مقاومتی که در این مسیر دارد طبیعی است که برخی حقایق را مشاهده می کند که دیگران قادر به دیدن آن نیستند، مسأله مکاشفه در همه ادیان وجود دارد.

وی ادامه داد: اینگونه نیست که همه مکاشفه ها در بیداری باشد بلکه برخی از مکاشفه ها در خواب صورت می گیرد، خواب واقع نما که کشف از واقعیت می کند نوعی مکاشفه برای انسان محسوب می شود، برخی مکاشفات در بیداری انجام می شود و برخی دیگر با زبان نمادین صورت می گیرد.

حجت الاسلام قائمی نیا با بیان این که برخی مکاشفات بدون نماد و صورت بوده و انسان معنا را دریافت می کند، ابراز داشت: مکاشفات صورت های گوناگونی دارد و غالبا به معنوی و صوری تقسیم می شوند، مکاشفه معنوی این است که انسان خود معنا را درک کند، اگر هم انسان حقیقت را در صورت های خاصی ببیند مکاشفه صوری نامیده می شود.

وی عنوان کرد: وجود انسان وجودی است که نماد پردازی می کند، انسان حقیقت را نماد پردازی می کند که به یک معنا تعریف هنر همین نماد پردازی واقعیت است، واقعیتی را که هنرمند به آن دست پیدا می کند را می تواند در قالب شعر، نقاشی، مجسمه سازی و هنرهای دیگر نمادپردازی کند.

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: هر مکاشفه ای الزاما حق نیست و ممکن است رحمانی یا شیطانی باشند، هیچکس به مقام و مرتبه پیامبر اسلام  نمی رسد که مکاشفات ایشان تام بوده و هر چه را مشاهده می کردند اتفاق می افتاد اما بقیه هر چه بالاتر می روند مکاشفات شفاف تری دارند، احتمال این که انسان مکاشفات نادرست داشته باشد وجود دارد.

وی اضافه کرد: مکاشفات پیامبران تنها کشف از واقعیت نیست بلکه ملاک و معیار هم می دهند از این رو مکاشفات دیگران باید در پرتو مکاشفات آن ها دیده شود، بسیاری تلاش می کنند که شعرای بزرگ همانند حافظ و مولوی را با پیامبر اسلام مقایسه کنند که اشتباه است، حافظ هرکه باشد مکاشفات پیامبر را با زبان استعاری بیان می کند.

حجت الاسلام قائمی نیا با بیان این که مکاشفات مولوی و حافظ زمانی برای ما معنا دارد که در پرتو مکاشفات پیامبر دیده شده و با آن ها سنجیده شود، گفت: مکاشفه پیامبر ملاک تام و واقعیت است، مکاشفات هم ضوابطی دارد و اگر مکاشفه ای مخالف توحید باشد در دایره اسلام قابل قبول نیست.

وی افزود: گاهی تفاسیری که از مکاشفات پیامبران وجود ندارد صحیح نبوده و سیال است باید بهترین و متقت ترین تفسیر که با یافته های علمی سازگار است را بپذیریم.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به مفهوم الهام و تفاوت آن با خواب و رویا اظهار داشت: الهام این است که یک مضمون و گزاره ای در دل انسان می افتد و بر اساس آن چیزی را کشف می کند، الهام تا حدی به مکاشفات نزدیک بوده و شکل خاصی از آن به شمار می رود، یعنی مضمونی در دل انسان ایجاد می شود که  آگاهی ویژه ای پیدا می کند.

وی در پاسخ به این که آیا الهام همان حس ششم است، ادامه داد: حش ششم یک مفهوم روانشناختی است که باید درباره آن بحث کرد که می شود پذیرفت یا خیر، اگر به این معنا است که انسان افزون بر حواس ظاهری حسی در باطن دارد می توان پذیرفت اما اگر تنزل پیدا کند شاید مورد قبول نباشد و باید درباره آن بحث کرد.

استاد حوزه علمیه قم درباره این که رسیدن به خواب و رؤیای صادقانه اکتسابی است یا موهبت الهی به شمار می رود، ابراز داشت: سفارش هایی درباره این مسأله در روایات وجود دارد و معمولا افراد راستگو و کسانی که گناه نمی کنند خواب های صادق می بیند، برخی سفارش ها وجود ندارد اما این بدان معنا نیست که هرکس مدتی صادق بود حتما باید خواب صادقی ببیند بلکه مربوط به حکمت الهی می شود./1323/پ۲۰۲/ی