از فرماندهی تا سیاستمداری
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روزنامه قدس، از دنیای نظامی گری، جنگ و از لابلای تئورهای پیچیده نظامی، نه یکباره که آرام آرام پا به عالم سیاست گذاشت. برای آنها که از ابتدا «علی شمخانی» را با لباس های بی زرق و برق و خاکی دوران دفاع مقدس شناخته بودند، ورودش به عرصه سیاست شاید چندان خوشایند نبود. واقعیت اما این است که «شمخانی» چه در ایران و چه در جهان، نخستین فرد نظامی نیست که هوای سیاست به سرش می زند و بدون شک آخرینشان هم نخواهد بود. دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان دیروز در پیامی به همتای افغانستانی خود نوشته بود : «ایران از همه ابزارها برای بازگرداندن ثبات به کشورهای آسیب دیده از تروریسم بهره خواهد برد».
دکترین استراتژی دریایی
افتخار فرماندهی دوران دفاع مقدس چیز کمی نیست که بخواهیم در نگاهی به گذشته دور و نزدیک «شمخانی» دنبال عناوین و پست های دیگری برایش باشیم. اصولاً برای آقای فرمانده، درجه، نشان و عناوین ریز و درشت از سالهای پس از جنگ و در راستای تلاش برای بالا بردن توانایی هایش معنا پیدا می کند. به جز گذراندن دوره دانشکده فرماندهی و ستاد – دافوس – در دانشگاه عالی و استراتژیک نظامی نیز تحصیل کرده و همچنین از دانشگاه شهید چمران اهواز مدرک کارشناسی ارشد مدیریت گرفته است. او علاوه بر تدریس در آکادمی های علوم نظامی، نخستین «دکترین استراتژی دریایی جمهوری اسلامی ایران» را ارایه و تألیف کرده است.
فرماندهی همزمان ۲ نیروی دریایی
دریابان ۶۲ ساله ایرانی، نظامی گری را با سپاه پاسداران ایران آغاز کرده و حتی می توان او را از پایه گذاران این نهاد به حساب آورد. حضور و فرماندهی «شمخانی» در سپاه پاسداران، یک سال و چند ماه پس از پایان جنگ تحمیلی، به پایان می رسد و آبان ماه سال ۱۳۶۸ با حکم فرماندهی کل قوا، با درجه دریا داری – سرتیپی – به فرماندهی نیروی دریایی ارتش می رسد. سال بعد فرماندهی نیروی دریایی سپاه نیز به صورت همزمان به وی سپرده می شود. می گویند: در مدت فرماندهی هشت ساله، در قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیا، تشکیلات رزمی نیروهای دریایی ارتش و سپاه را با ایجاد تحول اساسی در سلاح‌ها، تاکتیک‌ها و عملیات مشترک دو نیرو، تجدید سازمان کرده است. شمخانی این سمت را تا زمان تصدی وزارت دفاع در دولت اصلاحات به عهده داشت.
من یک عرب هستم
زاده و بزگ شده شهر اهواز و از عرب های ایرانی است. ریشه و نژاد عربی اش را کتمان نمی کند و البته ایرانی بودنش را مهمتر از هرچیزی می داند. در سالهای پس از جنگ که خیلی ها تلاش داشتند به ترفند نخ نمای اختلاف افکنی میان عربها و فارس های ساکن جنو ب ایران دامن بزنند و اشغال خرمشهر را به خیانت برخی هموطنان عرب نسبت بدهند «شمخانی» به عنوان یک فرمانده ایرانی – عرب دوران دفاع مقدس پا پیش گذاشت و گفت : «خیلی از کسانی که در خرمشهر شهید شدند عرب بودند ... صدام به هیچ وجه تصور نمی‌کرد که این افراد در مقابلش بایستند ... کمک اعراب خرمشهر به صدام برای تصرف شهرشان دروغ محض است ... من خود یک عرب هستم، گفت: شما نمی‌توانید یک عرب را در گروه‌های محارب جمهوری اسلامی ایران مثل منافقین و چریک‌های فدایی خلق پیدا کنید چون هیچ عربی در این گروه‌های تروریستی وجود ندارد... البته افرادی قبل از پیروزی انقلاب متصل به صدام بودند که این‌ها در واقع مبارزه با جمهوری اسلامی را ادامه دادند... مدنی – فرمانده پیشین نیروی دریایی- دنبال قهرمان سازی از خودش بود و تلاش داشت این مسأله را به مسأله ای ملی تبدیل کند اما از پشتوانه مردمی برخودار نبود و نتوانست...».
