امر به معروف و نهی از منکر واجب کفایی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محسن مجتهد شبستری نماینده مجلس خبرگان رهبری در درس خارج فقه با موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» که ظهر شنبه در حوزه علمیه ایت الله ایروانی برگزار شد، با بیان اینکه التزام به کفایی بودن این واجب(امربه معروف و نهی از منکر) ارجح است، گفت: فقهایی که قائل به عینیت وجود امر هستند مساله اصالت العینیه را بیان می کنند.
وی افزود: برخی از فقها می گویند اگر شک داشتیم به عینیت و کفایی بودن رجوع می کنیم به این اصل، جواب این موضوع روشن است، اصل اصول عملیه درجایی است که دلیل نداشته باشیم و با وجود ادله اجتهادی نوبت به ادله فقاهتی نمی رسد. ادله اجتهادی شامل خبر واحد، اجماع معتبر و آیه هست و ادله فقاهتی مانند اصول عملیه است که به عنوان برطرف کردن شک از آنان استفاده می شود و اماره نیست.
وی ادامه داد: اینکه گفته می شود درمبحث عینیت امرونهی باید به اصاله العینیه رجوح کنیم صحیح نیست زیرا ادله کفایی بودن امربه معروف و نهی از منکر وجود دارد و نیاز به این اصل نداریم.

آیت الله مجتهد شبستری با بیان اینکه فتوای امام(ره) نیز واجب کفایی است، اظهار داشت: همانطور که می دانیم دفن و کفن میت واجب کفایی است و باید عده ای برای تشییع و تدفین بروند و اگر جمعی بروند و موضوع انجام شد دیگر تکرار آن نیاز نیست.

وی افزود: مرحوم محقق در شرایع می فرماید: برخی از فقها قائل به این هستند که باید برای امر واجب، واجب است که امر کنیم،  به طور مثال همراه با شخصی هستیم که نماز واجب را نمی خواند و باید او را به خواندن نماز امر کنیم یا شخصی نماز نافله را نمی خواند و این موضوع نیز مستحب است، علت این قضیه روشن است، زیرا اصل تابع فرع است، وادار کردن و ترغیب کردن دیگران به مستحبات نیز مستحب است و فرع بر اصل مزیت ندارد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: در وسائل جلد 11 ص389 از امام صادق(ع) حدیثی داریم که مقداری تردید و شبهه آور است، حضرت می فرماید: کسی که امر و نهی می کند، راهنمایی کند یا اشاره کند در ثواب آن شریک می شود، یا به کار ناپسند اگر امر کند  و شخص کار را انجام دهد در گناه او شریک است.

وی اظهار داشت: کلمه امر ظهور در واجب دارد، خوب ممکن است سبب شود در امر به نَدب نیز وجوبی در اینجا داشته باشیم، این شبهه ایجاد شده است، صاحب جواهر می گوید هیچ وقت فرع بر اصل اولویت پیدا نخواهد کرد، در مقابل اجماع داریم که امر به مستحب واجب نیست،  صاحب جواهر مطلبی را نقل می کند که دین اسلام دین رِفق و مدارا است و باید سعی کرد دافعه بیش از جاذبه باشد.
آیت الله مجتهد شبستری، افزود: روح اسلام به این مساله تاکید دارد و رهبری نیز برهمین موضوع تاکید دارند، اگر بگوییم که امر به مستحب نیز واجب است با رفق اسلام موافق نیست. به نظر می رسد که اگر حدیث دال بر این داشته باشد که امر به مستحبات واجب است با روح رفق اسلام سازگار نیست.
 
وی افزود: اینکه بیان شد امربه معروف و نهی از منکر استعلا دارد را قبول نداریم، نباید بیان امر دستوری و از مقام بالا باشد و برتری جویی باشد بلکه بیان و طلب واجب است.

متولی مدرسه علمیه آیت الله ایروانی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: منکر به حرام گفته می شود و مکروه به منکر گفته نمی شود، صاحب جواهر می گوید؛ مکروه جزء منکرات نیست و به طور مثال در هنگام راه رفتن خوردن مکروه است و البته حرام نیست.
 
وی افزود: در قضیه منکرات چون منکر فقط به حرام گفته می شود اصطلاحا به مکروهات منکر گفته نمی شود و در نتیجه داریم نهی از مکروهات نیز امری مستحب است.

آیت الله مجتهد شبستری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به  دو موضوع وجوب توسلی و تعبدی، گفت:  یکی از اقسام امر وجودب توسلی است، واجبات تعبدی یا توسلی است، واجبات تعبدی بدون قصد قربت محقق نمی شود و واجبات توسلی قصد قربت نیاز ندارد و اگر انجام گرفت وظیفه انجام شده است. به طور مثال طهارت از حدث در نماز که جزء واجبات توسلی است نیاز به نیت ندارد./811/پ۲۰۱/ب۲