عزت و هیبت در قیام حسینی و انقلاب خمینی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان شمالی، قیام حسینی و قیام خمینی دو رویداد بزرگ و سرنوشت‌ساز هستند که دومی ریشه در قیام نخست دارد و به همین دلیل هم باید از دستاوردهای مشترک آن دو رخداد تاریخی درس زندگی بیاموزیم.
فصل مشترک این دو پدیده دینی که امام به ما آموخت «پیروزی خون بر شمشیر است» این ویژگی در این دو حادثه که در دو مقطع از تاریخ اسلام رخ داده است رمز پیروزی و رکن رکین و اصل اصیل آن به شمار می‌رود.
همین نکته است که دشمنان را در تحلیل حادثه عاشورا و ماندگاری آن و نیز در پیروزی انقلاب اسلامی و تداوم آن، دچار سردرگمی و تحلیل غلط کرده است.
طاغوت‌های سیاسی و اقتصادی و غارتگران فرهنگی و اجتماعی در محاسباتشان جز زور و زر و تزویر چیز دیگری نمی‌شناسند برای پیروزی بر ملت‌های دیگر نیز همواره از این مثلث شوم بهره گرفته و می‌گیرند. اگر تحول و انقلاب اجتماعی بدون استفاده از این سه محور به پیروزی برسد برای آنان معماوش و مبهم خواهد بود.
پیروزی انقلاب اسلامی که ریشه در قیام عاشورا دارد همه این معادلات را به هم زد، بر اساس تئوری و عامل «پیروزی خون بر شمشیر» «عزت، فلاح و هیبت» را به ارمغان آورد که امروز به‌عنوان فرهنگ عاشورایی و انقلابی در جهان مطرح شده و در معرض داوری و تحلیل و بررسی اندیشمندان قرار گرفته است.
در این نوشتار نگاهی گذرا خواهیم داشت به مفهوم این واژه‌ها و تطبیق آن با قیام عاشورا و انقلاب اسلامی.
«عزت» در لغت به معنای نفوذناپذیری و صلابت است، زمینی که به آسانی شکافته نمی‌شود و کلنگ و مانند آن را پس می‌زند «اَرْض عُزار» می‌گویند. در فرهنگ دینی یکی از نام‌های پروردگار «عزیز» است یعنی غالبی که هیچ‌گاه مغلوب نمی‌شود و همانند و همسانی ندارد.
انسان عزتمند یعنی بزرگوار و ذلت‌گریز و آن‌که زیر بار خواری و پستی نمی‌رود و سرافراز و سربلند سَرْوْگونه می‌زید. جامعه عزیز به آن جامعه‌ای اطلاق می‌شود که سرنوشت خود را به دست خویش رقم می‌زند و به اندیشه بیگانه مجال و میدان نفوذ و حضور نمی‌دهد، خودکفا و مستقل برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری می‌کند و به انتظار دیکته و دستور دیگران نیست.
«هیبت» دستاورد «عزت» است، به پدیده و یا شخصی که در طرف مقابل ترس و اضطراب ایجاد کرده و از سوی دیگر او را در برابر شکوه و جلال و عظمت خود میخکوب می‌کند به‌گونه‌ای که لب فرومی‌بندد و قدرت و اقتدار معنوی در او می‌بیند، «هیبت» گویند.
انسان دارای مهائب و هیبت در چشم دیگران و در نفوس آنان دارای جایگاهی رفیع و بلندمرتبه است؛ به‌گونه‌ای که برای او حریم و حرمت قائل‌اند و شکوه ربانی او را پاس می‌دارند.
فاطمه زهرا (ص) از «هیبت» رسول خدا (ص) چنین یاد می‌کند: «مَا اسْتَطَعْتُ اَنْ اُکلِّمَ رَسُولَ اللَّهِ ص مِنْ هَیبَتِهِ؛ هنگامی که به خدمت رسول خدا (ص) می‌رسیدم قدرت تکلم و سخن گفتن با وی را نداشتم و این از هیبتی بود که در وی می‌دیدم.»(1)
فرزدق، شاعر توانا امام سجاد (ع) را این‌گونه ترسیم می‌کند: «دیده‌ها از هیبت او فرو خوابد و او دیده از شرم فرو خفته دارد با او سخن نگویند مگر گاهی که لبخند به لب دارد.»
