لزوم تبعیت حوزه های علمیه از نهضت علمی امام صادق

حجت الاسلام والمسلمین سید محمود مدنی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا با تسلیت شهادت امام صادق(ع) عنوان کرد: بررسی شرایط جامعه اسلامی در زمان آن امام معصوم می تواند فرصت ها و تهدیدهایی که پیش روی آن حضرت در تشکیل نهضت علمی جهان اسلام وجود داشت را به خوبی مشخص کند.

-تهدیدهای جامعه اسلامی در دوران امام صادق(ع)

وی افزود: پنج تهدید مهم در زمان حضرت وجود داشت که یکی از آن ها پیشنیه نامناسب فکری و فرهنگی جزیرة العرب در جامعه آن زمان بود و همین موضوع سبب به وجود آمدن ناهنجاری های مختلف فکری، عاطفی و اخلاقی در جامعه شد.

مدیر جامعة الزهرا(س) تصریح کرد: بعد از پیامبر(ص) هنوز بنیان های عقیدتی و اخلاقی در جامعه به خوبی رسوخ پیدا نکرده و اندیشه، افکار، سیره و روش رسول اکرم(ص) نهادینه نشده بود که جامعه با انحرافی بسیار جدی مواجه شد و طبق پیش بینی پیامبر(ص) جامعه به سمت اشرافی گری و پادشاهی بازگشت.

حجت الاسلام والمسلمین مدنی ورود فرهنگ و تمدن دیگر کشورها را از دیگر تهدیدهای جامعه آن دوران دانست و خاطرنشان کرد: یکی از تهدیدهایی که در جامعه اسلامی وجود داشت، نهضت ترجمه متون و کتاب های دیگر کشورها به ویژه یونان بود که به وسیله آن فرهنگ و تمدن آن کشورها نیز وارد جامعه شد و خطرهای جدی را متوجه جامعه اسلامی کرد.

وی اضافه کرد: چهارمین عامل تهدید، تفکرات انحرافی بود که به سبب عدم تبیین کامل مسائل دینی به وجود آمده بود و جامعه را با خطرهای فکری و عقیدتی مواجه ساخت.

مدیر جامعة الزهرا(س) تأکید کرد: عامل دیگری که سبب بروز مشکل در جامعه شد؛ ممنوعیت کتابت حدیث پیامبر(ص) بود که این دستور سیاسی سبب شد تا زمینه محدود ماندن فرهنگ اسلامی و منحصر بودن آن به نقل سینه به سینه فراهم شود و شرایط را برای انهدام فرهنگ و تمدن اسلامی و اندیشه والا و سیره عملی رسول اکرم(ص) مهیا سازد.

-نهضت علمی امام صادق(ع) با استفاده از شکاف سیاسی در حاکمیت

حجت الاسلام والمسلمین مدنی ادامه داد: امام صادق(ع) وارث چنین شرایطی بودند و از یک سو با محدودیت جدی سیاسی که حتی سبب تبعید ایشان نیز شد مواجه بودند و این عامل مشکلات فراوان سیاسی امنیتی برای حضرت ایجاد می کرد به گونه ای که اصحاب ایشان به سختی به آن حضرت دسترسی داشتند.

وی با اشاره به فرصت های موجود در آن دوران اظهار کرد: با توجه به اینکه نظام سیاسی بنی امیه رو به ضعف نهاده بود و نظام سیاسی بنی عباس در حال شکل گیری بود؛ همین موضوع فضا را برای آن حضرت نسبت به دوران دیگر امامان مهیاتر کرده بود و عامل دیگر نیز نهضت علمی بود که امام باقر(ع) پایه گذاری کرده بودند و شاگردان برجسته آن حضرت در خدمت امام صادق(ع) قرار گرفتند.

مدیر جامعة الزهرا(س) در ادامه ابراز کرد: این مجموعه فرصت ها و تهدیدها شرایطی را به وجود آورد تا امام صادق(ع) با تمام قدرت وارد فضای فرهنگی و فکری جامعه شده و پرچم امامت را در دست داشته باشند.

حجت الاسلام والمسلمین مدنی اضافه کرد: نهضت علمی که آن حضرت راه اندازی کردند به گونه ای بود که در هر گوشه از مسجد النبی افرادی روایات امام باقر(ع) و امام صادق(ع) را روایت می کردند و به تعبیر شیخ مفید، اشخاص مشهور از شاگردان آن امامان بیش از 4 هزار نفر بودند.

