اصول حاکم بر تولید محتوای دینی در آموزش‌های مجازی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، عابدین سیاحت اسفندیاری، معاون پژوهش دانشگاه مجازی جامعه المصطفی العالمیه(ص)، امروز در پنجمین پیش نشست علمی کنفرانس ظرفیت شناسی و تأثیرگذاری فضای مجازی در ارتقای آموزش‌های دینی که با موضوع تولید محتوای آموزشی_ دینی در مراکز آکادمیک مجازی در سالن همایش‌های دانشگاه مجازی المصطفی(ص) برگزار شد، با اشاره به اهمیت فضای مجازی در بهبود شیوه‌های آموزش‌های دینی، اظهار داشت:‌ همان طور که آموزش‌ حضوری شرایطی دارد، آموزش در فضای مجازی نیز دارای شرایط منحصر به فردی است.

وی با بیان این که آموزش در فضای مجازی دارای مزایا و معایبی است، ابراز داشت: مسأله مهم در آموزش‌ مجازی، سنجش ویژگی‌هایی است که یک مرکز آموزش مجازی باید آن را دارا باشد، از این رو باید بررسی کرد که در یک دانشگاه مجازی چه اتفاقاتی باید رخ دهد و چه فرایندی باید طی شود تا یک محتوا آماده شده و در اختیار مخاطبین دانشگاهی قرار بگیرد.

معاون پژوهش دانشگاه مجازی المصطفی(ص) تصریح کرد: برای شکل‌گیری یک فضای آموزش مجازی مفید ضرروی است تا مقدماتی پیش از آغاز فرایند تعلیم و تربیت شکل بگیرد.

عوامل مهم در تولید محتوا

وی افزود: عوامل انسانی، عوامل اقتصادی(داخلی و بین‌المللی)، عوامل سیاسی، مثلث اجتماعی(قدرت خرید، سطح سواد، میزان جمعیت)، زیر ساخت‌های فناورانه، پهنای باند و... و عوامل فرهنگی از مقدماتی است که باید در تولید محتوا مدنظر قرار بگیرند.

دبیرعلمی این کنفرانس بین المللی با مهم ارزیابی کردن عوامل انسانی در تولید محتوا خاطرنشان کرد: پیش از انجام هر اقدامی در حوزه آموزش مجازی باید عوامل انسانی آن معتقد به تأثیرگذاری فضای مجازی باشند؛ کارمندی که به تأثیر فضای مجازی اعتقادی نداشته باشد نخواهد توانست آنگونه که باید در این محیط به فعالیت بپردازد چرا که به دنبال افزایش مهارت‌ها و ارتقاء سطح علمی خود نخواهد بود و در نتیجه آثار سوئی در فرایند آموزش خواهد گذاشت.

وی با تأکید بر این که در هر جامعه‌ای دولت‌ها(سیاست) در بحث آموزش‌های دینی بسیار تأثیرگذار هستند، گفت: عوامل سیاسی در توجه به بحث آموزش مجازی بسیار مهم است.

اسفندیاری ادامه داد: این که در یک کشور چه رویکردی نسبت به آموزش مجازی وجود دارد، در روند پیشبرد اهداف آموزش مجازی بسیار مؤثر خواهد بود، به طوری که اگر آن آموزش مجازی در حوزه اهداف دینی باشد حتی بر میزان اهمیت آن افزوده خواهد شد.  

ویژگی‌های محتوای آموزشی خوب

وی با اشاره به ویژگی‌های محتوای آموزشی فاخر، گفت: نظم منطقی، جذابیت، تعامل با استاد در دل محتوا، نبودن محتوای صرفاً خطی و کلیشه‌ای، استفاده از قابلیت‌های رایانه‌ای جهت دسته‌بندی و به تصویر کشیدن مفاهیم پیچیده، برخورداری از مثال‌های تعاملی، تحقق شبیه‌سازی‌های مدنظر مخاطب، آزمون و سنجس مخاطب در مراحل گوناگون و ارایه بازخورد و تنوع آزمونی از جمله ویژگی‌های محتوای آموزشی فاخر است.

معاون پژوهش دانشگاه مجازی المصطفی(ص) با تأکید بر این که آموزش مجازی باید با یک نظم منطقی در جریان باشد، عنوان کرد: پریشان‌گویی استاد در یک آموزش حضوری با تعاملی که میان دانشجو و استاد شکل می‌گیرد، تا حد بسیار زیادی مشکلات را برطرف می‌کند اما در یک آموزش مجازی چنین چیزی امکان پذیر نیست چرا که بسیاری از اوقات آموزش‌ها تولید شده و در زمان دیگری در اختیار دانشجو قرار می‌گیرد از این رو دانشجو نخواهد توانست با استاد ارتباط منظمی داشته باشد.