«فلاح» یعنی کنار زدن موانع و رساندن خود به نور آفتاب مانند بذری که از زیر خاک سر برمی‌آورد و خود را در معرض تابش نور قرار می‌دهد به همان نسبت که افراد دارای عزت و هیبت هستند و دیگران را در برابر خود به فروتنی و خاکساری وا‌می‌دارند و در حقیقت دیگران در حوزه عزت و هیبت آن افراد با احتیاط قدم می‌گذارند و احساس ویژه‌ای دارند.
جامعه‌ها و انقلاب‌ها و رخدادهای تاریخی هم ممکن است از چنین خصوصیتی برخوردار شوند، از یک‌سو انسان‌های باانصاف را در برابر عزت و فلاح و هیبت خود جذب کنند و از سوی دیگر دشمنان در برابر آن رخدادها و پدیده‌ها احساس کوچکی و حقارت و سستی کرده و تحت تأثیر اقتدار معنوی و عزت و هیبت آن به موضع انفعالی می‌افتد.
رخداد عاشورا و انقلاب اسلامی دارای این ویژگی‌ها هستند:
فلاح و عزت و هیبت که همه را به شگفتی و احساس ویژه واداشته است. انسان وقتی در برابر کار شگرف امام حسین (ع) قرار می‌گیرد، گویی در پایین‌دست قله دماوند جای گرفته که هرچه سر به بالا می‌کشد باز هم احساس کوچکی در خود و احساس بزرگی و عظمت در آن قله بلند می‌کند، قیام عزتمندانه اباعبدالله (ع) عظمت و شکوهی در دنیا آفریده که همه مجاهدان و ظلم‌ستیزان از آن الهام گرفته و عاشورا را مشعل راه خود قرار داده‌اند.
امام خمینی (ره) با الگوگیری از نهضت حسینی بذر انقلاب اسلامی را پاشید و او و یاران باوفایش حسین‌وار به رویارویی با مظاهر فساد و ظلم و منکرات پرداختند و با این روش کوخ‌نشینان بر کاخ‌نشینان پیروز شده، خون در برابر سلاح مدرن استبداد غالب و نهال پرثمر جمهوری اسلامی غرس شد.
امروز به برکت اخلاص امام و خون پاک شهیدان، انقلاب اسلامی از مرحله «فلاح» و «عزت» گام جلوتر نهاده و به جایگاه «هیبت» رسیده است، در عمل ارزش‌ها و پیام‌های آن به جهان صادر شده و می‌رود که یکی پس از دیگری سنگرهای کلیدی را فتح کند.
همه این آوازه و عظمت و شکوه ریشه در باور دینی مردم و در روحیه عاشورایی آنان دارد، خون حسین و حسینیان در رگ و پیوند این مردم با ایمان تزریق شده و با تمام وجود آنان عجین گشته است.
با فجر انقلاب سه دستاورد عاشورایی یعنی؛ عزت، فلاح و هیبت که از نفحات و عنایات خداوندی است به این مردم عطا شده است.
امام باقر (ع) می‌فرماید: «اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اَعْطَی الْمُؤْمِنَ ثَلَاثَ خِصَالٍ الْعِزَّةَ فِی الدُّنْیا وَ الْفَلْجَ فِی الآْخِرَةِ وَ الْمَهَابَةَ فِی صُدُورِ الظَّالِمِینَ؛ خداوند سه خصلت به مؤمنان و خدا باوران بخشیده است: عزت در دنیا، رستگاری در آخرت و هیبت و شکوه در سینه و نگاه ستمکاران.»(29)
امید آن‌که این عطایای الهی را به‌درستی پاس داشته و آن‌ها را در اوج خود به صاحب اصلی انقلاب اسلامی تقدیم کنیم./9314/ی704/ب1
منابع و مآخذ:
1. بحارالانوار، ج 43، ص 85.
2. بحارالانوار، ج 65، ص 16.