وی خاطرنشان کرد: در واقع حضرت با یک برنامه تخصصی شاگردانی را در رشته های مختلف علوم دینی پرورش دادند و این موضوع نشان دهنده توزیع تخصصی معارف در دوران آن حضرت و جهاد علمی گسترده و عمیق امام صادق(ع) است.

-حوزه های علمیه تابع نهضت علمی امام صادق(ع) باشند

مدیر جامعة الزهرا(س) با اشاره به رسالت حوزه های علمیه در تبعیت از روش علمی امام صادق(ع) عنوان کرد: حوزه های علمیه باید از این روش علمی امام صادق(ع) تبعیت کنند و چند نکته را مدنظر قرار دهند که یکی از آنها شرح صدر علمی است.

وی افزود: تاریخ نویسان درباره شرح صدر علمی آن حضرت نقل های گوناگونی آورده اند و این موضوع تا آنجا نمود دارد که آن حضرت در مسجد الحرام با ملحدان فکری درباره خدا مناظره و گفت‌و‌گو می کردند بدون اینکه ذره ای پرخاش و ناراحتی و محدودیتی وجود داشته باشد و همین موضوع می تواند الگوی بسیار مهمی برای حوزه های علمیه ما باشد.

حجت الاسلام والمسلمین مدنی دراین باره تصریح کرد: با توجه به اینکه حوزه های علمیه به عنوان محیطی علمی باید پاسخگوی نیازهای جامعه باشد، لازم است تا آماده پاسخگویی به هرگونه اندیشه و فکری باشد و هر اندیشه ای که قابل طرح است در حوزه مطرح شده و حوزه پاسخگوی اندیشه های مختلف باشد تا با پاسخ به شبهات، فضای جامعه پاک شده و در برابر شبهات محافظت شود.

وی ادامه داد: حوزه های علمیه باید آماده باشند تا شبهات و نظرات گوناگون در فضای نخبگانی و علمی بررسی و مطرح شده و پاسخ آنها داده شود و در دوران امروزی که مرزهای اطلاع رسانی برداشته شده و مردم در هجوم اطلاعات و شبهات قرار دارند، این موضوع اهمیت ویژه تری دارد.

مدیر جامعة الزهرا(س) پذیرش تخصص در فنون مختلف را از دیگر وظایف حوزه تراز اسلامی دانست و اظهار کرد: امروزه آنقدر مرزهای علمی گسترده شد که احاطه علمی نه تنها در همه علوم میسر نیست بلکه بخش های مرتبط با علوم مختلف نیز به گونه ای پیشرفت کرده که یک فرد نمی تواند در آنها صاحب تخصص شود به عنوان مثال در علم پزشکی به چند صد تخصص در عناوین کلی نیاز است و در علوم معارفی نیز لازم است تا این تخصصی شدن صورت پذیرد و شیوه ای که از امام صادق(ع) در تخصصی کردن فنون و علوم و پرورش شاگرد در تمامی آنها به ارث برده ایم را مورد توجه قرار داده و این مسیر را ادامه دهیم.

-شناخت دوست و دشمن در مکتب امام صادق(ع)

حجت الاسلام والمسلمین مدنی تأکید کرد: نکته  مهم دیگری که باید به آن توجه کرد، آگاهی عجیب و شگفت امام صادق(ع) نسبت به دوران خود و شرایط پیرامونی است به گونه ای که در آن دوران قیام های بسیار زیادی در جامعه اسلامی رخ داد که آن حضرت روش های گوناگونی در برخورد با آنها در پیش گرفتند و با توجه به اینکه آن حضرت حضور مستقیم در هیچ قیامی نداشتند، اما از برخی از آنها حمایت مالی و اجتماعی انجام دادند و در برخی قیام ها نیز که حضرت از پشت صحنه آنها و انحرافات موجود در قیام کنندگان مطلع بودند، مخالفت جدی آن حضرت بیان می شد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مجموعه این حرکات و موضع گیری های امام می تواند برای حوزه های علمیه مهم باشد تا بتواند لایه های پنهانی جریانات سیاسی دنیا را شناخته و با ذکاوت، بصیرت و معرفت سیاسی در رده های مختلف، دشمنان و دوستان را بشناسند و شیوه برخورد مناسب را تعریف کنند و تاکتیک های دقیق و کاربردی در مواجهه با دوستان و دشمنان را اتخاذ کنند./872/ت۳۰۱/ی