وی اظهار داشت: فناوری جذاب است و امکانات فراوانی را در اختیار بشر قرار می‌دهد اما برای جذاب کردن محتوای یک آموزش مجازی لزوماً نیازی به استفاده از تمام امکانات فناوری نیست. اگر در آموزش مجازی در ارایه محتوا بیش از پیش از امکانات استفاده شود تمرکز مخاطب را از یادگیری صحیح به سوی عناصر حاشیه‌ای منحرف ساخته و آموزش را ملال آور خواهد کرد.  

دبیرعلمی این کنفرانس بین المللی با بیان این که امروزه در بحث‌های آموزشی که مهارت محور است، تعامل استاد با دانشجو از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، ابراز داشت: در آموزش‌های حضوریِ مهارت محور استاد با معرفی کتاب یا جزوه‌ای مشکلات دانشجو را مرتفع می‌سازد اما در فضای مجازی دانشجو از چنین رابطه‌ای محروم است ولی تولید یک محتوای قوی می‌تواند در رفع این ضعف و نقیصه بسیار مؤثر باشد.

وی افزود: آموزش‌هایی مهارت محور در فضای مجازی باید از محتوایی برخوردار باشد تا تعاملی دو سویه میان دانشجو و استاد ایجاد کند تا علاوه بر از بین بردن خستگی دانشجویان، با ایجاد تعاملی هدفمند بتواند مفاهیم و مهارت را نیز آموزش دهد.

اسفندیاری با تأکید بر این که بسیاری از آموزش‌ها در فضای مجازی با هزینه‌هایی بسیار اندک محقق می‌شود، خاطرنشان کرد: توصیف، شبیه‌سازی و به تصویر کشیدن زیبایی‌های مکانی در آموزش حضوری مستلزم هزینه‌های فراوانی برای ساخت ماکت در موضوعات مختلف است اما در آموزش مجازی با حداقل‌ترین هزینه‌های می‌توان بهترین جلوه‌ها و شبیه‌سازی‌ها را برای محتواهای آموزشی همچون آموزش مناسک حج یا به تصویر کشیدن زیبایی‌های مساجد مختلف انجام داد.

وی با اشاره به مزیت‌های آموزش‌ مجازی نسبت به آموزش حضوری گفت: سنجش آموخته‌های دنشجویان در آموزش حضوری در دو نوبت ترم اول و ترم دوم انجام می‌شود اما سنجش تک تک دانشجویان در آموزش مجازی در هر جلسه‌ای که تشکیل می‌شود، امکانپذیر است.

معاون پژوهش دانشگاه مجازی المصطفی(ص) تصریح کرد: استفاده از امکانات ابزاری و کارآمد در راستای انتقال مفاهیم، بهره‌مندی از نمودار‌های جمعیتی، پژوهش محور بودن، گنجاندن مفاهیم اصلی در بدنه اصلی، تولید محتوا بر اساس یک استاندارد معین، امکان مرور محتوا و احترام به نوع یادگیری مخاطب و سلیقه آن از دیگر ویژگی‌های محتوای آموزشی فاخر است.

اصول حاکم بر تولید محتوای دینی

وی با اشاره به اصول حاکم بر تولید محتوای دینی در آموزش‌های مجازی عنوان کرد: رسالت محور بودن، انتفاع پذیری، تغییر در رفتار و سبک زندگی، اعتقادات دینی اساتید، هویت‌ساز بودن، خداشناسی، حقیقت جویی و  کرامت نفس و پاسخگو بودن به نیاز‌ها از مهم‌ترین این اصول است.

دبیرعلمی این کنفرانس بین المللی با بیان این که تفاوت بسیار فاحشی میان محتوای دینی و محتوای غیر‌دینی وجود دارد، اظهار داشت: همان طور که دین رسالت محور است، محتوای دینی نیز باید رسالت محور باشد. از این رو تولید کننده محتوای دینی نمی‌تواند نسبت به محتوایی که تولید کرده است بی‌تفاوت باشد چرا که هدف از تولید محتوای دینی تغییر در رفتار، نگرش و عقاید مخاطب است.

معاون پژوهش دانشگاه مجازی المصطفی(ص) در ادامه این پیش‌نشست با اشاره به معیار‌های موجود در تولید محتوای دانشگاه مجازی، به تشریح دو بخش محتوا و شکل‌ساختاری آن پرداخت.

گفتنی است، نخستین کنگره بین‌المللی دانشگاه مجازی جامعه‌المصطفی(ص) با عنوان «ظرفیت‌ شناسی و تأثیرگذاری فضای مجازی در ارتقای آموزش‌های دینی»، 27 و 28 مهرماه سال جاری با حضور شخصیت‌های برجسته ایرانی و میهمانانی از کشور‌های مختلف جهان برگزار خواهد شد./878/پ۲۰۱/س