نشان افتخار – موشک «سان برن»
در محاسبات نظامی شاید جناح بندی و طیف های سیاسی معنایی نداشته باشد اما حتی یک نظامی وقتی پا به عالم سیاست می گذارد و یا به دولتمرد تبدیل می شود، خواه ناخواه توسط تحلیلگران و فعالان سیاسی، دستکم در یک طیف و جریان سیاسی قرار می گیرد. «علی شمخانی» را به دلیل پذیرش وزارت دفاع می توان در جرگه «اصلاح طلبان» قرار داد اما واقعیت این است که اقدامها و تلاشهای او چه در دوران فرماندهی نیروی دریایی، چه در زمان وزارت و چه در دبیری شورای عالی امینت ملی، بیش از هر چیز تلاش در راستای منافع کشور و نظام و دور از منافع جناحی و گروهی بوده است. دریافت بالاترین نشان دولتی از سوی پادشاه عربستان- عبدالعزیز – را به خاطر نقش برجسته‌ای که در طراحی و اجرای سیاست تنش زدائی و توسعه روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس داشت اگر سیاسی بدانیم اما خدمات ارزنده در فرماندهی قرارگاه دریایی، وزارت دفاع و ... را نمی توان به سیاست ربط داد. ضمن اینکه می گویند رایزنی ها و تلاش او برای خرید موشک «سان برن» که در نمایشگاهی در مسکو آن را دیده بود منجر به این شد که نیروی دریایی ایران به تجهیزاتی دست یابد که در نبردهای دریایی مهمترین اهرم های قدرت را در اختیار داشته باشد.
دشمن را ضعیف نپندار
چه زمان دفاع مقدس و چه پس از آن به مقوله جنگ و عملیات نظامی نگاهی علمی و راهبردی داشت. اهل توکل و توسل بود اما اهل دست کم گرفتن دشمن نبود. در باره فتح خرمشهر و مسایل پیرامونی جنگ گفته است : «زمانی که توانستیم با یکدیگر اتحاد کنیم و آزادی خرمشهر موضوع محوری همه گروه‌ها در ایران قرار گرفت، پیروزی حاصل شد. این پیروزی هم راهبردی بود هم تاکتیکی. اصولا معتقدم انسان با کوچک شمردن حریف خود حتی اگر بر موضع حق باشد پیروز نمی‌شود. پیروزی حق لوازمی دارد که باید آنها را فراهم کرد…علاوه بر توکل به خدا یکرنگی و وحدت میان مردم و مسوولان تفکری که مبتنی بر توانمندی داخلی بود طراحی مقابله با دشمن را انجام داد... این را همه باید بدانیم و از آن عبرت بگیریم که با حریف غدار نمی‌توان ساده انگارانه مقابله کرد».
مرد حرف نیستم
اگرچه دور و بَرِ حاشیه و جنجال نمی چرخد اما حاشیه های سیاسی گاه و بیگاه در اطرافش پرسه می زنند. اواخر دهه ۸۰ بود که در سخنانش وقتی به روایت روزهای آغاز جنگ رسید گفت : «بنی صدر در عملیات سال ۵۹ که می خواست خرمشهر را آزاد کند، قصد خیانت نداشت! بنی صدر دنبال پیروزی بود و اگر پیروز می شد، تانک هایی که به سمت بصره می رفتند تانک هایی در تهران به سمت کرسی های قدرت می رفتند و می گفت من عامل پیروزی ام...». چندی بعد در گفتگو با یک برنامه تلویزیونی دیگر وقتی مجری در باره فتنه ۸۸ از او پرسید، پاسخ داد : «می دانم تو به دنبال چه هستی. من وارد این بحث ها نمی‌شوم. مومن باید حق گو، حق خواه و حق شنو باشد ...». سه سال پیش وقتی برخی ها از واگذاری پرونده «حصر» به شورای عالی امنیت ملی خبر دادند، پاسخ او به خبرنگاری که در این مورد پرسیده بود بازهم جالب توجه بود: «من آدم اقدام هستم و آدم حرف نیستم...». دبیر شورای عالی امنتی ملی با این روش هم به سئوال خبرنگار پاسخ داده و هم نداده بود!/۱۳۲۵//۱۰۲/خ