توهم دولت در عدم نیاز به برنامه نگران‌کننده است
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از فارس، فرشاد مؤمنی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی امروز در نشست خبری به منظور ارزیابی تبیین بایسته‌های توسعه ملی و کیفیت برنامه‌های وزرای اقتصادی که در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد، اظهار داشت: با تمام احترامی که برای دولت روحانی قائل هستیم و تلاش‌های تنش‌زدایانه وجود دارد، همان‌طور که نامه اقتصاددانان منعکس شد، خطای راهبردی و سیاست غیرعادی در بینش اقتصادی روبه‌رو هستیم، اگر بتوانیم به سازنده نقاط ضعف نگرشی و بینشی و برنامه دولت را برملأ کنیم، نقد سازنده است و می‌تواند به ارتقای عملکرد ملی کمک کند.
وی ادامه داد: هر کس از مسیر قانونی رأی آورد گرامی است و عمدتاً مسائل کاستی، غفلت‌ها و خطاهای پرهزینه را گوشزد می‌کنیم.
این اقتصاددان با تأکید بر اینکه برای داوری برنامه‌های دولت با مشکل مواجه هستیم، تصریح کرد: برنامه مدون و انتشار یافته‌ای وجود ندارد و رئیس جمهور برنامه ششم را نیز ابلاغ نکرد، رفتار دولت چه در فرایند تدوین، تصویب و ابلاغ نشان می‌دهد همچنان توهم عدم نیاز به برنامه و تصویب آن را دارد که این موضوع نگران‌کننده بوده، زیرا چنین برنامه‌ای در دولت مشاهده نمی‌شود.
مؤمنی با اشاره به اینکه کاندیداهای اقتصادی کابینه را مورد بررسی قرار می‌دهیم و با تجربه و با برنامه‌ها آنها را نقد خواهیم کرد، گفت: اکنون چوب توسعه نیافتگی سیاسی را می‌خوریم، سازمان برنامه و بودجه و احزاب کارآمد نداریم. خطر بزرگ با سلطه رویکردهای دستگاهی، بخشی و سیستمی مواجه هستیم.
وی ادامه داد: بی‌اعتنایی غیرعادی به مسائل سرنوشت‌ساز مشاهده می‌شود، فساد، نابرابری در شرایط بحرانی، ساختار نهادی ضدتوسعه‌ای که بیش از آنکه مشوق تولید باشد مشوق رانت و فساد و ربا است.
این اقتصاددان با بیان اینکه افزایش هزینه مبادله و پایداری محیط زیست در هیچ یک از برنامه‌های جزئی‌نگر حتی مورد توجه نیست، یادآور شد: با بحران هماهنگی در سطوح اجرایی دولت روبه‌رو هستیم، هر کس در بحث اشتغال و تولید ساز جداگانه‌ای می‌زند، بنابراین این ناهماهنگی غیرعادی است.
وی با اشاره به اینکه در طرز تلقی حاکم بر برنامه‌های کاندیدا ابتدایی‌ترین واقعیت‌های موجود نادیده گرفته شده است، یادآور شد: بر اساس این توهم است که دولت در آستانه فروپاشی مالی قرار ندارد و می‌تواند همچنان رانت توزیع کند که این بینش خطرناک است.
به گفته این اقتصاددان دانشگاه علامه هیچ تحلیلی در اسناد درباره چرایی و چگونگی شکل‌گیری بحران‌های موجود وجود ندارد، بیشتر آمال، آرزو و موارد انتزاعی فاقد تعریف علمی و اجرایی که جنبه شعاری دارد، به چشم می‌خورد و سازوکار مشخص به معنای دقیق برنامه برای برون‌رفت از چالش ارائه نشده است. الفاظ زیبا و اغواکننده بدون مضمون برنامه‌ای می‌بینیم.
مؤمنی با اشاره به برنامه‌های انتخابات ریاست جمهوری حسن روحانی که خود با نیازهای کنونی از محدودیت‌ها و خطاهای جدی رنج می‌برد، تصریح کرد: مطلقاً در برنامه وزرا اشاره‌ای به برنامه‌های رئیس جمهور مشاهده نمی‌شود و این تشتت وجود دارد و وزرا عموماً از مسائل و حیطه خود هم طفره می‌روند و بی‌سروصدا عبور می‌کنند که نگران‌کننده است. از دیدگاه نظام مدنی می‌گویم بنیه فکری در ساختار قدرت تناسبی با پیچیدگی بحران‌های اقتصادی کشور ندارد. سطوح از علایم نگران‌کننده تسخیر شده دولت پر شده است.
این استاد دانشگاه ابراز امیدواری کرد که نمایندگان فکری به حال این مسأله کنند و گفت: دوره گذار از دولت خام‌فروش به سمت دولت آینده‌فروش حرکت می‌کند. از سال 84 تا امروز دولت‌های مرتبط برای گذران امور جاری خود در ابعاد نگران‌کننده‌ای وام‌گیری داخلی و خارجی را در دستور کار قرار داده که بحران‌های خطیری ایجاد می‌کند.
وی تأکید کرد: مسأله اساسی این است که رانت نفتی برای دولت کفایت هزینه‌ها را نمی‌کند و عملاً طفره از مسئولیت حاکمی مشاهده می‌شود. میزان مسئولیتی که دولت در زمینه حاکمیت بر عهده گرفته پایین‌تر از میانگین جهانی است. سال 90 که اوج درآمدهای نفتی بود، اعتبارات دولتی برای آموزش پایه در دنیا به نسبت GDP بوده که این نسبت برای ایران 3.2 درصد است، اکنون این بحث نگران‌کننده است. در بخش سلامت علیرغم جهش دوپینگ تزریق منابع در سال 93 هنوز به نسبت شاخص‌های جهانی که نسبت 6 درصد به GDP دارد در ایران 2.8 درصد است. آموزش عالی نیز شکننده‌تر شده و در شرایط کنونی 84 درصد دانشجویان ایرانی خودشان هزینه‌ها راتأمین می‌کنند، در حالی که آمریکا که بازارگراترین نظام آموزشی را دارد، سهم 3 برابر ایران داشته بنابراین مسئولیت‌گریزی کرده‌‌‌ایم.
مؤمنی ادامه داد: همه اینها به گمان ما دستکاری جزئی و دستگاهی و شکل و شمایل رفوگرایانه برای مناسب نشان دادن اوضاع است. صمیمانه به دولت تذکر می‌دهیم که رویکرد برنامه‌ریزی شده به معنای کلمه داشته باشد. تصور خام و ضدتوسعه‌ای با برنامه‌های منفرد راهگشا نیست، زیرا عملکرد حسن روحانی را به حساب نظام جمهوری اسلامی گذاشته می‌شود و این بینش منحط برای کلیت نظام خطرآفرین است./۱۳۲۵//۱۰۲/خ