احکام وقف در بقاع متبرکه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام سید جعفر ربانی امروز در آیین بیان احکام شرعی آستان مقدس حضرت معصومه(س) که در شبستان بزرگ امام خمینی(ره) برگزار شد به بررسی احکام وقف برای بقاع متبرکه امام زادگان از منظر شرع مقدس اسلام پرداخت و عنوان کرد: اگرچه امام زادگان در یک رتبه نیستند و برخی دارای جلالت و عظمت بیشتری هستند؛ اما از منظر شرع مقدس اسلام حفظ حرمت امام زادگان بر مؤمن لازم و واجب است.
کارشناس دینی با اشاره به این‌که وقف برای امام‌زاده از سوی مؤمن در فقه اسلام بلامانع توصیف‌شده است، اظهار داشت: برای مثال اگر مؤمن زمینی برای امام‌زاده‌ای وقف کرده که از محل درآمد اجاره آن زمین برای احیاء بقاع متبرکه استفاده شود وقفی پسندیده از منظر شرع مقدس اسلام است.
سخنران آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره به این‌که از منظر شرع مقدس اسلام برای زمین‌های موقوفه باید اجرت‌المثل زمین تعیین و بر اساس آن بودجه بقاع متبرکه تأمین شود، گفت: نذر برای امام‌زاده نذر برای خداست چراکه کسی که برای امام‌زاده نذری را انجام می‌دهد در حقیقت نیت قرب الهی در آن صورت پذیرفته است؛ بر این اساس مصرف مال موقوفه برای زائران بقاع متبرکه در نظر گرفته‌شده درحالی‌که نیت نذر برای قرب و رضای الهی بوده است.
حجت‌الاسلام ربانی با اشاره به این‌که پسندیده از منظر فقه اسلام این است که نذر مؤمن برای بقاع متبرکه نذری قابل‌استفاده برای بقاع متبرکه و یا اماکن عمومی باشد، ابراز داشت: برای مثال در اماکن متبرکه وقف آب‌سردکن می‌تواند از مصادیق وقف معیار از منظر شرع مقدس اسلام باشد این در حالی است که اگر کسی برای بقاع متبرکه شمع نذر کند از این منظر که شمع در عصر حاضر باوجود انرژی برق کاربردی ندارد از مصادیق اشکال در نذر برای بقاع متبرکه است.
گفتنی است در یکی از استفتائات صورت پذیرفته از ولی امر مسلمین چنین سؤال شده است که «آیا غصب وقف و تصرف در آن در غیر جهت وقف موجب ضمان اجرت المثل است؟ و آیا تلف کردن وقف مثل‌اینکه ساختمان آن تخریب گردد و یا زمین موقوفه تبدیل به خیابان شود، موجب ضمان مثل یا قیمت آن می گردد؟»
رهبر معظم انقلاب در پاسخ به این سؤال فرموده‌اند «در وقف خاص مانند وقف بر اولاد و همچنين در وقف عامی که به‌صورت وقف منفعت است، غصب و تصرّف در غير جهت وقف يا بدون اذن موقوف در اوّلی و بدون اذن متولّی شرعی در دوّمی، موجب ضمان عين و منفعت است و ردّ عوض منافع استيفا شده و استيفا نشده هم واجب است و همچنين ردّ عين درصورتی‌که موجود باشد و ردّ عوض آن درصورتی‌که در دست او يا براثر فعل او تلف‌شده باشد واجب است و عوض منافع بايد در جهت وقف و عوض عين موقوفه در بدل وقفی که تلف‌شده مصرف شود و در وقف عامی که به‌صورت وقف انتفاع است مثل مساجد و مدارس و کاروانسراها و پل‌ها و مقبرهها و مانند آن‌ها که وقف بر جهات يا عناوين عمومی هستند تا موقوف عليهم از آن‌ها انتفاع ببرند درصورتی‌که توسط غاصب غصب شوند و آن‌ها را در جهتی غير از منافعی که برای آن‌ها وقف‌شده‌اند بکار ببرد بايد اجرت‌المثل تصرفاتش در چيزهايی از قبيل مدارس و کاروانسراها و حمام‌ها را بپردازد برخلاف مساجد و مقبرهها و زیارتگاه‌ها و پل‌ها که ضامن اجرت المثل تصرفاتش در آن‌ها نيست و اگر عين اين موقوفات را تلف کند بايد عوض مثلی يا قيمی آن‌ها را بدهند که آن‌هم در بدل وقف تلف‌شده مصرف میشود.»/837/پ۲۰۲/ج