اسلام اساس تمدن‌سازی را حق‌گرایی قرار داده است
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مهر، با توجه به اظهار علاقه شماری از دانش پژوهان به بسط و تعمیق مباحث تمدنی، دومین درس گفتار از سلسله درس گفتارهای «فلسفه تمدن نوین اسلامی» توسط حجت الاسلام رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا، عصر سه شنبه ۲۷ تیرماه در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
این درس گفتارها که طی ۱۰ هفته ارائه می شود، اصلی ترین مباحث مربوط به ماهیت، مولفه ها و الزامات شکل گیری تمدن جدید اسلامی را مورد بحث قرار می دهد و متن آن نیز پس از ویرایش به صورت کتاب منتشر می شود.
خلاصه ای از سخنان حجت الاسلام رضا غلامی در دومین جلسه از این درس گفتار در ادامه می آید:
رضا غلامی با بیان اینکه هویت عبارت است از خودآگاهی انسان از ذات خود، از عالمی که در آن به سر می برد و همچنین از نسبتش با این عالم گفت: البته من از این هویت، به «هویت نوعی» تعبیر می کنم.
وی افزود: هویت نوعی، یعنی خودآگاهی انسان به نوع انسانی که یک برداشت کلی از خود و همه انسان هاست. لکن در کنار هویت نوعی، یک «هویت شخصی» نیز داریم که در اینجا انسان به دنبال خودآگاهی درباره ویژگی های متمایز شخصی خود است و نه نوع انسان.
رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا تبیین کرد: در کنار هویت هویت نوعی و شخصی، جوامع نیز صرف نظر از اینکه مستقل از افراد، قابل تصور هستند یا نیستند، دارای هویت هستند.
رضا غلامی هویت اجتماعی را به خودآگاهی یک جامعه از گوهر وجودی، از ظرفیت ها و نقص ها، و از مقصد و مسیری که در آن قرار دارد و همچنین از نسبت خود با دیگر جوامع تشریح کرد.
وی تاکید کرد: تصور واقعیت عینی فرد قبل از جمع دشوار است. به عبارت دیگر، شما زمانی متوجه فردیت خود می شوید که درکی هر چند اجمالی از جامعه پیدا کرده باشید.
ثانیاً، «خود» مقدم بر «فرد» است. یعنی انسان قبل از اینکه به فرد بودن خود در مقابل جمع بیاندیشد، به خود و کیستی و چیستی اش می اندیشد. ثالثاً، جامعه از افراد تشکیل می شود اما پیوند افراد با هم، جامعه را صاحب یک خود و نفس نیمه مستقل می کند که قادر است اراده افراد را تحت تأثیر قرار دهد؛ و لذا می توان گفت، خود شخصی هر فردی، علاوه بر اینکه منشأ مستقل و خودبنیاد دارد، از جامعه نیز اثر می پذیرد.
رابعاً، در منطق اسلام، موضوع رشد و تعالی در درجه اول فرد انسانی است و لذا فرد مستقل از جامعه، در جای خود کاملاً موضوعیت دارد. در عین حال، جامعه به مثابه زیستگاه فرد انسانی، در رشد و تعالی فرد اثر مثبت و منفی می گذارد؛ بنابراین، قلمرو فرد با اخلاق و عدالت تنظیم می شود.
رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا ابراز کرد: نسبت منطقی هویت فردی اعم از نوعی و شخصی با هویت جمعی، نسبت عموم و خصوص من وجه است؛ یعنی در ساخت هویت جمعی، فراتر از ترکیب انسانی و فردی، عوامل دیگری ( طبیعت و سایر جوامع ) نیز دخالت دارد که از ظرف وجودی هویت فردی بیرون هستند.
وی عنوان کرد: اسلام محور و اساس حرکت فردی، اجتماعی و به تبع آن، تمدن سازی را «حق» و «حق گرایی» قرار داده است و لذا طبیعی است که دعوت به وحدت فکری، فرهنگی و سیاسی حول حق، یکی از اصول غیرقابل تردید جامعه و تمدن اسلامی است.
رضا غلامی در پایان سخنانش گفت: اسلام، تکثر فرهنگی، خارج از عرصه عقیده و خارج از ساحت احکام الهی که شامل اخلاق هم می شود، به رسمیت شناخته شده است؛ و فراتر از این، این تنوع و تکثر عامل مؤثر برای رشد اجتماعی مسلمانان توصیف گردیده است./۱۳۲۵//۱۰۲/خ